ППК диэн тугуй?

Психолого-педагогическай арыаллааһын сулууспалара доруобуйаларынан хааччахтаах үөрэнээччилэргэ туһуланаллар. Холобура, психолого-медико-педагогическай хамыыһыйа (ПМПК) быһаарыытынан, сулууспаҕа наадыйаллар:

эт-хаан, өй-санаа өттүнэн мөлтөх сайдыылаах оҕолор;инбэлииттэр;үөрэҕи ылынарга, уопсастыбаҕа сылдьарга уустуктары көрсөр үөрэнээччилэр. Холобура, үөрэтиини-такайыыны ис-истэриттэн төрүт сөбүлээбэт, үөрэххэ баҕата суох, дьарҕа (хроническай) ыарыылаах, наар сылаабайдаан-сылайан тахсар, дьону кытта сатаан уопсай тылы булбат, тапсан кэпсэппэт, түргэнник тымтар-кыыһырар, аҥаархай соҕус, наһаа ыгым оҕолор.   

Кинилэри кытта үлэлэһэр исписэлиистэр психолого-педагогическай арыаллааһын сулууспатын усулуобуйатынан, бэйэ-бэйэлэрин кытта сүбэ мунньахха, консультация биэриигэ, супервизияҕа, психолого-педагогическай консилиум сугулааныгар алтыһаллар. Ити алтыһыы киэптэриттэн билиҥҥи кэмҥэ саамай табыгастааҕынан психолого-педагогическай консилиум буолар.

Психолого-педагогическай консилиум (ППК) диэн үөрэх эйгэтин салайар уонна уһуйар үлэһиттэрэ психолого-педагогическай арыаллааһын көмөтүнэн үөрэнээччигэ табыгастаах үөрэтиини, сайыннарыыны, социализацияны, адаптацияны тэрийиигэ туһуламмыт алтыһыылара буолар.

Саҥа балаһыанньа

Бу 2020 сыл олунньу 12 күнүгэр СӨ Үөрэххэ уонна наукаҕа министиэристибэтэ таһаарбыт 01-10/192-с нүөмэрдээх бирикээһинэн СӨ үөрэх тэрилтэлэрин психолого-педагогическай консилиумнарын балаһыанньата бигэргэммитэ. Онно олоҕуран, аны мантан ыла психолого-медико-педагогическай консилиум оннугар психолого-педагогическай консилиум (ППК) ыытыллар буолар.

Дьэ, бу ППК урукку ПМПК-тан уратыта туохханый?

ППК туһунан балаһыанньаҕа «медико-» диэн тыл суох. Онон консилиум састаабыгар киирэллэр: ППК бэрэссэдээтэлэ – үөрэх тэрилтэтин салайааччытын солбуйааччы, ППК бэрэссэдээтэлин солбуйааччы, сэкирэтээр, психолог, логопед, дефектолог, социальнай педагог. Көрөргүт курдук, медиктэр суохтар.ППК исписэлиистэрэ оҕону көрөллөрүгэр аны төрөппүттэн сөбүлэҥнэрин суругунан ылар буолаллар. Урут көннөрү сөбүлэстилэр эрэ, психолого-педагогическай сулууспаҕа аныыллара.

3. ППК таһаарбыт коллегиальнай түмүгүн төрөппүккэ оҕону көрбүт күннэригэр иһитиннэриэхтээхтэр. Ол түмүк ханнык эрэ пууннарын кытта төрөппүт сөпсөспөт буоллаҕына, ол туһунан санаатын суруйарыгар докумуоҥҥа аны анал аһаҕас графа баар буолар. Онно толорор.

4. Оҕону психолого-медико-педагогическай хамыыһыйаҕа (ПМПК) бэрэбиэркэлэтэ ыытарга үөрэнээччини билиһиннэрэр докумуону (представление) ППК аатыттан уопсай биири толороллор. Урут консилиум хас биирдии исписэлиистэрэ туспа толороллоро.

