Спорт

Мааскалаах уонна бэрчээккилээх тириэньэрдэр

Дьарыктанарга, эрчиллэргэ булгуччулаах ирдэбил – тустаах эбийиэк иһигэр биир кэмҥэ киһи ахсаана олохтоммут кээмэйи аһара барыа суохтаах. Ол курдук, 4 кв. миэтэрэҕэ биир киһи (үлэһиттэри ааҕан туран), оттон бассейннаах сиргэ бөлөҕүнэн дьарыктанарга уу ньуурун 5 кв. миэтэрэтигэр биир киһи (үлэһиттэри киллэрэн туран) эрчиллэрэ көҥүллэнэр.

Холобур быһыытынан аҕаллахха, «Модун» Манчаары Баһылай аатынан спорт национальнай көрүҥнэрин өрөспүүбүлүкэтээҕи киинигэр биир кэмҥэ 18 эр киһи, 10 дьахтар дьарыктанар. Эрдэттэн электроннай уочаракка суруттаран кэлэллэр. Оттон идэтийбит спортсменнары тириэньэрдэрэ хас биирдии спортсмен хаһан сололооҕунан көрөн болдьообут кэмигэр суруттарар.

«Спорт эбийиэктэригэр эрчиллэр дьарыктары тэрийии санитарнай нуорманы барытын тутуһан ыытыллыахтаах. Тириэньэрдэртэн мэдиссиинэ мааскатын уонна бэрчээккини кэтэ сылдьары, эбийиэктэр салайааччыларыттан илиини сайҕанар санитайзердары туруоралларын, киирэр ааҥҥа дьарыктана кэлээччилэр температураларын кээмэйдээһини уонна спорт тэриллэрин дезинфекциялааһыны тэрийэллэрин ирдиибит», — диир физкултуура уонна спорт миниистирэ Иннокентий Григорьев.

Спорт эрэллэрин бэлэмниир өрөспүүбүлүкэтээҕи киин дириэктэрин бастакы солбуйааччы Александр Платонов иһитиннэрэринэн, ити үөһэ ыйыллыбыт ирдэбиллэри барытын тутуһан, дьарыктанар саалалары уонна сыгынньахтанар-таҥнар хостору чаас ахсын дезинфекциялыыллар, спортсменнар дьарыкка кэлэллэригэр температураларын кэмнииллэр, мааска кэтэллэрин-кэппэттэрин бэрэбиэркэлииллэр. Методическай ыйынньыгынан сирдэтэн дьарык араспысаанньатын оҥорбуттар. Онно олоҕуран, биир кэмҥэ 15-тэн элбэҕэ суох киһи эрчиллэр эбит.

Физкултуура уонна спорт миниистирин солбуйааччы Семен Чердонов тириэньэрдэр бары мааскалаах уонна бэрчээккилээх үлэлииллэрин бигэргэтэр. Спорт сорох көрүҥнэригэр эмиэ, улахан ноҕурууската суох буоллаҕына, мааскалаах дьарыктаналлар эбит. Дьэ, онон спорт бары көрүҥнэригэр өрөспүүбүлүкэ сүүмэрдэммит хамаандаларын чилиэннэрэ, сааһыттан тутулуга суох, эрчиллиилэрин саҕалаатылар. Спорт оскуолаларыгар секциялар эмиэ үлэлии тураллар. «Үлэҕэ уонна оборуонаҕа бэлэм буол!» Бүтүн Арассыыйатааҕы физкултуура чэбдигирдэр хамсааһын кииннэрэ ааннарын арыйдылар.

Мөлүйүөн иһин илин былдьаһыахтара

Ахсынньы 5-6 күннэригэр «Триумф» спорт комплексыгар «Дыгын оонньуулара» күрэхтэһии буолаары турар. Биллэрин курдук, быйыл саас хамсык ыарыы тэнийэн, кулун тутартан ыла биир да улахан күрэхтэһии ыытыллыбата. Сайын киин куорат ыһыаҕын кэмигэр ыытыллыахтаах сүрүн тэрээһин көһөрүллэн-көһөрүллэн, дьэ төлө мөхсөн эрэр. Ити эрээри, биллэр төрүөтүнэн көрөөччүтэ суох. Ол оннугар «Саха» НКИХ көмөтүнэн быһа биэрии тэриллиэҕэ. Онон спорду сэҥээрээччилэр тэлэбииһэрдэрин кууһа сытан көрүөхтэрэ.

