Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -12 oC

Сүрүн сонуннар

Бүгүҥҥү сонуннар

Бэлиитикэ

Тутуу туһунан сытыы сэһэргэһии

Кулун тутар 19 күнүгэр Ил Түмэҥҥэ «Саха Өрөспүүбүлүкэтин Аартыкатыгар социальнай эбийиэктэри уонна чааһынай дьиэлэри тутуу боппуруостара» төгүрүк остуол буолан ааста.
21.03.24 18:51

Экэниэмикэ

Пилота суох пуойастар

Ааспыт нэдиэлэҕэ Судаарыстыбаннай Дуумаҕа «Арассыыйа тимир суоллара» АУо генеральнай дириэктэрэ, бырабылыанньа бэрэссэдээтэлэ Олег Белозеров хампаанньа үлэтин түмүгүн, инники былааннарын билиһиннэрдэ уонна дьокутааттар, фракциялар ыйытыктарыгар…
24.03.24 10:24

Уопсастыба

Терактан эмсэҕэлээбит дьону өйүүргэ сокуон барылын киллэрдилэр

Судаарыстыбаннай Дуумаҕа терактан эмсэҕэлээбит Арассыыйа олохтоохторун өйүүр туһунан сокуон барылын киллэрдилэр. Бу докумуону Судаарыстыбаннай Дуума бүддьүөккэ уонна нолуокка сис кэмитиэтин чилиэнэ Оксана Дмитриева көҕүлээтэ. Ол туһунан «Парламентская газета»…
27.03.24 09:39

Култуура

Дьааҥылар артыыстары тыыннаах тойугунан көрүстүлэр

"Артыыстар иhэллэр үhү",- диэн үтүө сурах дьааҥыларга өссө тохсунньу ыйга иhиллибитэ. Онон өр күүппүт артыыстарын көрсөөрү олохтоохтор кэлэр - барар күннэрин эрдэттэн аттаран, астарын-таҥастарын бэлэмнээбиттэрэ ыраатта. Болдьохтоох күн үүммүтүгэр күндү…
07.03.24 11:40

Түһүлгэ

Сааскы саарбах кэмҥэ

Аламай маҥан күн абыралын, үтүөкэн үрүҥ күн үтүөтүн билэргэ үүммүт күнү үөрэ - көтө, сүргэ көтөҕүллэ көрсөр дьоллоох түгэн, саҕаламмыт саҥа күнү айхаллыыр астык түгэн тосхойдо. Кубулҕаттаах кулун тутар ыйбыт кубулуҥ - дьибилиҥ буолар, күлэн иһэн дьэбин…
27.03.24 09:44

Тыа сирэ

Андрей Находкин: Дьон күннээҕи кыһалҕаны эрэ буолбакка, тыа сирин сайдыытыгар кэскиллээх этиилэри туруоруста

Ил Түмэн сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин бу күннэргэ бэйэтин уоукургар - Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар үлэлиир. Кини улуус баһылыга Дмитрий Тихоновы кытта улуус нэһилиэктэринэн сылдьан…
03.02.24 09:00

Дойдуга бэриниилээх буолуу сыла

Эһиил Пионерия төрүттэммитэ 100 сылын бэлиэтиэхпит

Бүгүн, алтынньы 1 күнүгэр, Москуба куоракка «Кыайыы» түмэлигэр Норуоттар икки ардыларынааҕы «СПО-ФДО» оҕолор уопсастыбаннай түмсүүлэрин сойууһун ассамблеята ыытылла турар. Арассыыйа эригийиэннэриттэн уонна СНГ дойдуларыттан кэлбит делегаттар сайдар саҕахтары…
01.10.21 23:59

Устуоруйа

Устуоруйа

Стамбулга мунан хаалбыппар Таҥара көмөлөспүтэ

2000 сылларга дуоллар 24-25 солк. этэ, онон Сочига барардааҕар Турцияҕа сынньаммыт быдан чэпчэки буолара. Сылаас, ыраас муораҕа күөлэһийэ сөтүөлээн, үгүс-үтүмэн аквапаркаҕа хатааһылаан, бассейнҥа сөрүүкээн, рестораҥҥа төһөнү кыайаргынан ас арааһын амсайан,…
31.08.23 20:56

