Сытыы кыһалҕалар

Сунтаар уонна Кэбээйи улуустарыгар «АЛРОСА» хампаанньаны кытта ситимнээх кыһалҕалар күөрэйэн тахсыбыттар.

Ыраас уу...

Александра Иванова, Кэбээйи улууһун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ:

– 2021 сылга бэйэ-бэйэлэрин кытта ыкса ситимнээх икки сүрүн кыһалҕаны туруорсуохпут. Бары билэргит курдук, Кэбээйи улууһа алмаастаах түөлбэ ахсааныгар киирбэт. Ол эрээри сыл аайы «АЛРОСА 1+» диэн бырагырааманан социальнай хайысхалаах көмө көрүллэрэ. Ону 2020 сыл ахсынньы ыйыгар тохтотон кэбиспиттэрэ. Онон быйыл бу көмө боппуруоһун саҥаттан көтөҕөр былааннаахпыт.

Иккис кыһалҕа эмиэ «АЛРОСА»-ны кытта ситимнээх. Үс сыллааҕыта хампаанньа саахалыгар Бүлүү өрүс уута киртийбитэ. Ону Саха сирин олохтооҕо барыта билэр. Оттон Бүлүү уонна Алдан өрүстэр Өлүөнэ баһыгар түһэллэр. Инньэ гынан улууспут 11 нэһилиэгэр ыраас уу кыһалҕата турар. Ууну ыраастыыр пууннары, скважиналары туруорса сатыыбыт. Билиҥҥитэ бу боппуруоһунан улууспут салалтата СӨ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлэ А.В. Тарасенкоҕа тахсыбыта. Дьиҥэр, былырыын 7 нэһилиэк ыраас уу анал бырагырааматыгар киирэр кыахтаммыта. 50 мөл. солк. көрүллүөх курдук буолбута. Ону баара «АЛРОСА» социальнай бырагырааматыттан тахсан хааллыбыт. Үбүлээһиҥҥэ кыайан тиксибэт буоллубут. Онон быйыл бу икки сытыы кыһалҕаны быһаарсар соруктаахпыт. Улууспут дьонун-сэргэтин интэриэһин көмүскүөхпүтүн наада. Билигин дьон доруобуйата, ыччат кэскилэ, үлэ-хамнас бүтүннүү ыраас ууттан тутулуктаах. Ыраас уу баар буоллаҕына, атын да кыһалҕалар кыайтарыахтара этэ.

Дивидент көҕүрээһинэ

Ульяна Попова, Сунтаар улууһун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ:

– Сунтаар улууһа алмаастаах түөлбэҕэ киирэр буолан, «АЛРОСА» хампаанньаттан сылын аайы дивидент ылар. Былырыын 900 мөл. солк. көрүллүбүтэ. Быйыл баара-суоҕа 30 мөл. солк. тыырылынна. Онон быйыл дивидент боппуруоһугар күүскэ үлэлиэхпитин, туруорсуохпутун наада. Биллэн турар, дивидент кээмэйэ хампаанньа үлэтиттэн тутулуктаах. Былырыын алмаас атыыта биллэ түспүтэ. Инньэ гынан Ил Дархан таһымыгар тустаах кэпсэтиилэр бара тураллар.

Быйыл улууспутугар Волонтер сылын биллэрдибит. Былаана номнуо оҥоһулунна. Онон кэккэ дьаһаллар олоххо киириилэрэ саҕаланна. Бу сыллааҕы үлэ бүтүннүү ити хамсааһын тула барара былааннанар.

Аҕа дойдуга бэриниилээх буолуу

Бүлүү уонна Нам улуустарыгар патриотическай хабааннаах сыллар биллэриллибиттэр.

«Сүрүн сорук – эбии дохуот»

Гаврил Корякин, Бүлүү улууһун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ:

– 2021 сыл улууска Аҕа дойдуга бэриниилээх буолуу  сылынан биллэрилиннэ. Онон сыл устата патриотическай хабааннаах араас тэрээһиннэр ыытыллыахтара.