Быйылгы күрэхтэһии уратыта элбэх. Болдьоҕун көһөрө сылдьыы содулугар сүүмэрдээһинэ суох ыытыллар буолбут. Өрөспүүбүлүкэ бүтэһик чөмпүйэнээтин түмүгүнэн сирдэппиттэр. Онно кыттыбыт эдэр уолаттартан Никита Новгородовы, Егор Свинобоевы киллэрбиттэр. Урукку сылларга балаһыанньа быһыытынан финалга 12 спортсмен илин былдьаһар буоллаҕына, икки киһини эбии киллэрэргэ быһаарбыттар. Холобур, итии хааннаах Чурапчы чулуута Петр Старостин эрдэ (сайын буолуохтаахха) бэлэмим ситэтэ суох диэн аккаастанан баран, аны күрэхтэһэр модун санааны ылыммыт. Тэрийээччилэр онон 14 киһиттэн күрэхтэһии маҥнайгы күнүн түмүгүнэн икки мөлтөх көрдөрүүлээҕи туоратыахтара.

Кинилэр кимнээҕий? Ити үөһэ ааттаммыт уолаттары тэҥэ Егор Филиппов, Алексей Уваровскай, Владимир Федоров, Артем Варданян, Леонид Филиппов, Павел Друзьянов, Алексей Протодьяконов, Дьулустаан Ноговицын, Николай Матаннанов, Айсен Семенов, Иннокентий Колесов бааллар. Икки күннээх илистиилээх илин былдьаһыы кэнниттэн саамай бэртэрэ 1 мөл. солк. харчынан бириэмийэлэниэ. Спонсор – «Прогресс» тутуу тэрилтэтин дириэктэрэ Алексей Семенович Пинигин. Иккис миэстэлээххэ «Буран» көлө, үһүскэ «Штиль» эрбии туттарыллыахтара.

Ким мөлүйүөнү ылыан сөбүй? Хамсык хаайан, өтөр-наар улахан күрэхтэһии буола илик. Онон, ким хайдах бэлэмнээҕин ким даҕаны билгэлиир-биттэнэр кыаҕа суох. Тэрийээччилэр мэктиэлииллэринэн, хаһааҥҥытааҕар даҕаны соһуччу түмүктэрдээх күрэхтэһии күүтэр. Бары оҕус тириитигэр сууланан киирэр Бэрт Хара курдук дьон.  Ким кыахтааҕын, төһө дьолуолааҕын түһүлгэ эрэ быһаарыаҕа.

Мадьынылар дойду түһүлгэтигэр бэлэмнэнэллэр

Кэлэр ый 4 күнүгэр Арассыыйа мас тардыһыыга чөмпүйэнээтэ буолаары турар. Быйыл мадьынылары Хабардыын-Балкаар Өрөспүүбүлүкэтин киин куората Нальчик түмүөҕэ. Быһа холоон, дойду 20 эрэгийиэниттэн 200 спортсмен кыттара күүтүллэр. Кинилэр эмиэ уһун кэмнээх тохтобул кэнниттэн бастакы улахан түһүлгэлэригэр кыттыахтара. Онон күрэхтэһии сытыытык уонна соһуччу түгэннэрдээх барыаҕа саарбахтаммат.

Чөмпүйэнээт эр дьоҥҥо сэттэ ыйааһыҥҥа – 60, 70, 80, 90, 105, 125 киилэҕэ диэри уонна 125 киилэттэн үөһэ, дьахталларга биэс ыйааһыҥҥа – 55, 65, 75, 85 киилэҕэ диэри уонна 85 киилэттэн үөһэ ыытыллар. Саха сирин бастыҥ мадьынылара бары ыйааһыннарга киирсиэхтэрэ. Санатан эттэххэ, былырыыҥҥы чөмпүйэнээккэ биһиги хамаандабыт 5 кыһыл көмүс, 5 үрүҥ көмүс уонна 6 боруонса мэтээллэри ылары ситиспитэ. Биһиэттэрэ быйыл даҕаны элбэх көмүскэ суоттаналлар.

