Сокуону сурастахха

Кини киирбит боппуруостарга толору эппиэттэри тута биэрэн истэ. Бэйэҕитигэр туһалааҕы булуоххут диэн, ону бэчээттиибит.

***

-- Элбэх оҕолоох ыалга туох, ханнык чэпчэтиилэр баалларый?

-- Өрөспүүбүлүкэбитигэр элбэх оҕолоох ыалга тырааныспар нолуогар чэпчэтии баар. Дьиэ кэргэн биир тимир көлөтүн иһин нолуок төлөөмүөн сөп. Холобура, тыраахтардаах, матасыыкыллаах, массыыналаах буоллахтарына, бэйэлэрэ быһаараллар – ханныгын нолуоктан босхолуулларын. Биллэн турар, дьон улахан кыамталааҕын талар. Хамсаабат баайга-дуолга чэпчэтии эмиэ баар: оҕоҥ сокуоннай сааһын ситэ илик буоллаҕына, олорор дьиэҕититтэн 5 квадратнай миэтэрэ нолуоктаммат. Ол эбэтэр олорор сиргит кадастровай сыанатыттан ити этиллибит квадратнай миэтэрэ сыаната көҕүрүүр. Учаастакка эмиэ итинник ньыманан суоттаан, 6 суотай сир иһин төлөөбөккүн.

***

-- Мин истибиппинэн, массыынабын бэнсиинтэн гааска көһөрбүт буоллахпына, нолуокка чэпчэтии баар дииллэр. Хайдах гынан ону туһаныахха сөбүй?

--Сөптөөх сибидиэнньэни тиэрдибиттэр. Өскөтүн эн гааскын сокуоннайдык туруортарбыт буоллаххына, биһиэхэ ГИБДД-тан “маннык характеристикалаах көлө гаас баллонун оборудованиетын туруортарда” диэн иһитиннэрии кэлэр. Биитэр бэйэҥ налоговайга тиийэн, сайабылыанньа суруйаҕын. Ол докумуоҥҥар көлөҥ пааспарын (ПТС) куоппуйатын сыһыараҕын. Оччотугар биһиги эйигин чэпчэтиинэн туһанааччылар базаларыгар киллэрэбит уонна хаттаан ааҕыы (перерасчет) оҥоробут.

***

--Тырааныспар нолуогун бэйэм сатаан ааҕар кыахтаахпын дуо?

--Сөп, ити олус судургу уонна дөбөҥ. Биһиги www.nalog.ru диэн официальнай саайпытыгар “все сервисы” диэни арыйаҕын. Оччотугар нолуок уорганын электроннай өҥөлөрүн испииһэгэ тахсан кэлэр. Салгыы “калькулятор физического лица” диэни булаҕын, онно бэйэҥ олорор сиргин, массыынаҥ мотуорун күүһүн, ону таһынан бу көлөнү хаһыс ыйгын-сылгын, төһө бириэмэ бас билэ сылдьаргын ыйаҕын уонна “рассчитать” диэн суругу баттыыгын. Бырагыраама бэйэтэ биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр бигэргэммит ставканан суоттаан таһаарыа. Онно тимир көлө кыамтата эмиэ дьайар. 2020 сылга, холобура, “легковой” массыыналарга нолуок кээмэйэ маннык этэ: 100 ат күүстээх көлө биир атын күүһүгэр 8 солк..  100-150 – 13 солк., 150-200 – 17 солк.,  200-250 – 30 солк.,  250 үөһэ – 60 солк.  2021 сылга налоговай бэлиитикэҕэ кэккэ уларыйыылар киирбиттэринэн, 200-250 ат күүстээх көлөлөр хаһаайыннара төлүүр нолуоктара икки бүк үрдээтэ, ол эбэтэр 60 солкуобайга тэҥнэстэ. Оттон 250 –тан үөһэлэргэ биир ат күүһэ 120 солкуобай буолла.

***

--Мин олорор улууспар ханнык нолуок тутталларын ханна көрүөхпүн, кээмэйин хантан билиэхпин сөбүй?

--Интэриниэккэ киирэн, “справочные информации о ставках и льготах по имущественным налогам” диэн суруйаҕын уонна олорор сиргин ыйаҕын. Оччотугар олохтоох салайыныы уонна уорганнар нуорма-быраап аахталара тахсыахтара. Онно нолуоккут кээмэйэ уонна чэпчэтиилэргит ыйылла сылдьаллар.

***

--Оҕом 18 сааһын туолла. Биһиги тус кэбиниэппит нөҥүө киниэхэ ИНН ылар кыахтаахпыт дуо?

--Оннук ылыаххытын сөп. Онуоха тус кэбиниэккэр киирэн, сайабылыанньа толороҕун. Биэс үлэ күнүн иһинэн ИНН электроннай көрүҥэ итиннэ кэлиэҕэ.

***

--Биэнсийэлээх дьоҥҥо хамсаабат баай-дуол нолуогар туох эмэ чэпчэтиилэр көрүллэллэр дуо?

-- Хамсаабат баай-дуол биир көрүҥэр чэпчэтии көрүллэр. Холобура, биир кыбартыыраҕа, биир чааһынай дьиэҕэ, биир гарааска. Өскөтүн икки кыбартыыралаах буоллаҕына, бииригэр эрэ ити чэпчэтии оҥоһуллар. Оттон кыбартыыратын таһынан өссө чааһынай дьиэлээх буоллаҕына, чэпчэтиини иккиэннэригэр туһаныан сөп.

***

--Мин оҕом олорор дьиэбитигэр өлүүлээх (доля) буоллаҕына, кини нолуок төлөөччү быһыытынан ааҕыллар дуо? Уопсайынан, оҕо нолуогун хайдах төлүүбүтүй?

