Үөрэх

Дьиҥинэн, хапытаалынай өрөмүөн диэн эттэххэ, хайдах эрэ тутах курдук, оскуолабыт олоччу уларыйан, сабыс-саҥа тутуллан киирбит дьиэттэн туох да итэҕэһэ суох. Быйылгы өрөмүөн сүрүн уратыларын туһунан кэпсээтэххэ, маннык.

Норуот күүһүнэн

Бу үлэҕэ төрөппүттэр быһаччы кыттыыны ылан, хара саҕаланыаҕыттан бүтүөр диэри, этэргэ дылы, барыта ытыска уурбут курдук дьэҥкэтик, хаачыстыбалаахтык барарын хонтуруоллаатылар. Онон нэһилиэнньэ үлэ саҕаланыаҕыттан бүтэр күнүгэр диэри үһү диэнинэн буолбакка, илэ чахчы бэйэтин хараҕынан көрөн-истэн, илиитинэн тутан-хабан көрдө.

Оскуолабыт туллар тутаах дьоно — үөрэнээччилэр баҕаларын учуоттаан, өрөмүөн оҥоһуллуон иннинэ дизайн-сессия ыытан, ханнык өҥү-дьүһүнү туттарга кытта сүбэлэстилэр. Норуот күүһүнэн эбии үп-харчы, үлэһит илии көстөн, хапытаалынай өрөмүөн таһынан, эбии үлэ арааһа оҥоһулунна.

Дизайн-сессия түмүгүнэн, оскуола олбуоруттан саҕалаан, кылаастарга тиийэ өҥ-дьүһүн дьүөрэлэһиитэ арыаллыыр.  

Өрөмүөн үлэтин чэрчитинэн, саҥа миэбэл айаннаан кэлэн, хомуллан туруоҕар диэри барыта эппиэттиир тэрилтэлээх. Остуоллар, олоппостор, ыскаап аналлаах миэстэтигэр тиийэ киирэригэр, сөпкө уурулларыгар оскуола кэлэктиибэ күүскэ үлэлэстэ уонна нэһилиэнньэ көмөтө эмиэ кырата суох. 

Өрөмүөн үлэтэ барыбытын сомоҕолоото

Маны бэлиэтээн туран, төрөппүт кэмитиэтин чилиэнэ, элбэх оҕолоох ыал ийэтэ Нина Владимировна Софронова санаатын үллэстэр:

Оскуолабыт быйылгы өрөмүөнэ хайа да сыллааҕар уратытык, олус интэриэһинэйдик, түргэнник-тарҕаннык, туох да улахан мэһэйэ-моһоло суох барылламмыт былаан хоту барда. Биллэн турар, ис-иһигэр киирдэххэ, ыгым, сороҕор ыксаллаах түгэннэр буолан ааспыттара. Оннук түгэннэргэ оскуола салалтата сөптөөх дьаһаллары ылынан, барыта миэстэтигэр быһаарыллан, оҥоһуллан, ситэн-хотон испитэ. Манна дириэктэр Николай Владимирович Слепцов уонна кини хамаандатын оруола олус улахан. Дириэктэри хаһаайыстыбаннай үлэҕэ солбуйааччы Илья Дмитриевич Пестряков төрөөбүт, улааппыт нэһилиэгин саамай тутаах тэрилтэтин туһугар ис-сүрэҕиттэн кыһаллан туран үлэлээтэ.

Төрөппүт кэмитиэтэ өрөмүөн буолар диэн биллэриини истээт даҕаны олус эппиэтинэстээхтик, дьаныардаахтык уонна айымньылаахтык үлэлээтэ.

«Бары бииргэ иннибит диэки” диэн ыҥырыы биһиги үлэбитигэр олус тоҕоостоох. Оскуола кэлэктиибин үлэлиир дьиэтэ-уота — билии-көрүү биһигэ, сайдыы-үүнүү уйата, бу биһиги оҕолорбут уонунан сылларга иккис дьиэлэрэ диэн өйдөбүлү өрө тутаммыт, бары күүспүтүн түмэн, дизайн-сессияҕа, быһаччы өрөмүөн да үлэтигэр олус көхтөөхтүк кытынныбыт.

Өрөмүөн үлэтигэр үөрэнээччиттэн саҕалаан учууталга, төрөппүккэ тиийэ бары кыттыбыт буоламмыт, оскуола уопсай тэрилигэр харыстабыллаах сыһыан олохсуйарыгар олук уурулунна. Өссө биир умнуллубат түгэн бу өрөмүөн үлэтэ барыбытын сомоҕолоото, түмтэ, бары биир сыал-сорук тула хамсанныбыт.

