Дьоҕус уонна орто урбааны, дьарыктаах буолууну көҕүлээһин чэрчитинэн, 2020 с. нолуокка сымнатыы киллэриллибитэ көдьүүстээҕэ көстүбүт, дьоҕус уонна орто урбаанынан дьарыктанар киһи ахсаана икки төгүл эбиллибит. Ааспыт өттүгэр маннык тэрилтэ ахсаана 39 тыһыынча буоллаҕына, билигин 40 тыһыынчаҕа тиийбит. 2020 сыллаахха төһө да чэпчэтии, бастакы кыбаарталга нолуоктан босхолооһун көрүллүбүтүн үрдүнэн, уопсай дохуот 2 %-нан намтаабыт эбит. Оттон быйыл 10 ый туругунан дохуот ааспыт сылга тэҥнээтэххэ 25 %, ковид иннинээҕи 2019 сылга тэҥнээтэххэ 19 % үрдээбит. Итини учуоттаан, сокуон саҥа барылыгар уларытыы түөрт блогунан: дохуот киириитэ үрдүүрүн хааччыйар көҕүлээһин дьаһалларыгар, нолуогунан хабыллар бас билиигэ нолуок усулуобуйатын тэҥнээһиҥҥэ, эмсэҕэлээбит эйгэҕэ үлэлиир гражданнары, дьоҕус уонна орто урбаан субъектарын өйөөһүҥҥэ, итиэннэ тиэхэньиичэскэй өттүгэр көрүллэрэ быһаарыллыбыт.
Айылҕа гааһын тиэйиигэ-таһыыга сыана үрдээһинин таһаарбат туһуттан 2022-2026 сс. нолуогу төлөөччүлэр түмүллүбүт бөлөхтөрүн чилиэнэ буолбатах тэрилтэлэр балаансаларыгар баар гаас сүрүн үөһүн ситимнэригэр бас билии нолуогун намтатыллыбыт ыстаапкатын уһаттылар. Бу чэпчэтиини суох оҥордоххо, киин энэргэтиичэскэй оройуоннарга тарыып ортотунан 12,3 %, Ленскэй улууһугар 15,4 % үрдүүр кутталлаах.
Ону таһынан нолуок киириитин улаатыннарар сыалтан, чопчу усулуобуйаны толорор, ол иһигэр өрөспүүбүлүкэ иһигэр ньиэби хостуур регистрацияламмыт тэрилтэлэргэ бас билии нолуогар чэпчэтии уһатыллыахтаах. Онуоха чэпчэтии саҥа бас билиигэ көрүллэр уонна барыс нолуогар намтатыллыбыт ыстаапка тохтотуллар. Онон барыс нолуога 13,5 %-тан уопсай олохтоммут 17 %-ҥа диэри үрдэтиллэр, ити бүддьүөккэ эбии дохуоту киллэриэхтээх. Көрүллэр чэпчэтии тустаах хампаанньалар эбии скважиналары оҥороллоругар, үлэ оҥорумтуотун үрдэтэллэригэр ананар. Инвест-бырагыраамаҕа кыттар биитэр урутаан сайдар территорияларга резидент буолбут тимир суол тэрилтэлэригэр, аэропортар естественнэй монополияларын субъектарыгар эмиэ чэпчэтии оҥоһуллар
Кадаастарынан төһө табыгастааҕый?
Тэрилтэлэр бас билиилэригэр нолуок базатын быһаарыыга кэккэ уларытыы киллэриллэр буолбут, хамсаабат баай-дуол кэккэ эбийиэктэрин нолуога кадаастыр сыанатыгар тирэҕириэхтээх. Дойду атын эрэгийиэннэрэ бас билии нолуогун кадаастыр сыанатынан төлөөбүттэрэ ырааппыт, оттон биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр маннык ньыма 2018 сылтан физическэй сирэйдэргэ эрэ киллэриллибит эбит.
Нолуок саҥа ырычааҕа 2022 сылтан түһүмэхтэринэн киллэриллэр. Бастаан Дьокуускай, Мииринэй, Нерюнгри, Алдан, Ленскэй куораттар территорияларыгар баар эргиэн кииннэригэр, иккис түһүмэххэ, ол эбэтэр 2023 сылтан, ити куораттарга баар административнай-дьыалабыай кииннэр хабыллыахтара. Үһүс түһүмэххэ (2024 сылтан) Аартыкаттан ураты улуустар тэрилтэлэрэ анал испииһэгинэн бигэргэммит хамсаабат баай-дуол эбийиэктэригэр нолуогу кадаастыр сыанатынан төлөөһүҥҥэ киириэхтэрэ.
Биисинэһи өйөөһүн быһыытынан, нолуогу судургутуллубут ньыманан (УСН) намыһах ыстаапканан төлөөһүн олохтонор. Ол иһигэр:
– 2022 сылга 2020 сыл кулун тутар 1 күнүнээҕи туругунан, РФ Бырабыыталыстыбата 2020 сыл муус устар 3 күнүгэр таһаарбыт 434-с №-дээх дьаһалынан ковидтан ордук эмсэҕэлээбит эйгэ быһыытынан бигэргэммит салааҕа үлэлиир нолуогу төлөөччүлэргэ намтатыллыбыт ыстаапка көрүллэр.
– 2022-2024 сс., тарыыптар үрдүү туралларынан, оҥорон таһаарар эйгэҕэ үлэлиир урбаанньыттар нолуогу судургутуллубут ньыманан, урукку 3 %-наах ыстаапка оннугар 1 %-наах ыстаапканан төлүөхтээхтэр.
Санаа атастаһыытыгар дьокутаат Валерий Лютай бойобуой дьайыылар кыттыылаахтарыгар тырааныспар нолуогар чэпчэтии көрүллүбүтүн сөптөөҕүнэн аахта.
– Бу боппуруоһу биһиги кэмитиэккэ үс төгүл көрбүппүт, этиилэрбитин киллэрбиппит. Саҥа сокуон сыалын-соругун өссө төгүл чопчулуохха, дьоҕус уонна орто урбааны, кыаммат араҥаны өйөөһүнү чорботуохха, итиэннэ олоххо хайдах киллэриллэрин, төһө табыгастааҕын биитэр табыгаһа суоҕун сыл бастакы аҥаарыгар кэтээн, үөрэтэн көрүөххэ, – диэтэ дьокутаат Виктор Федоров.
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