5. Оҕо үөрэх бырагырааматын хайдах ылынарын, социализацияны хайдах ааһарын, уопсастыбаҕа адаптацияны хайдах барарын, доруобуйатын уопсай туругун бэрэбиэркэлээбит түмүктэрин төрөппүттэр ППК чилиэннэрин кытта тэҥҥэ ырытыһар, быһаарсар бырааптаахтар. Урут төрөппүттэргэ көннөрү эрэкэмэндээссийэлэри эрэ судургутук быһааран биэрэллэрэ.

6.  Доруобуйатынан хааччахтаах оҕону үөрэтиигэ тэриллэр психолого-педагогическай арыаллааһыҥҥа ППК эрэкэмэндээссийэлэрэ чопчуланнылар. Урут ПМПК балаһыанньатыгар маннык эрэкэмэндээссийэлэр суохтара.

Төрөппүт сөбүлэҥэ суох көҥүллэммэт

Үөрэнээччигэ псисхолого-педагогическай сулууспа көмөтүн аныыр, оҕо үөрэх бырагырааматын ылынарыгар туохха ыарырҕатарын быһаарар, онуоха туох эрэкэмэндээссийэ бэриллиэхтээҕин ыйар, кинини үөрэтиигэ сыһыаннаах дьону консультациялыыр туһуттан бастаан ППК хас биирдии исписэлиистэрэ оҕону сыныйан көрүөхтээхтэр.

Ол көрөллөрүгэр, үөһэ этиллибитин курдук, төрөппүт (сокуоннай бэрэстэбиитэл) эбэтэр үөрэх кыһатын үлэһитэ суругунан көҥүлэ баар буолуохтаах уонна кинилэр эрэ баҕаларынан тустаах процедура оҥоһуллуохтаах.

Уопсай сайдыытын, туругун бэрэбиэркэлээһин төһө өр оҥоһуллара оҕо сааһыттан, уйулҕатын уратыттан уонна эт-хаан өттүнэн хайдах сайдыылааҕыттан тутулуктаах.

ППК көрөрүгэр анаан оҕону бэлэмниир, итиэннэ кэлин эрэкэмэндээссийэлэрин толорор кэмҥэ киниэхэ биир исписэлииһи сыһыараллар. Ол, холобура, учуутал эбэтэр кылаас салайааччыта буолуон сөп. Кини хамыыһыйаҕа оҕону билиһиннэрэр.

Консилиум хас биирдии исписэлииһэ бэйэтин хайысхатынан түмүгү таһаарар. Ол хас биирдии түмүгү уонна эрэкэмэндээссийэни ППК мунньаҕар көрөллөр, дьүүллэһэллэр.

Төрөппүттэр (сокуоннай бэрэстэбиитэллэр) оҕо үөрэх бырагырааматын төһө ылынарын, социализацияны барар таһымын, уопсастыбаҕа адаптацияны хайдах ааһарын ырытар, ППК ыыппыт бэрэбиэркэтин чилиэннэрин кытта дьүүллэһэр бырааптаахтар.

Консилиум чилиэннэрэ коллегиальнай түмүгү куолаан таһаараллар. Оҕо үөрэнэригэр психолого-педагогическай арыаллааһыны оҥорор  эппиэтинэстээх дьоҥҥо эрэкэмэнэдээссийэлэр эмиэ оҥоһуллаллар.

ППК коллегиальнай түмүгүн төрөппүккэ тута ол күн этэллэр. Онтон үс күн иһигэр ол сибидиэнньэни оҕо учууталларыгар, тустаах исписэлиистэргэ тиэрдиэхтээхтэр.

Психолого-педагогическай эрэкэмэндээссийэни оҕону үөрэтэр-уһуйар дьоҥҥо төрөппүт (сокуоннай бэрэстэбиитэл) суругунан көҥүлэ суох биэрбэттэр.

Төрөппүт (сокуоннай бэрэстэбиитэл) ППК коллегиальнай түмүгүн кытта сөпсөспөт буоллаҕына, сөбүлэспитин туһунан санаатын суругунан тиэрдэр. Оччотугар оҕо бу иннинэ үөрэнэ сылдьыбыт ФГОС бырагырааматынан салгыы үөрэнэр бырааптаах.

