Сөп ээ, маннык мөккүөрдээх, аҕыс айдааны Арассыыйаҕа тардыбыт сокуону үчүгэйдик иҥэн-тоҥон, хас биирдии тылын ырытан-сыныйан бигэргэтэр ордук. Бээ, эҥин араас “көмүскэһээччилэр” харахтарын биһиэхэ хатаабыттара ыраатта. Онон муударайдык быһаарынар ирдэнэр.

Бу сокуону көннөрүүнү сүрүннээбит норуот дьокутаата Андрей Находкин санаатын үллэстэр:

--Тустаах федеральнай сокуон 2018 сыл ахсынньы 19 күнүгэр Судаарыстыбаннай Дууманан ылыныллыбыта. Ол эрээри олоххо киириитэ 2020 сылтан саҕаламмыта. Сүрүн бириинсибэ – бэйдиэ ыттары тутан ылан, пууҥҥа илдьэн быһыы туруоран, аттаан, стерилизациялаан баран, сылдьыбыт сиригэр төттөрү ыытыы. Итинник балаһыанньа биһиги усулуобуйабытыгар барсыбат. Онон тута итэҕэстэрин ыйан, көннөрүүлэрбитин бэлэмнээн барбыппыт. Онуоха бастаан дьүүллэһиини ыытан, улуустар, уопсастыбаннай тэрилтэлэр, бэрэстэбиитэллээх уорганнар санааларын истибиппит, этиилэрин киллэрбиттэрэ. Ону барытын учуоттаан, Бэтэринээрийэ департаменын кытта сокуон барылын суруйан бүтэрдибит. Билигин чочуйа сылдьабыт. Биһиги туруорсуубут – сиэрдээхтик “дьаһайыы”, ол эбэтэр нууччалыы – “гуманное умерщвление”. Сокуоҥҥа иккис уларытыыбыт – “бэйэтин эйгэтигэр төттөрү ыытар” диэн этиини суох гыныы. Бэйдиэ ыт тутулуннаҕына, онно хаалыахтаах, хаһаайына көстүбэтэҕинэ, сиэрдээхтик “дьаһаллыахтаах”. 50 кыраадыс тымныыга тоҥон, аччыктаан, ыттар үөрдэһэн саҕалыыллар. Ол соҕуруу сылаас сиргэ күөххэ күөлэһийэ оонньууллара буолуо, оттон биһиги тыйыс айылҕабытыгар адьырҕалара уһуктар. Оннук үөр ыт уопсастыбаҕа олус сэрэхтээх. Иччилээх соҕотох ыт – киһи доҕоро, оттон кырыктаммыт аччык үөр ыт – куттал.

Саҥа дьыл өрөбүллэригэр бу федеральнай сокуону быраап өттүнэн өссө үчүгэйдик сыныйан көрдүбүт. Биһиги килиимэппит, олохпут-дьаһахпыт уратытыгар хайдах да эппиэттээбэт. Хапытаалынай өрөмүөннээх сылаас тутууну дьэндэтэр ночоото төһөтүн санаан көрүҥ. Аны хас биирдиилэригэр 4 кв.м тиксэр буолуохтаах. Нуорма быһыытынан, биир ыкка күн аайы 289 солк. көрүөхтээхпит. Оччотугар сылга 102 тыһ. солк. Бу үтүмэн суума. Аны,  биир ый тутан баран, төттөрү ыытар диэн киһи өйүгэр баппат дьаһал. Онон бэлэмнээбит сокуоммут барылын кэлэр пленарнай мунньахха көрөн баран, Госдумаҕа ыытыахпыт. Оттон дьоҥҥо этиэм этэ, иитэ ылбыт кыылгытыгар эппиэтинэстээх буолуҥ диэн.