Муус устар 6-8 күннэригэр Дьокуускайга оҕо уопсастыбаннай тэрилтэлэрин салайааччыларын түмэн, «Сила.ком» диэн үөрэх форумун иккис төгүлүн тэрийдибит. Харантыыҥҥа хаайтарбыт дьон, дьэ, түмсэн, этэргэ дылы, күүскэ форумнаан ньиргиттибит!

Бу сырыыга 20 улуустан уонна куораттааҕы уокуруктартан барыта 100-чэкэ тэрийээччи-педагог кэллэ. Кыттааччылар үөрэх кууруһун ааһалларын таһынан, араас көрсүһүүлэргэ, маастар-кылаастарга, бырайыактарынан үлэҕэ кытыннылар, хас да тиэмэнэн кэпсэтиигэ кыттыстылар.

Күндү ааҕааччылар, бу ыстатыйаҕа ханнык-туох сабыытыйалар буолбуттарын отчуоттаабакка, форумҥа туох саҥа санаа этиллибитин,  педагогтарга туох сэргэх толкуй баарын уонна түмүккэ ханнык быһаарыныы ылыллыбытын кэпсиэм. Оттон тэрээһин хаамыытын, хаартыскаларын, сонуннарын Инстаграм @sdoo_ykt диэн сирэйигэр киирэн көрүөххүтүн сөп.

Салалта өйүүр

 «Оҕо уопсастыбаннай хамсааһына көхтөөх, сонун идиэйэлээх, эйэлээх, биир сыалга-сорукка түмсэр кыахтаах ыччаты иитиигэ, үүннэрэн-сайыннаран таһаарыыга улахан көмөлөөх. Онон ыччат судаарыстыбаннай бэлиитикэтин алын үктэлэ буолар», – диэн бэлиэтээн этэр СӨ Ыччат дьыалатыгар уонна социальнай коммуникацияларга миниистирэ Степан Саргыдаев.

Кини билиҥҥи кэмҥэ бырайыактааһын технологиятын хас биирдиибит кыайа тутуохтааҕын, дойду уонна өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн ыытыллар грант куонкурустарыгар кыттан, өйөбүлү ылар таһымҥа тахсыахтаахпытын эттэ. Маныаха педагог бэйэтэ ити хайысхаҕа уопуттаах, анал үөрүйэхтэри баһылаабыт эрэ буоллаҕына, ыччат дьону үөрэтэр-такайар кыахтааҕын санатта. Форум кыттыылаахтара: “Бу сайын бэс ыйыгар Бүлүү куоратыгар былааннаммыт «ТАБЫС» ыччат бэстибээлигэр оҕо уопсастыбаннай хамсааһынын тэрийээччилэригэр туспа түһүлгэ олохтоноро, анал тэрээһиннэр, эдэр педагогтарга күөн күрэстэр, маастар-кылаастар, үөрэх сэминээрдэрэ ыытыллаллара буоллар”, -- диэн санааларын эттилэр. Миниистир: «Суруккутун ыытыҥ, бэртээхэй идиэйэ олоххо ыпсыан наада», -- диэн, интэриэстээҕин биллэрдэ.

Форумҥа СӨ Үөрэҕин уонна наукатын миниистирин солбуйааччы Владимир Тихонов сырытта. Кини үөрэх эйгэтин үлэһиттэриттэн оҕоҕо саамай чугас киһи баһаатай буоларын бэлиэтээн туран, форумҥа тоҕуоруспут педагогтары кытта олус истиҥник уонна наҕылыччы олорон кэпсэттэ. Туох-ханнык уустуктар, мэһэйдэр, толкуйдар баалларын туоһуласта, бырагыраамаларын билистэ, оҕо уопсастыбаннай хамсааһынын сайыннарыы туһунан санааларын иһиттэ.

