Уопсастыба

Икки-үс ый ааспытын кэннэ Киин баан бырыһыанын түһэрэн, киниттэн тулуктунан турар бааннар эмиэ сыыйа-баайы урукку оннуларыгар түһэн барбыттара. Кэпсэлгэ киирбит “Уһук Илин 1 %-наах ипэтиэкэтэ” тохтуохтааҕар буолуох, өссө кэҥээн турар.

2022 сыл атырдьах ыйын 1 күнүттэн үлэлиир чэпчэтиилээх бырагыраамалар

“Новостройкаларга” чэпчэтиилээх ипэтиэкэ

Ыстаапката: 7 %-тан үрдээбэт (бу иннинэ 9 % этэ);Суумата: Москубаҕа, Санкт-Петербурга – 12 мөл. солк., эрэгийиэннэргэ – 6 мөл. солк.Болдьоҕо: 30 сылга диэри.Маҥнайгы усунуос: 15 %-тан.Туохха көрүллэрэ: тутар тэрилтэттэн кыбартыыра атыылаһарга.Үлэлиир кэмэ: 2022 сыл бүтүөр диэри.

Дьиэ кэргэн ипэтиэкэтэ

Ыстаапката: 6 %-тан үрдээбэт.Суумата: Москубаҕа, Санкт-Петербурга – 12 мөл. солк., эрэгийиэннэргэ – 6 мөл. солк.Болдьоҕо: 30 сылга диэри.Маҥнайгы усунуос: 15 %-тан.Туохха көрүллэрэ: “новостройкаларга”, ИЖС-ка.Үлэлиир кэмэ: 2023 сыл бүтүөр диэри.Кимнээх туһаналлара: 2018 сыл тохсунньу 1 күнүттэн 2023 сыл ахсынньы 31 күнүгэр диэри оҕоломмут (оҕо ииттэ ылбыт) ыал.

Тыа сирин ипэтиэкэтэ (“сельскэй”)

Ыстаапката: 3 %-тан үрдээбэт.Суумата: Ленинград уобалаһыгар, Ямало-Ненецкэй автономнай уонна Уһук Илин уокуруктарыгар – 5 мөл. солк., атын эрэгийиэннэргэ – 3 мөл. солк.Болдьоҕо: 25 сылга диэри.Маҥнайгы усунуос: 10 %-тан.Туохха көрүллэрэ: кыбартыыраҕа, ИЖС эбийиэгэр, сир учаастагар.Үлэлиир кэмэ: быһаарылла илик.Кимнээх туһаналлара: 30 тыһыынчаттан элбэҕэ суох нэһилиэнньэлээх пууннар олохтоохторо.

Уһук Илин ипэтиэкэтэ

Ыстаапката: 2 %-тан үрдээбэт.Суумата: 6 мөл. солк. диэри.Болдьоҕо: 20 сылга диэри.Маҥнайгы усунуос: 15 %-тан.Туохха көрүллэрэ: Уһук Илин территориятыгар баар “новостройкаларга”, ИЖС эбийиэктэригэр, моно-куораттарга – “вторичкаҕа”.Үлэлиир кэмэ: 2024 сыл бүтүөр диэри.Кимнээх туһаналлара: 36-гар диэри саастаах, оҕолоох эдэр ыаллар, медиктэр, учууталлар.

IT испэсэлиистэрин ипэтиэкэтэ

Ыстаапката: 5 %.

Суумата: миллионник-куораттарга – 18 мөл. солк., эрэгийиэннэргэ – 9 мөл. солк.

Сааска хааччах: 22-44 састаах дьон.

Ирдэнэр дохуот: миллионник-куораттарга ыйга 150 тыһ. солк., солк., эрэгийиэннэргэ – 100 тыһ. солк.

Болдьоҕо: 30 сылга диэри.

Маҥнайгы усунуос: 15 %-тан.

Үлэлиир кэмэ: 2024 сыл бүтүөр диэри.

Эспиэрдэр билиҥҥи балаһыанньа туһунан

Хамсаабат баай атыытын эйгэтигэр уһуннук үлэлээбит, уопуттаах эспиэрдэр тутулла турар дьиэҕэ кыбартыыра сыаната төһөтүн, Уһук Илин бырагырааматыгар уларыйыылар, баан “сыҥалыыр” страховкаларын, буортуламмыт кирэдьиит устуоруйатын туһунан кэпсээтилэр.

***

Аркадий Назаров, дьиэ атыытын эйгэтигэр уонча сыл үлэлээбит эспиэр.

– Саҥа тутулла турар дьиэҕэ кв.м. сыаната билигин төһө буолла?

– Былырыын сайыҥҥыттан саҕалаан “новостройкаҕа” сыана эмискэ үрдээбитэ. Быйыл буола турар быһыынан-майгынан сибээстээн өссө өрө барда. 2018-2019 сс. кытта тэҥнээтэххэ, кв.м. 50-80 тыһ. солк. эбилиннэ. Ити – олус улахан эбиллии.