Оттон ППК эрэкэмэндээссийэтин ылынан, психолого-педагогическай сулууспа арыаллааһынынан уһуйуллар оҕо үөрэҕэр төһө эбиллибитин тэҥнээн көрөр мунньах ППК болдьоммут былаанынан барар. Онно улахан эбиллии суоҕун быһаардахтарына, үөрэтэр ньымаларын уларытан биэриэхтээхтэр.

Аны туран, былааны таһынан ППК ыытыллыан сөп, өскөтүн:

--психолого-педагогическай арыаллааһыҥҥа наадыйар үөрэнээччи баар буолбут буоллаҕына;

--оҕо үөрэҕэр эбиллибит эбэтэр эбиллибэтэх буоллаҕына;

--төрөппүт (сокуоннай бэрэстэбиитэл) көрдөһүүтүнэн, оҕо үөрэнэригэр үөскээбит мэһэйи суох гынар сыалтан, биитэр уһуйааччыларын кытта өйдөспөт түгэннэр тахсалларын туоратар туһуттан.

Эрэкэмэндээссийэҕэ туох киирэр?

ППК балаһыанньатынан, доруобуйаларынан хааччахтаах оҕолорго психолого-педагогическай арыаллааһыны тэрийиигэ бэриллэр эрэкэмэндээссийэҕэ киирэр:

ПМПК эрэкэмэндээссийэтэ баар буоллаҕына:

-- уопсай сүрүн үөрэх бырагырааматын доруобуйатынан хааччахтаах оҕоҕо табыгастаах гына оҥоруу, үөрэтии тус (индивидуальнай) былаана; хонтуруоллуур-тэҥниир уонна үөрэх матырыйаалларын адаптациялааһын; тьютор, кини көмөлөһөөччүтүн, сурдо-, тифлосурдо-, тифло-тылбаастар  өҥөлөрө, о.д.а.

Быраастар түмүктэригэр олоҕуран:

--тус былаанынан, анал расписаниенан, медицинскэй арыаллаах үөрэтии, иитии, сайыннарыы. Маныаха, холобура, эбии өрөбүл көрүллүөн, күннээҕи хамсаныытын аччатан биитэр элбэтэн биэриэхтэрин, оскуолаҕа аһыырыгар, эмин иһэригэр эбии бириэмэ көрүөхтэрин, дьиэтээҕи сорудаҕын чэпчэтиэхтэрин,  көмөлөһөөччү аныахтарын сөп.

 3. Сүрүн уопсай үөрэхтээһин бырагырааматын уустуктук ылынар, сайдыытыгар уонна социальнай адаптацияҕа ыарахаттары көрсөр үөрэнээччигэ:

--сайыннарар-көннөрөр уонна ситэрэн биэрэр дьарыктары бөлөҕүнэн биитэр тус бэйэтигэр тэрийии; үөрэх тус былаанын оҥоруу; хонтуруоллуур-тэҥниир уонна үөрэх матырыйаалларын адаптациялааһын; олохтоммут сиэргэ баппат майгылаах-сигилилээх (девиантнай поведениелаах) оҕоҕо чэбдигирдэр үлэни ыытыы.

Түмүктээн эттэххэ, психолого-педагогическай консилиум үлэтэ оҕо сайдыытыгар уонна уйулҕатыгар баар кэһиллиилэри чөлүгэр түһэриигэ бастакы сүһүөх дьоһуннаах тэрээһин буолар. Бу консилиум көмөтүнэн психолого-педагогическай сулууспа арыаллааһыныгар наадыйар оҕону үөрэтиигэ сөптөөх усулуобуйа (адаптированнай бырагырааманы оҥоруу, тьютор, психолог, логопед, дефектолог штаттарын тутуу, анал учуобунньуктарынан, тэриллэринэн хааччыйыы) суһаллык тэриллэр.

Надежда Христофорова,

Өрөспүүбүлүкэтээҕи

 психолого-медико-социальнай

арыаллааһын киинин

дефектолог учуутала.