Санаа үллэстэн

Уус Алдан улууһун «Кэскил» оҕо түмсүүтүн сүрүннээччитэ Галина Матвеева СӨ Оҕолорун уопсастыбаннай холбоһуктарын сойууһа тэрийэр «Түөлбэ баһаатайа» диэн бырагыраамата быйыл сайын 20 улууска үлэлиэхтээҕин туһунан кэпсээтэ. Бырагыраама сайыҥҥы кэмҥэ лааҕырынан хабыллыбатах оҕолору олорор түөлбэлэринэн түмэн, тэрээһиннээх сынньалаҥынан хааччыйар соруктаах. Оҕолор ускул-тэскил сылдьыбакка, куһаҕан дьаллыкка улдьаарбакка, сайыннарын көхтөөхтүк атаарыахтара.

Үөһээ Бүлүү улууһун «Сомоҕо» оҕо түмсүүтүн салайааччыта Саргылаана Ильина  уол оҕолорго аналлаах «Басхан-2021» диэн дьыалабыай оонньуу туһунан сэһэргээтэ, улуустары кыттарга ыҥырда. Бу иннигэр куонкурус аҕыс төгүл оройуон иһинэн ыытыллыбыт буоллаҕына, быйылгыттан саҕалаан, СӨ Үөрэҕин уонна наукатын министиэристибэтин өйөбүлүнэн киэҥ далааһыннаныаҕа. Оҕо, ыччат сайдар эйгэтин тэрийэр «Эркээйи эргиирэ» диэн бырагыраама чэрчитинэн, уол оҕону ойуччу тутан сайыннарарга, салгыы салайааччы, бас-көс дьоһун киһи, омугун кэскилэ, эрэлэ буоларыгар дьайар тэрээһин, ньыма быһыытынан сайдыаҕа.

Форум кыттыылаахтара Таатта улууһугар хас да нэһилиэккэ баһылыктар көҕүлээһиннэринэн үлэ этэрээттэрэ тэриллэллэрин киэн тутта кэпсээтилэр. Горнайга, Сунтаарга, Үөһээ Бүлүүгэ, Тааттаҕа, Уус Алдаҥҥа, Мэҥэ Хаҥаласка, Хаҥаласка улуус баһылыктара оҕо уопсастыбаннай хамсааһына сайдарыгар тирэх буолар сыаллаах граннары олохтообуттарын иһитиннэрдилэр. Сыллата оҕолор бастыҥ бырайыактара харчынан өйөбүлү ылан, олоххо киирэр кыахтаналлар.

Дьокуускай куорат «Юный горожанин» оҕо түмсүүтүн бэрэссэдээтэлэ Надежда Неймохова «Сыл бастыҥ баһаатайа» куонкурус кыайыылаахтарын категориялара үрдүүрүгэр министиэристибэ мэктиэ сурук биэрэрэ буоллар ордук суолталаныа этэ”, -- диэтэ. Баһаатайдар маастарыстыбаларын үрдэтэ, Арассыыйа киин кыһаларыгар кууруска, сэминээргэ бараллара тоҕоостооҕун бэлиэтээтэ.

 Амма улууһун Сатаҕай орто оскуолатыгар отучча сыл баһаатайынан үлэлээбит тэрийээччи-педагог Ольга Никитина оскуолаҕа оҕо мустарыгар, үлэлииригэр, айарыгар-тутарыгар хайаан да туспа хос баар буолуохтааҕын туруоруста. Маныаха оскуола дириэктэрдэрэ уопсастыбаннай тэрилтэ оҕо сайдарыгар дириҥ суолталааҕын өйдөөн, толору ыстаапканы таһааран, баһаатайдары өйүүллэригэр баҕарда.

  «Ньурба эрэлэ» оҕо түмсүүтүн сүрүннээччитэ Валентина Давыдова уһун сылларга эбии үөрэхтээһин киинин дириэктэринэн үлэлээбитэ.  Уопуттаах салайааччы: “Тэрийээччи-педагог толору хамнаһын аҥаардаан, кыра хамнастаах учууталларга «сыбыыллара» олох сыыһа, киһи айымньылаахтык, хорутуулаахтык үлэлииригэр усулуобуйа тэриллибэт”, -- диэн көнөтүнэн баар кыһалҕаны ыйда.