Сүүмэрдэммит хамаанда сүрүн тириэньэрэ Егор Кудрин: «Өрөспүүбүлүкэ аатын-суолун Ленскэйгэ буолбут «дьиэтээҕи күрэхтэһиигэ» сүүмэрдээһини ааспыт уонна Кавказ кубогын түмүгүнэн путевка ылбыт мадьынылар көмүскүүллэр. Хомойуох иһин, улахан күрэхтэһиилэр, ол иһигэр аан дойду чөмпүйэнээтэ, көһөрүллэннэр, ити буолаары турар күрэхтэһии сүүмэрдиир таһыма суох ыытыллыаҕа. Спортсменнар дойду чөмпүйүөнэ буолар уонна РФ спордун маастарын нуорматын толорор иһин күрэхтэһиэхтэрэ. Биһиги мадьыныларбыт тириэньэрдэрин кытта биирдиилээн дьарыктаммыттара. Чөмпүйэнээт хаһан буолара хойукка диэри биллибэт этэ. Ол эрээри, хамаандабар эрэнэбин. Дьарык көҥүллэнэн, хаалбыт кэмҥэ күүскэ эрчиллиэхпит», -- диэн быһааран кэпсээтэ.

Барыллааһын испииһэктэн көрдөххө, Арассыыйа 2020 сыллааҕы чөмпүйүө­нэ буолар иһин Саха сириттэн киирсиэхтэрэ: СӨ спордун маастардара Артем Зорин (60 киилэҕэ диэри), Василий Андросов (60), Станислав Иванов (80), Нарыйаана Трофимова (55), Лия Михайлова (85-тэн үөһэ), РФ спордун маастардара Иннокентий Федоров (90), Эрчим Баппаҕай (125), Анатолий Баишев (125-тэн үөһэ), Екатерина Белолюбская (65), Алина Турчина (75), ону тэҥэ Арассыыйа спордун норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах маастардара Сергей Константинов (70), Павел Черноградскай (90), Дмитрий Попов (105), Наталья Черноградская (55).

Тустууктарбыт дьэ «уһуктан» эрэллэр

Аҕыйах хонуктааҕыта Пермь куоракка көҥүл тустууга Бүтүн Арассыыйатааҕы «Кама» турнир ыытылынна. Онно Кемерово, Удмуртия, Иркутскай, Чувашия, Астрахань, Пермь, Ставрополье, Татарстан, Хабаровскай, Пенза, Саха сирин, о.д.а. эрэгийиэннэр, куораттар бөҕөстөрө күөн көрүстүлэр. Сүрүннээн, эдэрдэрин аҕалбыттар.

Биһигиттэн Виктор Рассадин 70 киилэҕэ диэри ыйааһыннаахтарга соргулаахтык тустан бастаабыт. Кини бүгүһүн Наро-Фоминскайга ыытыллыбыт дойду чөмпүйэнээтигэр хотторон баран, Дагестаҥҥа тиийэн анал үөрэтэр-эрчийэр бэлэмнэниини ааспыт. Виктор эрчиллэ сылдьан, хонтуруоллуур хапсыһыыларга Арассыыйа түһүлгэтигэр хотторбут Иман Аджиевын уонна Дьопуруопа быйылгы кыайыылааҕын Курбан Шираевы баһыйа тутаттаабыт. Дьэ, онтон кэлэн иһэн «Каманы» хаардыы хаампыт. Онон уолбут киэбигэр киирэн эрэрин бигэргэттэ диэххэ сөп.

В.Рассадины сэргэ ити түһүлгэҕэ эдэр бөҕөстөртөн Даниил Иванов 97 киилэҕэ бастаабыт,  Эдуард Максимов (125 киилэҕэ) иккис, Егор Друзьянов (61), Константин Капрынов (65) үһүс миэстэлэри ылбыттар. Айаал Алексеев (70), Михаил Сергеев (74) биэс иһигэр киирбиттэр. Эдэр тустууктар аны ахсынньы саҥатыгар   Смоленскайга тэлгэнэр Арассыыйа эдэрдэргэ чөмпүйэнээтигэр кыттыахтара.