Все новости

 Мин сылдьыбыттарым: «Хапсыһыы» (реж. Эр Санаа Ох Хотор), «Карина» (Марианна Сиэгэн) уонна «Кыталыктаах кырдалым» (Михаил Лукачевскай) – үһүөн да дьон сэҥээриитин ыллылар. Көччүтэр-аралдьытар (развлекательнай) буолбатахтар, киһи дууһатын кылын таарыйар драматическай киинэлэр.

“Хапсыһыы” уонна “Карина” туһунан  суруйан турабын, онон бүгүн “Кыталыктаах кырдалым” киинэ туһунан санаабын үллэстиэм.

Маҥнай истэн баран, кыталыктар тустарынан документальнай киинэ  буолуо дии санаабытым. Онтум наһаа истиҥ уус-уран киинэ эбит. Хайдах эрэ, наһаа сырдык тыыннаах, киһи уйадыйа көрөр киинэтэ. Оҕо барахсан кэпсиирин курдук оҥоһуллубут. Сүрүн дьоруойу Миша Слепцов наһаа үчүгэйдик оонньообут. Аҕатын – Ньургун Бэчигэн, ийэтин – Ньургуйаана Шадрина.

Баанньа бэйэтин өйдүөҕүттэн балыыһаҕа сытар, онон бэйэтин палатаҕа бииргэ сытар оҕолорун, эмтиир быраастарын, сиэстэрэлэрин курдук, күөх харахтаах, сырдык баттахтаах буолуом дии саныыр. Сиэркилэҕэ көрүммэт буоллаҕа дии, лип сытар босхоҥ оҕо. Тулалыыр эйгэтин дьонун курдук буолуом диэн эрдэҕэ.

1966 сыллаахха бүтэрбит щепкинецтэр Москубаҕа оҕолорун “Дом малютки” биэрэллэр эбит. Онно үнэ сылдьар негр оҕотун сиэркилэҕэ бэйэтин көрдөрбүттэригэр, хара сирэйиттэн куттанан ытабыл бөҕө буолбут. Тула бүтүннүү сырдык бэйэлээх нуучча оҕолорун көрөр буоллаҕа.

Киинэҕэ оҕо дьаныһан туран дьарыктанан хаамар буолар. Ийэлэрэ оҕолонобун диэн өлөр. Аҕалара түөрт оҕотун кытта соҕотох хаалар. Онтон биирэ инбэлиит. Кыһыл оҕону убайдара эмдэй-сэмдэй уолаттар (Айысхаан Яковлев, Эрхаан Слепцов) көрөн муҥнаналлар, аһаталлар, таҥаһын сууйаллар. Босхоҥ бырааттарын аҕалара оҥорбут мас кэлээскэтинэн тиэйэллэр.

Аҕалара сылгы көрөрүн быыһыгар хайдах сатыырынан оҕолорун иитэр. Буруйдаатаҕына таһыйар. Урут оннук буоллаҕа.

Бэчигэн аҕа уобараһын олох бэркэ арыйда. Тапталлаах кэргэнин сүтэрэн, түөрт оҕону кытта соҕотох хаалар ыарахан дьыала – киһи уйадыйа көрөр. Тас көрүҥэр туох да улахан эмоцията суох курдук да, ис-иһиттэн курутуйарын киһи ордук итэҕэйэр. Саха эр киһитэ итинник буолуохтаах. Көрүҥэ толуута да сүрдээх астык. Хайдах курдук күүстээҕий?! Толору уулаах буочуканы көтөҕөн, тэлиэгэҕэ уурар, тимир луому өҕүлүннэрэр. Бэйэ-бэйэҕитин көмүскэһэ, көмөлөсүһэ сылдьар буолуҥ диэн, кыһыл оҕотун көтөҕө сылдьан, оҕолорун үөрэтэр-такайар. Инбэлиит бырааттарын быраҕан барбыттарын сэмэлиир.

Өссө биир персонаж баар. Ол Неругай диэн дьиибэ ааттаах эмээхсин. Ити саха киинэтигэр сонун уобарас дии санаатым. Кинини оонньообут Зоя Попованы билбэтим ээ. Оннук уобараһыгар киирэн уларыйан, бэрт иһирэхтик оонньоото. Тутта-хапта, хаама-сиимэ сылдьара, сирэйэ-хараҕа, мимиката олох ураты. Сороҕор комическай да буолан ылан, көрөөччүнү сэргэхситэр. Бүтэһигэр уола кэлбититтэн тэҥҥэ үөрсэҕин. Оҕо эрэйдээҕи үөрэтэр, сүбэлиир мындыр эмээхсин буолар. Пушкин ньээньэтэ Арина Родионовнаны санатар. Итинник үтүө дьон тулалыыр буолан, оҕо барахсан олоҕо толору, дьоллоох түгэннэрдээх.

Оҕо бэйэтэ олоҕу нарыннык, кэрэтик, романтичнайдык оҥорон көрөр, фантазиятынан киэргэтэн биэрэр. Комбайны жираф диэн көрөр. Кыталыгы көрүөн баҕарар. Ол кини ыра санаата. Тапталлаах ийэтин кытта ситимнээх. Ийэтин Ньургуйаана Шадрина олус бэркэ оонньоото, барахсан, оҕотун, оҕолорун наһаа таптыыра хас биирдии хамсаныытыгар көстөр.

Убайдара иккиэн дьонноругар көмөлөһөллөр, оҕо оҕо курдук оонньууллар, мөккүһэллэр, ол да буоллар, бырааттарын көрө-харайа сылдьаллар. Илья Муромец курдук, Баанньа турда да бухатыыр буолуо диэн, Баанньа санаатын кэлээтин кытта көтөҕөллөр. Дьүөгэтэ Туйаара хайдах курдук истиҥник сыһыаннаһарый?! Ол сыһыантан оҕо эгди буолан, санаата көтөҕүллэн, хаамар буолан барар. Иккиэн сулус түһэрин баҕа санааларын этээри кэтииллэр.

Арай биир түгэҥҥэ мунаахсыйдым. Ол Валерий Ноев кэнсиэрин. Кэнсиэр таһырдьа, тэлгэһэҕэ буолар, онно билиэт да наадата суох буоллаҕа. Ону билиэт көрдүүллэрин.

Киинэҕэ барыта оччотооҕу кэми санатар эйгэ толору бэриллибит: дьиэ-уот, иһит-хомуос, таҥас-сап, дэриэбинэ олоҕо.

Киинэ олох диэн дьикти, олох диэн кэрэ диэн сырдык өйдөбүлү иитиэхтиир.

Мария Неймохова.

27.04.2024 с.

Хаартыскалар киинэ трейлериттэн.