Былырыын Бүлүү улууһун социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытын Стратегията бигэргэммитэ. Бу сылтан Стратегия олоххо киирэн барыаҕа. Манна биир сүрүн тосхолунан тыа хаһаайыстыбатын салаатын күүскэ сайыннарыы уонна бэйэ дьарыктаах буолуутун көҕүлээһин буолар. Холобур, 2020 сылга Чочу нэһилиэгэр Ампаардаах хаһаайыстыба сэлиэһинэй бурдугу үүннэрбитэ. Бу саҥа сылга онтун мэлийэн, өрөспүүбүлүкэҕэ бастакынан 1-кы суортаах киһи сиир бурдугун ылла. Быйыл ити бурдук хайысхатын салгыы сайыннарар былааннаахпыт. Уопсайынан, бу кэлэр сылларга улуус дьоно-сэргэтэ бэйэ эбии дохуоттаах буоларыгар сүрүн болҕомто ууруллуоҕа. Ону араас дьаһалларынан көҕүлүөхпүт сөптөөх усулуобуйа тэрийэргэ үлэлэһиэхпит.

«Икки бэлиэ күнү бэлиэтиибит...»

Иван Попов, Нам улууһун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ:

– Быйыл Нам улууһа икки үбүлүөйдээх күнү бэлиэтиир. Бастатан туран, биир дойдулаахпыт, судаарыстыбаннай диэйэтэл Илья Егорович Винокуров 125 сааһа. Иккиһинэн, Нам улууһугар үөрэхтээһин тэриллибитэ 150 сыла. Онон быйылы быһа Нам улууһугар ити бэлиэ түгэннэргэ аналлаах тэрээһиннэр ыытыллыахтара. Судаарыстыбаннай диэйэтэл Илья Егорович Винокуров 125 сааһа өрөспүүбүлүкэ таһымыгар бэлиэтэнэр. Онно өрөспүүбүлүкэтээҕи анал хамыыһыйа тэриллибитэ, тэрээһиннэрин торумнаабыта. Бу тохсунньу ыйтан номнуо саҕаламмыттара. Үөрэхтээһин 150 сылын улууспут иһигэр бэлиэтиибит. Улуус таһымыгар кэккэ былааннары олоххо киллэриэхпит.

Коронавирус ытарчатыгар

Өскөтүн Дьокуускай эргин улуустарга коронавируһунан ыалдьыы сыыйа намтаан эрэр буоллаҕына, хотугу уонна Аартыка улуустарыгар эпидемиологическай балаһыанньа уустук. 

«Чукоткалыыр суолу туруорсабыт...»

Алексей Курило, Аллараа Халыма улууһун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ:

– Быйыл Аллараа Халыма улууһа тэриллибитэ 90 сыла. Ол гынан баран, үбүлүөйбүт тэрээһиннэрэ эпидемиологическай балаһыанньаттан тутулуктаналлар. Даҕатан эттэххэ, коронавирус дьаҥа Аллараа Халымаҕа кыратык хойутаан кэлбитэ. Уопсайа 110 киһи ыарыйда. Онон дьаҥ-дьаһах хаптайдаҕына, үбүлүөйдүүрбүт буолуо. Дьиҥэр, бу бэлиэ күнү бырааһынньыктыыр хайаан да наада. Тоҕо диэтэххэ, ыччаппыт улууһун устуоруйатын хайаан даҕаны билиэхтээх. Аны маннык тэрээһиннэр инники кэскили торумнуурга көмөлөһөллөр.

Улуус сүрүн кыһалҕата – суол-иис, айан-сырыы боппуруоһа. Билигин Аллараа Халыма уонна Черскэй пуортарын саҥардыахпытын баҕарабыт. Итиэннэ Чукоткаҕа диэри төгүрүк сылы быһа сырыылаах айан суолун туруорса сатыыбыт. Ас-үөл боппуруоһа эмиэ сытыытык турааччы. Ол гынан баран, былырыын түөрт «күөх рейс» кэмигэр кэлбитэ. Онон нэһилиэнньэ Саҥа дьылы уонна 2021 сылы толору астаах-үөллээх көрсүбүтэ.

«Коронавирус хаптайарын күүтэбит...»

Серафим Мараказов, Муома улууһун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ:

– Быйыл Муома улууһа төрүттэммитэ 90 сыла. Ол гынан баран, биир да култуурунай бырагырааманы саҕалыы иликпит. Эпидемиологическай балаһыанньа уустук соҕус. Дьиҥэр, былаан бүтүннүү оҥоһуллубута. Онон коронавирус хаптайарын күүтэбит. Өскөтүн киһи доруобуйатыгар куттал суох буоллаҕына, сайынын үбүлүөй тэрээһиннэрэ саҕаланыахтара.