Төрөөбүт дойдуга — харыстабыллаах сыһыаны

Учууталлар саҥа үөрэх дьыла саҕаланыан иннинэ уоппускаттан тахсан, оҕолору сырдык-ыраас, саҥардыллыбыт, тупсарыллыбыт кылаастарга көрсөөрү үлэ үөһүгэр сылдьаллар.

Ольга Федоровна Семенова алын сүһүөх кылаас учууталынан быйыл тохсус сылын үлэлиир. Кини Хатаска үрдүк үөрэҕи кыһыл дипломунан бүтэрбит сылыгар ананан кэлбитэ, билигин түөрт оҕолоох улахан дьиэ-кэргэн ийэтэ.

Маҥнайгы ылбыт кылааһын оҕолоро бу үөрэх сылыгар тохсус кылааска таҕыстылар. Ольга Федоровна быйыл оскуола боруогун аан маҥнай атыллыыр кырачааннары ылан, билии киэҥ эйгэтигэр сирдиэҕэ.

«Өрөмүөн кэнниттэн хайдах эрэ сабыс-саҥа, сонун, ып-ыраас лиистэн саҕаланар сып-сырдык эйгэ баар курдук. Кэнники сылларга биллэр биричиинэнэн оҕолорбут барахсаттар үөрэнэллэригэр кэккэ мэһэй-моһол үөскээн, үлэ хаачыстыбатыгар сүрдээҕин биллибитэ. Ол кистэл буолбатах. Оскуолабыт, миэбэллэрбит эргэрэн, көрүү-харайыы, хос–хос абырах эрэ көмөтүнэн олорбуппут.

Онтон интерактивнай дуоска уо.д.а аныгы технологиянан оҥоһуллубут көмө-тирэх буолар тиэхиньикэ туһунан этэ да барыллыбат. Билигин бэл күн-дьыл туруга кытта көмө буолар курдук уоппускаттан тахсаат даҕаны күүстээх үлэ үөһүгэр сырыттыбыт.  Барыта уурбут-туппут курдук ис-иһиттэн табыллан, саҥа үөрэх дьылыгар тула өттүбүтүгэр үөрүү-көтөҕүллүү кынаттыыр.

Биһиги, алын кылаас учууталлара, түмсэ түһэммит оҕолорбут кэлэллэригэр бэлэмнэнэн көрүдүөрбүт хас биирдии миэтэрэтэ тугу эрэ үөрэтэ, интэриэһиргэтэ, кэрэхсэтэ турарыгар кыһалламмыт уруһуйдуу, киэргэтэ сылдьабыт. Айар-тутар аартыгы арыйбыт ытыктыыр учууталларбыт Аида Азотовна Томская, Анисия Борисовна Калачева көҕүлээһиннэринэн, нэһилиэкпит каартатын уулуссаларынан кэпсиир бырайыак оҥоһуллан таҕыста.  Төрөөбүт дойдуга тапталы, харыстабыллаах сыһыаны иитэр эйгэни оҥоро сылдьабыт, ону таһынан, төгүл, түҥэтии таблицаларын, үпкэ-харчыга сөптөөх сыһыаны олохтуур ыйынньыгы оҥоруохпут.

Маны таһынан, нэһилиэкпит кэрэ-бэлиэ сирдэригэр аналлаах уруһуй эмиэ баар буолуо. Биһиги, хатастар, эрэ буолбакка, бүтүн Дьокуускай куорат олохтоохторо бары сөбүлээн сөтүөлүүр сирбитин “Олому” улуу Өлүөнэ эбэбит боротуохата буолбакка, олом диэн тыл өйдөбүлүн быһааран туран, уруһуйдаммыт хартыына төрөөбүт дойдуга харыстабыллаах сыһыаны үөскэтиэҕэ диэн эрэлбит улахан.

Өрөмүөн үлэтин кэнниттэн кылаастарбытын сууйан-сотон баран төрөппүттэрбит бэлэхтэрин, анал тиэмэлээхтик оҥоһуллубут түннүк сабыытын – жалюзины ыйыахпыт», — диэн кэпсээтэ Ольга Федоровна.

Оскуолабыт өссө кэҥиэҕэ

Ити курдук, оҕолорбут үүнэр-сайдар саҕахтары арыйалларыгар оскуолабыт саҥардыллан, тупсарыллан, сүргэ көтөҕүллэ саҥа үөрэх дьылыгар үктэниэхтэрэ. Бу сыл түмүктэниитэ өссө успуорт саалата уонна оскуолаҕа сыһыары тутулла турар 120 миэстэлээх эбии тутуу үлэҕэ киириэхтээх. Онон үөрэнэргэ-сайдарга бары усулуобуйа тэриллиэҕэ.