Үөрэх эйгэтин үлэһиттэрин Атырдьах ыйынааҕы мунньахтара бу ый 25-26 күннэригэр онлайн киэбинэн буолан ааста. Онно Ил Түмэн наукаҕа, үөрэххэ, култуураҕа, сонуну киэҥник тарҕатар ситимнэргэ уонна уопсастыбаннай тэрилтэлэр дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Феодосия Габышева тыл эттэ.  Ону билиһиннэрэбит.

Үөрэх эйгэтин үлэһиттэрин Атырдьах ыйынааҕы мунньахтара бу ый 25-26 күннэригэр онлайн киэбинэн буолан ааста. Онно Ил Түмэн наукаҕа, үөрэххэ, култуураҕа, сонуну киэҥник тарҕатар ситимнэргэ уонна уопсастыбаннай тэрилтэлэр дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Феодосия Габышева тыл эттэ.  Ону билиһиннэрэбит.

 --Аан дойду билиҥҥи балаһыанньата чугастааҕы былааннарбытын уларытан биэрэргэ күһэйдэ. Олохпут саҥа укулаата үөрэх эйгэтигэр эмиэ уларытыылары киллэрдэ. Онуоха бары күүһү судаарыстыбаннай, биэдэмистимэннэй бырагыраамалары үбүлүүргэ, үөрэхтээһин эйгэтин инвестициялыырга туһаайыахтаахпыт. Ити бастакытынан.

Бу кириисис кэмигэр 190 судаарыстыбаҕа үөрэх кыһалара сабыллыбыттар. Барыта 1,6 миллиард үөрэнээччи дьиэҕэ олорорго күһэллибит. Ити аан дойду үөрэнэр оҕотун  уопсай ахсааныттан 94 %-нын ылар. Билигин сорох сирдэргэ хааччахтааһын бүтэн, ити көрдөрүү 1 миллиардка тэҥнэстэ. Ол эрээри күн бүгүн 100 судаарыстыба оҕолору хаһан үөрэтэн саҕалыырын биллэрэ илик.

Оскуола харантыыҥҥа барара үөрэх бэрээдэгин эрэ ыһар буолбатах, ону ааһан оҕолору судаарыстыба оҥорор сүрүн өҥөлөрүттэн матарар. Холобура, сылаас аһылыктан.

ЮНЕСКО эрэкэмэндээссийэтинэн, сыстыганаах ыарыыны үөрэх кыһаларыгар тарҕаппат курдук дьаһаныахтаахпыт. Ол туһуттан уруогу аттаран туруорууну ымпыктаан-чымпыктаан былаанныахпытын, үөрэхтээһин үбүлээһинин көмүскүөхпүтүн, уһуйуу табыгастаах саҥа ньымаларын түргэнник иҥэринэн, тарҕатан иһиэхпитин наада.

габышева5а

Иккиһинэн, ылынар бары быһаарыныыларбыт үөрэнээччилэр, учууталлар, оскуола үлэһиттэрэ этэҥҥэ буолууларын, ыалдьыбакка үлэлииллэрин, үөрэнэллэрин хааччыйыахтаах. Маныаха үс хайысханы тоһоҕолоон бэлиэтиэм  этэ:

А) Бастакы уочарат, методическай сулууспабыт прававой-нормативнай хааччыллыытын ситэ-хото оҥорон биэриэхтээхпит. Онуоха бу эбээһинэһи куорат уонна улуус муниципальнай тэриллиилэрин олохтоох бэйэни салайыныы уорганнарыгар сүктэрэр оруннаах. Боломуочуйаны кинилэр ылыннахтарына, үөрэтии уонна иитии саҥа ньымаларын олоххо киллэрии түргэтиэҕэ.

