Бэлиитикэ

«Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр итирдэр утахтары розницанан атыылааһын кэмигэр, усулуобуйатыгар уонна миэстэтигэр эбии хааччахтары олохтуур туһунан» 1248 51-V №-дээх Саха Өрөспүүбүлүкэтин сокуонугар уларытыылары киллэрэр туһунан» сокуон барыла тустаах сокуону чопчулуур, итиэннэ 171 №-дээх «Судаарыстыба өттүттэн этиловай испиир, итирдэр утахтар уонна испиирдээх бородууксуйалар эргиирдэрин сүрүннүүр, итирдэр утахтары туһаныыны (иһиини) хааччахтыыр туһунан» федеральнай сокуоҥҥа сөп түбэһиннэрэн оҥоһуллубут. Маны таһынан уопсастыбаннай аһылык өҥөтүн оҥорууга итирдэр утахтары розницанан атыылыырга сыһыаннаах өрөспүүбүлүкэ сокуонун дьиҥэ суоҕунан ааҕар туһунан өрөспүүбүлүкэ Үрдүкү Суута 2020 с. бэс ыйын 19 күнүгэр быһаарыы таһаарбыт. Дьэ, онно сөп түбэһиннэрэн, саҥа сокуон барылыгар кэккэ ыстатыйалар уларытыллыбыттар.

Биллэрин курдук, 1248 51-V №-дээх сокуон чэрчитинэн, 2013 сылтан маҕаһыыннарга итирдэр утахтары күнүс 14.00 чаастан киэһэ 20.00 чааска диэри атыылааһын олохтоммута, элбэх кыбартыыралаах дьиэлэргэ баар үөрэх тэрилтэлэрин аттыларыгар турар эргиэн тэрилтэлэригэр арыгыны атыылааһын бобуллубута, 186 нэһилиэк чөл олох территориятынан биллэриллэн, арыгыны атыылааһынын төрүт боппуттара.

171 №-дээх федеральнай сокуон саҥа эрэдээксийэтигэр Арассыыйа субъектарын судаарыстыбаннай былааһын уорганнара итирдэр утахтары розницанан атыылааһын кэмигэр, усулуобуйатыгар уонна миэстэтигэр эбии хааччахтары олохтуур туһунан быһаарыыны уопсастыбаннай аһылык өҥөтүн оҥорууттан уратыга ылынар кыахтаахтарын туһунан этиллэр. Ол эбэтэр субъектар уопсастыбаннай аһылык өҥөтүн оҥорууга итирдэр утахтары розницанан атыылааһын кэмигэр, усулуобуйатыгар уонна миэстэтигэр эбии хааччахтары олохтуур боломуочуйалара суох эбит.

Ыҥырыа уйатын тоҕу тарпыкка тэҥнээх кэпсэтии буолла. Виктор Губарев 1990-с сылларга арыгы үрүйэлии сүүрдүллүбүтэ туохха тиэрдибитин этэн туран, итирдэр утахтары атыылааһыны салгыы хааччахтыыры сөптөөҕүнэн аахта, Михаил Эверстов чөл олохтоох нэһилиэк ахсаана элбии турарын, арыгыттан сылтаан буруйу оҥоруу аҕыйаабытын санатан, тыа сиригэр арыгыны көҥүл атыылыыр кафелар төрүт наадата суохтарын бэлиэтээтэ. Валерий Лютай сокуон барылын өйүүргэ ыҥырда. Павел Ксенофонтов сокуон барылын кичэйэн көрөн, иккис ааҕыыга диэри уопсастыбаннай аһылыгы сүрүннээһини эрэгийиэн боломуочуйатыгар биэрэргэ этии киллэрэргэ, онуоха Аартыка эрэгийиэннэрин уонна Уһук Илиҥҥи федеральнай уокурук дьокутааттарын кытыннарарга эттэ.

--Бу сокуон туһатыгар куоластааммыт, биһиги арыгылааһыны утары бэлиитикэ көдьүүстээхтик үлэлиирин ситиһэргэ үлэлиэхпит, – диэтэ скипер Алексей Еремеев. – Чөл олох зонатынан биллэрэргэ 30 муниципальнай тэриллииттэн сурук киирэн сытар эрээри, бу сокуон ылылла илигинэн олору көрөр кыахпыт суох. 171  №-дээх федеральнай сокуон субъектарга итирдэр утаҕы розницанан атыылыырга сүрүннүүр быраабы үс түгэҥҥэ (кэмигэр, усулуобуйатыгар, миэстэтигэр уонна төрүт боборго) биэрэр эрээри, уопсастыбаннай аһылык пууннарыгар арыгы атыылааһынын хонтуруоллуур быраабы биэрбэт. Кэккэ субъектар өссө 2019-2020 сс. уопсастыбаннай аһылык кииннэрин сүрүннээһин боломуочуйатын эрэгийиэн таһымыгар биэрэргэ туруорсубуттара. Биһиги ити көҕүлээһиҥҥэ кыттыһыахтаахпыт, биитэр 171 №-дээх федеральнй сокуон иһинэн арыгы атыытын хааччахтыыр быраабы субъектарга киллэрэр туһунан федеральнай кииҥҥэ этии оҥоруохтаахпыт. Оччотугар эрэ сымыйа кафелары сүрүннүүр кыахтаныахпыт. Билигин Үрдүкү Суут быһаарыытын толоруохтаахпыт, стационарнай эргиэн кииннэригэр арыгыны атыылааһыны сүрүннүүрү саҕалыахтаахпыт уонна муниципалитеттарга  арыгы атыытын бобор быраабы биэриэхтээхпит.