Түмүгэр үгүс педагог тыыннаах эйгэ, чахчы, киһиэхэ уратытык дьайар кыахтааҕын, үтүө санаа уонна тэрээһиннээх үлэ оҕоҕо интэриэһи үөскэтэр, кинини сайыннарар, үрдүккэ сирдиир аналлааҕын билиннилэр.

Туһалаах үс күн

Тэрээһиммит хара маҥнайгыттан профессиональнай эйгэни олохтуурга, бырайыактары суруйар хамаандалары тэрийэргэ, лиидэрдэр көмөлөрүнэн үгүс оҕону хабарга чопчу сыалламмыт-соруктаммыт буолан, ордук көхтөөхтүк уонна таһаарыылаахтык ааста.

Мантан саас барыбытын да эрчимнээх үлэ күүтэр. Кыратык сынньанан баран, сайыҥҥы сынньалаҥы бэлэмнииргэ түһүнэбит!

Саргылана Ильина, Үөһээ Бүлүү улууһун «Сомоҕо» оҕо түмсүүтүн салайааччыта:

- Үс күннээх форум наһаа да үчүгэйдик, үрдүк таһымнаахтык ааста. Хас биирдии тэрээһин дириҥ суолталаах, киэҥ ис хоһоонноох. Форум ис эйгэтин олохтообут Айна Попова уонна кини баһаатай оҕолоро наһаа да «профессионально» үлэлээтилэр. Бу форуму төрүттээччи, сүрүн санаа тула куруук барыбытын сомоҕолуур, үлэлэһэр, хас биирдиибитигэр ураты болҕомтону уурар, киһиэхэ киһилии сыһыаннаах салайааччыбыт Геннадий Охлопковка Үөһээ Бүлүү дэлэгээссийэтин аатыттан махтанабыт. Бу түһүлгэттэн бэриһиннэрбит эниэргийэбитинэн салгыы айарга-тутарга бэлэммит.

Надежда Неймохова, Дьокуускай куорат «Юный горожанин» оҕо түмсүүтүн бэрэссэдээтэлэ:

-- Былырыыҥҥыттан «Юный горожанин» оҕо түмсүүтүн салайааччытын эппиэтинэһин ылынаммын, бэйэбэр ирдэбилим улаатта. Уопсайынан, оҕо эйгэтигэр үлэлиир буоллаххына, наар сонуну тобула сатыахтааххын, сэргэхтик туттан, инники күөҥҥэ сылдьыахтааххын. Онуоха маннык тэрээһиннэр көмөлөһөллөр. Аны аҥаардас кыттааччы эрэ быһыытынан сылдьар тутах дии санаан, тэрийээччи буоллум. Сүрүн сыалым диэн, Дьокуускайга үлэлиир баһаатайдарбын кытта ыкса билсэн, эн-мин дэһэн, биир санааҕа түмүү этэ. Аҕыс оскуолаттан аҕыс педагогу илдьэ кэлбитим. Салгыы ситим олохтоон, бырыйыак оҥорор былааннаахпыт.

Христина Протопопова, Чурапчы улууһун «Чурапчы кэскилэ» оҕо түмсүүтүн сүрүннээччитэ:

--Үс күннээх үлэбит түмүгүнэн Амма улууһун дэлэгээссийэтин кытта бырайыак суруйан көмүскээтибит. Үлэбит экологическай. Икки улуус оҕолорун холбоон, Амма-Мырыла хайысханан байдаарканан туристическай айаҥҥа турунабыт. Айылҕаны устан, куйаар ситимигэр видеосюжет быһыытынан таһаарабыт, оҕолору наука эйгэтигэр сыһыарабыт, төрөөбүт дойдуну кытта ыкса алтыһыыны тэрийэбит. Бырайыакпыт үс сыл төгүрүччү үлэлиэхтээх. Эспиэрдэр бырайыакпыт сүрүн санаатын хайҕаан, үс бастыҥ үлэ ахсааныгар киллэрдилэр. Онон салгыы сыйыннаран, граҥҥа кыттар баҕалаахпыт.

Геннадий Охлопков,

СӨ Оҕолорун

уопсастыбаннай холбоһуктарын сойууһун

бэрэссэдээтэлэ.