–Өскөтүн оҕо хамсаабат баай-дуол тэҥ бырааптаах хаһаайынынан ыйыллыбыт буоллаҕына, булгуччу төлүүр. Сааһыттан тутулуга суох. Нолуогун эмиэ тус кэбиниэт нөҥүө, биитэр мобильнай сыһыарыы хачайдаан, эбэтэр бэйэҕэр ханнык табыгастаах баан офиһыгар тиийэн төлүөххүн сөп.

***

-- Өлбүт аҕам төлөммөтөх нолуогун хайдах гынабын?

--Олохтон туораабыт киһи нолуогун нэһилиэстибэтин илдьэ хаалбыт киһи төлүүр эбээһинэстээх. Онуоха эн нотариуска тиийэн, нэһилиэстибэннэй дьыаланы арыйтараҕын. Нотариус нолуок уорганнарыгар нэһилиэнньик буолбуккун туһунан сибидиэнньэ биэрэр. Ол кэнниттэн налоговайтартан эн ааккар аҕаҕыт иэһин төлүүр туһунан ирдэбил кэлиэҕэ.

***

--Үлэ бэтэрээннэригэр тоҕо чэпчэтии суоҕуй? Үйэм тухары баһаарынай харабылынан үлэлээбитим.

-- Федеральнай сокуоҥҥа үлэ бэтэрээннэригэр чэпчэтии көрүллүбэт. Ол гынан баран, итинник чэпчэтиини эн олорор муниципальнай тэриллииҥ бэйэтэ көрүөн сөп.

***

 Владислав Спиридонович кэпсээбитинэн, баай-дуол үс көрүҥүн нолуогар сэтинньи ый 12 күнүнээҕи туругунан, 503 мөлүйүөн солкуобай хомуллубут. Итинтэн аҥаардас 199 мөлүйүөнэ сэтинньи ый иһигэр киирбит. Оттон сэтинньи 1 күнүнээҕи чахчынан, нэһилиэнньэ хамсаабат баайын-дуолун төлөнө илик нолуогун кээмэйэ эмиэ 503 мөлүйүөн солкуобайга тэҥнэспит. Ити иэстэн 125 мөлүйүөнэ -- хамсаабат баайга-дуолга, 281 мөл. – тырааныспарга, 97 мөл. -- сир нолуога. Ол курдук, олорор дьонун ахсаана элбэҕинэн, иэстээхтэргэ маҥнайгы кэккэҕэ Дьокуускай куорат, онтон Нерюнгри, Мииринэй уонна Ленскэй оройуоннара тураллар эбит.

 УФНС үлэһитэ Владислав Спиридонович нолуогу төлөөһүн Арассыыйа хас биирдии олохтооҕун конституционнай эбээһинэһэ буоларын санатта. “Бу  нэһилиэнньэ хамсаабат баайыттан-дуолуттан, бас билэр сириттэн киирэр нолуок, ханан да эргийбэккэ, быһа муниципальнай тэриллиилэр бүддьүөттэригэр түһэр. Оттон тырааныспар нолуога Саха Өрөспүүбүлүкэтин бүддьүөтүгэр ааһар. Ол иһин  сирбит-уоппут, төрөөбүт дойдубут сайдарын туһугар нолуогу төлүүртэн куотумуоххайыҥ, эппиэтинэстээхтик сыһыаннаһыаххайыҥ”, -- диэн ыҥырда.

 Саргылана Гаврильевна Винокурова, УФСН судаарыстыбаннай өҥөлөрү оҥорор маҥнайгы нүөмэрдээх салаатын салайааччыта, РФ 3 кылаастаах судаарыстыбаннай гражданскай сүбэһитэ:

--Бу сыл сэтинньи 25 күнүттэн Саха Өрөспүүбүлүкэтин нолуогун уорганнара холбоһон, биир кэлим налоговай управление буоллубут. Бу уларытан тэрийии үлэни биир ситимҥэ сүрүннүүргэ, нолуогу хомуйуу тэтимирэригэр, хаачыстыба үрдүүрүгэр уонна судаарыстыбаннай өҥөнү оҥоруу тупсарыгар туһаайылынна.

Билиҥҥи сайдыылаах олоххо нолуогу электроннай ньыманан төлөһүү олус табыгастаах. Киһиттэн адьас аҕыйах мүнүүтэни эрэ эрэйэр. Ол курдук, хас биирдии киһи ФНС www.nalog.ru саайтыгар киирэн, тус кэбиниэт арынан, ол нөҥүө төлүөн сөп. Маны таһынан мобильнай төлөпүөҥҥэ “Налог ФЛ” диэн сыһыарыыны хачайдаан туруоруохха сөп. Интэриниэт ситимин көмөтүнэн киһи бэйэтэ киниэхэ төһө нолуок ааҕыллыбытын уонна нолуокка төһө иэстээҕин үрдүттэн билэ-көрө олорор кыахтаах.

Нолуок сулууспата цифровой сайдыыны туһанар тэрилтэлэр ортолоругар бастыҥнара буолар. Нолуок төлөөччүлэргэ табыгастаах буоллун диэн, электроннай өҥө арааһын уонна цифровой эйгэҕэ туһалаах усулуобуйалары тэрийэбит.

Түгэнинэн туһанан, биир эйгэҕэ үлэлиир кэллиэгэлэрбин уонна араас сылларга налоговай сулууспаҕа үлэлээбит бэтэрээннэрбитин идэлээх бырааһынньыкпытынан салалта уонна тус бэйэм ааппыттан ис сүрэхпиттэн эҕэрдэлиибин!

Утум ЗАХАРОВ.