Б)  Учууталларбытын өйүөх кэриҥнээхпит. Ол туһуттан «О статусе педагогических работников в Республике Саха (Якутия)» сокуон бырайыагын көҕүлүөхпүтүн наада. Эбэтэр педагог идэтин өрө тутар, кэскилин кэҥэтэр, суолтатын үрдэтэр соруктаах «Об учителе» сокуоммутугар уларытыылары киллэриэхпит.

В) Бу коронавирус дьаҥа туруоҕуттан, үөрэхтээһин эйгэтэ сүҥкэн уларыйыылары көрүстэ. Ол курдук, Интэриниэт ситимин нөҥүө ыраахтан олорон үөрэннибит. Кылгас кэм иһигэр үөрэх процеһын саҥалыы сааһылаан тэрийдибит.  

Дистанционнай үөрэхтээһин саҥа кыһалҕалары күөдьүттэ: элбэх сиргэ Интэриниэт сибээһэ тиийэ илигин, тарыыба ыараханын, оҕолор көмпүүтэрдэрэ суоҕун. Ол иһин Интэриниэт трафигын Арктика эҥэр улуустарга, тыа сирдэригэр, үөрэнээччилээх ыалларга, учууталларга  субсидиялыыр боппуруоһу көтөҕүөхпүт.

         Аны туран, Арассыыйа үөрэтэр платформаларын эрэ туһаммакка, бэйэбит эрэгийиэннээҕи биир ситим платформабытын үлэлэтиэххэ. Онно төрөөбүт тылынан контеннаах буолара булгуччулаах.

         Үсүһүнэн, РФ Үөрэҕин министиэристибэтиттэн “СӨ Национальнай оскуолаларын института” федеральнай тэрилтэни өрөспүүбүлүкэҕэ биэрэригэр көрдөһөбүт. Оннук биһиэхэ үөрэх эрэгийиэннээҕи бырагырааматын, боппуруостарын быһаарарга, олоххо киллэрэргэ табыгастаах. Маны таһынан, СӨ наукаларын национальнай академиятын састаабыгар “үөрэхтээһин” диэн хайысханы киллэрэр боппуруоһу көрүөхпүтүн наада.

         РФ Бэрэсидьиэнин «О стратегии научно-технологического развития Российской Федерации» Ыйааҕар олоҕуран, Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр «Научно-технологическое развитие Республики Саха (Якутия) на 2020-2024 годы» диэн судаарыстыбаннай бырагыраама бырайыага оҥоһуллубута. Бу бырайыак Саха Өрөспүүбүлүкэтин 2035, ону ааһан 2050 сылга диэри былааннаммыт социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытын Стратегиятын соруктарыгар тирэҕирэр, наунай-техническэй кыахпытын бөҕөргөтүүгэ туһуланар.

Төрдүһүнэн, Ил Түмэн көҕүлээбит, Ил Дархан өйөөбүт «Арктика оҕолоро» бырагыраамабыт, дьэ, чопчуланан, оннун булан эрэр. Федеральнай таһымҥа туруорсан, РФ «Социально-экономическое развитие Арктической зоны Российской Федерации» бырагырааматыгар сыһыардыбыт. Бу улахан ситиһии, ситэрилээх былаас, наука тэрилтэлэрин уонна экспертэр ситимнээх үлэлэрин түмүгэ.

Бэсиһинэн, РФ Конституциятыгар уларытыылар киирбиттэринэн, билигин үөрэхтээһин сокуонун, нормативнай-правовой хааччыллыытын саҥардыллыбыт Төрүт сокуоҥҥа олоҕуран чочуйуохпутун наада. Чуолаан тыл, култуура, социальнай боппуруостарга.

Үөрэхтээһин бары үлэһиттэрэ биир санаанан, уопсай соругунан бу курдук үлэлээтэхпитинэ, элбэҕи ситиһиэхпитин сөп. Бу үөрэх дьыла таһаарыылаах уонна айымньылаах буоллун!

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением