Тыа сирэ

Ньурба оскуолалара ыраахтан олорон үөрэтиигэ көстүлэр

Саас Бүлүү бөлөх улуустарыгар ыарыы тарҕаммытыгар, Ньурба улууһа хойукка диэри “утарылаһан”, ыарыыны сиригэр-уотугар киллэрбэккэ сылдьыбыта. Ол эрээри, дойду үрдүнэн бүрүүкээбит балаһыанньа харыстаныы үлэтиттэн күүстээх буолан биэрдэ. Ньурбаҕа билигин ханнык да улуустааҕар элбэх киһи ыалдьыбыта билиннэ. Биһиги суһал ыстаап үлэһитэ Наталья Петрованы кытта сибээскэ тахсан кэпсэттибит. «Бүгүҥҥү туругунан улуус үрдүнэн 183 киһи ыалдьыбыта биллэр. Онтон 11-рэ – оҕолор. 130 киһи дьиэтиттэн эмтэнэр, ковид отделениетыгар орто туруктаах 20 киһи сытар. Оттон тустаах салааҕа ыарыыга уорбаламмыт 22 киһи баар. Уопсайа 129 киһи үтүөрдэ. 7 киһи суорума суоланна.

Билигин инфекционнай салааҕа эбии 20 сытар миэстэни таһааран эрэбит, улуустааҕы киин балыыһа ковиднай салаатыгар үлэлиир эмп үлэһиттэригэр уопсай дьиэҕэ 10 хоһу босхолоотубут.

Билиҥҥи туругунан, Ньурба куорат эмтиэкэлэригэр вируһу утары эмтэр, холобур, ингавирин, кагоцел, анаферон, виферон, цитовир, полиоксидоний уонна да атыттар бааллар. Мааскаларынан, бэрчээккэлэринэн хаһаанныбыт.

Биэдэмэстибэлэр икки ардыларынааҕы хамыыһыйа күн аайы атыы-эргиэн тэрилтэлэринэн эриэйдэ оҥорор, улахан кэһии баара бэлиэтэммэтэ. Арай санитарнай ирдэбили кэспиттэринэн атыылааччыларга 3 административнай кэһиигэ боротокуол оҥордулар.

Ньурба улууһугар 65 саастаах уонна онтон аҕа саастаах 2672 киһи олорор. Ол онтон 1067-тэ Ньурба куоракка баар. Дьон дьиэлэриттэн олорон үлэлииллэрин бэрэбиэркэлиир үлэ ыытабыт.

Ыарыы тарҕаммытынан бу курдук эбии миэрэлэри ыллыбыт. Суһал ыстаап төгүрүк күн төлөпүөҥҥэ эппиэттиир, дьиэттэн тахсыбат дьону эминэн, бородууктанан хааччыйар волонтердар үлэлииллэр, улуус бары оскуолалара дьиэттэн олорон үөрэнии көрүҥүгэр көстүлэр, оҕо саадтарыгар дьуһуурунай бөлөх эрэ үлэлиир. Ньурбачаан уонна Күндээтэ нэһилиэктэригэр ыарыы баар буолан, оҕо саадтара сабылыннылар.  Муниципальнай тэриллии тэрилтэтин  үлэһиттэриттэн  40 %-нара дьиэттэн олорон үлэҕэ көстүлэр. Оттон бүддьүөт тэрилтэтин үлэһиттэрин барыларын эмиэ дьиэттэн олорон үлэҕэ көһөрөн эрэбит. Маны таһынан дьон сылдьар тэрилтэлэрин нэдиэлэ аайы дезинфекциялыыбыт.  

Пандемия туруоҕуттан Ньурба улууһун бүддьүөтүттэн коронавирус ыарыыны утары охсуһууга 13 мөл. солк. тыырылынна. Бу күннэргэ улуус бүддьүөтүттэн эбии 3 мөл. солк. мэдиссиинэ тэриллэрин, эмп-том, харыстанар сириэстибэлэри ыларга көрүлүннэ. 631 киһиэхэ 4 тыһ. солк. кээмэйдээх биир кэмнээх көмө оҥоһулунна. Аччыгый биисинэс салаатын өйүүр сыалтан урбаанньыттарга субсидия быһыытынан  уопсайа 5 мөл. 400 тыһ. солк. бэрилиннэ», -- диэн иһитиннэрдэ.  

Тааттаҕа кытаанах миэрэлэр киирдилэр

Таатта улууһугар коронавирус дьаҥа ыам ыйыгар тиийбитэ. Киин куораттан ыалдьыбыт киһи быстах кэмҥэ үлэлии тиийэ сылдьан, бэйэтэ да билбэтинэн сыһыарбыт. Таатталар суһаллык миэрэ ылынаннар, ыарыы утары үлэлэрин ыыппыттара. Билигин балаһыанньалара хайдаҕый? Биһиги Таатта улууһун баһылыгын социальнай боппуруостарга солбуйааччы Изабелла Сивцеваҕа тахсан ыйыталастыбыт.

--Тааттаҕа коронавирус дьаҥын бохсор хамыыһыйа иһитиннэриитинэн, улууска алтынньы 14 күнүнээҕи туругунан  145 киһи эмтэнэр, 10 киһи үтүөрдэ, суукка иһигэр 5 киһи эбилиннэ. Улууска ыарыы тарҕаныытын тохтотор инниттэн алтынньы 12 күнүттэн алтынньы 26 күнүгэр диэри үөрэх тэрилтэлэрэ дистанционнай уонна электроннай технологиялар көмөлөрүнэн дьиэлэриттэн үөрэхтэрин саҕалаатылар.  Уһуйааннарга дьуһуурунай бөлөхтөр тэрилиннилэр. Бүддьүөт үгүс тэрилтэлэрэ  дьиэттэн олорон үлэҕэ көстүлэр. Атыы-эргиэн дьиэлэригэр суһал ыстаап уонна улуустааҕы административнай хамыыһыйа кыттыгастаах эриэйдэлэр тиһигин быспакка ыытыллаллар. Нэһилиэк баһылыктарыгар эмтиэкэ суукканы эргиччи үлэлиирин уонна эминэн хааччыллыылах буолалларын ситиһэллэригэр этии оҥоһулунна.   Дьиэ кэргэн иһигэр ОРВИ-нан биир киһи ыалдьар түгэнигэр, дьиэ кэргэн чилиэннэрэ бары 14 күн устата хааччахтанан олорууга көһөллөр. Тэрилтэ салайааччыта бу түгэҥҥэ үлэһитин дистанционнай үлэ көрүҥэр көһөрбөт түгэнигэр административнай эппиэтинэскэ тардылларын туһунан Ил Дархан дьаһалыгар олоҕуран үлэлиибит. Ыалдьыбыт дьону кытта хантаактаах уонна Роспотребнадзор ыйыыларын туппут дьон дьиэлэригэр булгуччу олороллорун ирдиибит. Роспотребнадзор ыйыытын туппуттарын кэнниттэн оҕолор  уопсастыбаннай миэстэҕэ сылдьар түгэннэригэр административнай боротокуол толоруллар.

Өлүөхүмэҕэ сэрэтии үлэтигэр болҕомто ууруллар

Аан дойдуну кыһалҕаҕа тэппит ыарыы дьон инники былааннарын төһөлөөх ыспыта буолуой?! Биир оннук кэрэ бэлиэ түгэнин, тэрээһинин көһөрбүт улууһунан Өлүөхүмэ буолар. Өлүөхүмэҕэ бу сайын Улуу Кыайыы 75 сылыгар уонна Өлүөхүмэ куорат төрүттэммитэ 385 сылыгар анаммыт Олоҥхо ыһыаҕа буолуохтааҕа. Ол эрээри, тэрээһин 2021 сылга көһөрүллүбүтэ.  Биһиги улуус баһылыга Николай Харбинтан оройуоҥҥа балаһыанньа хайдаҕын уонна туох үлэ ыытылларын ыйыттыбыт.

--Кулун тутар ыйтан биһиги үрдүкү бэлэмнээх эрэсииминэн олоробут. Улууспутугар уопсайа 44 киһи ыарыйда, 35 киһи үтүөрдэ. Бүгүҥҥү туругунан 4 киһи улуус балыыһатыгар икки өттүнэн сэбиргэхтэтэн сытар, 4 киһи Токко нэһилиэгэр ыалдьыбыта билиннэ. Мин Токкоҕо балаһыанньаны кытта билсэ тахса сырыттым, эмтээһин, хааччахтааһын эрэсиимин кытары билистим, соруктары туруордум. Токкоҕо оскуоланы икки көрүҥ үөрэххэ көһөрдүбүт: дьиэттэн олорон уонна оскуолаҕа кэлэн үөрэниигэ. Биһиги улууспут олус киэҥ сиринэн тайаан сытар, нэһилиэктэр бэйэ-бэйэлэриттэн ыраах сыталлар, суол-иис олус уустук. Онон нэһилиэктэргэ ыарыы турбатын ситиһэ сатыыбыт. Баһылыктарга сөптөөх сыал-сорук туруоруллубута. Тастан кэлбит киһи ирдэнэр болдьоххо дьиэтигэр олорорун ирдиэхтээхтэр. Ыарыыны сэрэтэр үлэҕэ болҕомтобутун уурабыт. Кэлии дьон улаханнык утарыласпат, эппиэтинэстээхтик сыһыаннаһан дьиэҕэ олорор. Ол да иһин ыарыы үүнэ-тэһиинэ суох барыаҕын хонтуруоллаан олоробут. Эминэн-томунан хааччыллыыбыт үчүгэй, ыраах нэһилиэктэргэ эми кэмнээн атыылыыр туһунан эппиппит. Тоҕо диэтэххэ, дуоруобай да киһи сэрэхэдийэн хаһаана сатыыр үгэстээх. Оччоҕо ыалдьыбыт киһи тиксибэккэ хаалар. Улууска уопсайа 5 ИВЛ аппарата баар, 2-тин   коронавирус ыарыытын эмтиир  балыыһа отделениеларыгар туруорбуппут. Биир КТ аппараттаахпыт.

Дьокутаат кэмэнтээрийэ

Владимир Чичигинаров, “Ил Түмэн” доруобуйа харыстабылыгар, социальнай көмүскэлгэ, үлэҕэ уонна дьарыктаах буолууга сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ:

--Өрөспүүбүлүкэ оройуоннарыгар коронавирус дьаҥын инпиэксийэтин тарҕаныыта  СӨ ыарыыны бохсор суһал ыстаабын хонтуруолугар сылдьар. Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин иһинэн баар мэдиссиинэ тэрилтэлэрэ эпидемиологическай балаһыанньаҕа сөп түбэһиннэрэн эмтиир оборудованиеларынан, эминэн-томунан хааччыллаллар. Ол курдук өрөспүүбүлүкэ мэдиссиинэтин тэрилтэлэрин оборудованиенан  хааччыйыыга РФ уонна СӨ бырабыыталыстыбаларын резервнэй пуондаларыттан 533,77 мөл. солк. көрүлүннэ. Өрөспүүбүлүкэ балыыһалара булгуччулаах мэдиссиинэҕэ страховка үбүнэн эми атыылаһаллар, хаһааналлар. Билиҥҥи туругунан вируһу уонна бактерияны утары туһаныллар эмтэр 3 ыйга тиийэр саппаастара баар. Маны таһынан, СӨ Доруобуйаҕа харыстабылын министиэристибэтэ СӨ Бырабыыталыстыбатын резервнэй пуондатын үбүнэн 68,21 мөл. солк. эбии эмп-том атыыласта.