2021 сылга улууспут биир сүрүн соруга – хаарбах дьиэлэртэн көһөрүү бырагырааматын салгыы олоххо киллэрии. Быйыл бырагыраама иккис түһүмэҕэ саҕаланна. Онон хас да саҥа дьиэ-уот тутуута былааннанар.

Маны таһынан, икки нэһилиэккэ саҥа таас оскуола-уһуйааннар тутуллуохтара. Улахан Чыыстайга саҥа хочуолунай үлэҕэ киириэҕэ. Өрөспүүбүлүкэтээҕи таһымнаах «Аартыка суоллара» бырайыак салгыы үлэлиэҕэ.

Саҕахха – спортивнай оонньуулар

Успуорт эйгэтигэр 2021 сылга уонна 2022 сылга икки улахан тэрээһин былааннанар. Ол курдук, быйыл Горнай улууһугар XXI «Манчаары оонньуулара», оттон 2022 сылга Уус Алдан улууһугар Саха сирин норуоттарын VIII спортивнай оонньуулара ыытыллыахтара.

«Сүүрбэ тыһыынча  ыалдьыт кэлиэҕэ...»

Алквиад Тарасов, Горнай улууһун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ:

– Быйыл сайын Горнай улууһугар XXI «Манчаары оонньуулара» буолуохтаахтар. Онуоха диэри коронавирус хаптайарыгар эрэнэбит. Улууспут бу тэрээһиҥҥэ күүскэ бэлэмнэнэ олорор. Күн бүгүн элбэх хайысхалаах баараҕай спортивнай комплекс тутуута түмүктэнэн эрэр. Бу күннэргэ үөрүүлээх аһыллыытын сиэрэ-туома буолуоҕа. Ону сэргэ саанан ытыы тиирэ, стадион, ипподром тутулла тураллар. «Манчаары оонньууларыгар» 7 тыһ. тахса спортсмен кэлэрэ күүтүллэр. Улууспут суола-ииһэ ааттаах. Онон коронавирус дьаҥа мэһэйдээбэтэҕинэ, уопсайа 20 тыһ. кэриҥэ ыалдьыты күүтэбит.

Аны туран, быйылгы сыллааҕы үлэбит биир сүрүн соругунан хаарбах дьиэлэртэн көһөрүү бырагыраамата буолар. Ол чэрчитинэн улуус киинигэр элбэх саҥа дьиэ тутуллуоҕа. Ону сэргэ Бэрдьигэстээххэ саҥа таас оскуола тутуута саҕаланна. Былырыын сыбаайалара түспүттэрэ. Ити курдук, улууспут быйылгы үлэтэ-хамнаһа элбэх.

«Улахан эппиэтинэс сүктэрилиннэ...»

Иван Колодезников, Уус Алдан улууһун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ:

– Бары билэрбит курдук, 2022 сыл – өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннаһын 100 сыллаах өрөгөйдөөх үбүлүөйэ. Бу үбүлүөйү көрсө эһиил Бороҕон сэлиэнньэтигэр Саха сирин норуоттарын VIII спортивнай оонньуулара былааннанан тураллар. Этэргэ дылы, улахан эппиэтинэс сүктэрилиннэ. Онон быйылгыттан дьоһун тэрээһиҥҥэ номнуо бэлэмнэниини саҕалаатыбыт. Ол курдук, нэһилиэнньэ уонна уопсастыбаннас түмсэн кэккэ дьаһаллар, былааннар ылынылыннылар. Тутуу өттүгэр үлэ эмиэ бара турар. Хайыы-үйэ үс спортивнай эбийиэк сыбаайата түстэ: элбэх хайысхалаах спортивнай комплекс, 1000 миэстэлээх стадион, тустуу саалата тутуллуохтара. Онон улууспут быйылгы сүрүн үлэтэ-хамнаһа бүтүннүү ити тэрээһиҥҥэ туһуланыаҕа.

Хомойуох иһин, хаһыат сирэйигэр өрөспүүбүлүкэ улуустарын сонуннара барыта кыайан баппат. Ол гынан баран, улуустартан сыаллар-соруктар, кыһалҕалар тустарынан маннык кылгас-ыйытыктары салгыы оҥоруохпут.