Араас төрүөт баар. Маҥнайгытынан, сааҥсыйаларынан сибээстээн тутуу матырыйаалын сыаната үрдүү турар. Холобур, икки сыллааҕыта куб мас 16,500 солк. эбит буоллаҕына, быйыл 28 тыс. солк. итэҕэскэ атыылаабаттар. Иккиһинэн, саҥа сокуонунан тутар тэрилтэ дьиэтин үлэҕэ киллэрдэҕинэ эрэ харчытын ылар, ол иһин түргэнник бүтэрэ охсор интэриэстээх. Билигин урукку курдук “обманутай дольщик” диэн суоҕун тэҥэ.

2017-2019 сылларга “новостройка” сыанатын биир тэҥник тутан олорбута. Тутар тэрилтэлэр атыыга ыытаары ааксыйалары оҥороллоро, рекламалыы сатаан харчы бөҕөтүн куталлара. Уһук Илин бырагыраамата киирбитигэр “спрос” эмискэ үрдээбитэ. Ол кэмҥэ Дьокуускай үрдүнэн 5-6 эрэ дьиэ кыбартыыралара эрэ атыыга бааллара. Биллэн турар, былдьаһыы буолбута, сыана өрө барбыта.

Билигин “новостройкаҕа” кв.м. сыаната 140-170 тыһ. солк. буолан турар. Чэпчэки “новостройкалар” куорат кытыытыгар – Билибин, Воинскай уулуссаларга, Бүлүүлүүр суол 3-с килэмиэтиригэр тутулла турар дьиэлэргэ – бааллар.

– Кыбартыыра сыаната үллэ-балла үрдүү турар. Уһук Илин ипэтиэкэтинэн дьиэ ылар барыстаах дуу, суох дуу диэн ыйытыы үөскээн тахсар.

– Дьиэ сыаната төһө да үрдээтэр, син биир барыстаах. Ааҕан көрүөх. Холобур, 6 мөлүйүөннээх кыбартыыраны 20 сылга ыллаххына, бааҥҥа эбии 620  000 солк. (ипэтиэкэ %-нын) төлүүгүн. Ити – букатын кыра суума, кыбартыыраны “рассрочкаҕа” ылбыкка тэҥнээх. Онтон 6 мөл. кыбартыыраны 8 %-наах ипэтиэкэҕэ ыллаххына, бааҥҥа, быһа холоон, 10 мөл. төнүннэрэҕин. “Новостройкаҕа” Уһук Илин бырагыраамата саамай табыгастаах. 7-8 %-наах ипэтиэкэҕэ “новостройка” ылар барыыһа суох дии саныыбын. Арай хайаан да булгуччу сабыс-саҥа дьиэни атыылаһыахтаахпын эрэ диир буоллахха, ылыахха сөп.

– Баан страховка өҥөтүн бөҕөтүн “сыҥалыыр”. Ханнык страховканы оҥотторорум булгуччулааҕый? Атын страховкалартан аккаастаныахпын сөп дуо?

– Ипэтиэкэнэн дьиэ ыллахха, “имущество страховкатын” оҥотторор булгуччулаах. Олоҕу страховкалааһын булгуччута суох эрээри, баан “аккаастанар түгэҥҥэр ипэтиэкэҥ ыстаапкатын 1 % үрдэтэбин” диир. Ааҕан-суоттаан таһаардахха, страховка оҥотторбут барыыстаах буолар. Аны туран, бааннар бэйэлэрин страховой хампаанньаларыгар страховкалата сатыыллар. Дьиҥэ, акредитациялаах страховой хампаанньалар бары тэҥ усулубуйалаахтар. Өссө страховой хампаанньа анал тэрилтэ буолан ити чааһыгар ордук буолан тахсыан сөп. Сыаналара үксүгэр баан киэниттэн 1-2 төгүл чэпчэки буолар.

Сылга биирдэ страховой хампаанньаҕын уларытыаххын сөп. Улахан суумаҕа бааҥҥа страховкалатан кэбистэххинэ, 2 нэдиэлэ иһигэр сайабылыанньа суруйан дуогабары уһултарар бырааптааххын.

***

Марианна Кузьмина – "Сити Дом" хамсаабат баай ааҕыныстыба дириэктэрэ.

– Билигин дьон үксэ буортуламмыт кирэдьиит устуоруйалаах. Оннук түгэҥҥэ хайдах дьаһанар ордугуй? Түргэнник кыайан көннөрүөххэ сөп дуо?

– Кирэдьиит устуоруйатыгар ыйдааҕы төлөбүрдэрин болдьоҕун аһардыбыттара, хас кирэдьииттээхтэрэ, хаһан, ханнык бааҥҥа аккаас ылбыттара, бэл, хаһан эрэ микро-сайыам ыла сылдьыбыттара барыта көстөр. Сорох риэлтордар “кирэдьиит буортуйбут устуоруйатын кыайан көннөрөбүт” дииллэр. Кирэдьиит буортуйбут устуоруйата көммөт. Ол оннугар “эмтиэххэ” сөп. Ол чахчы туһалыыр. Кирэдьииттэрин устуоруйатын “эмтээн” кыбартыыра атыыласпыт, дьиэ туттубут дьон үгүстэр.

– Үөскээбит быһыынан-майгынан сибээстээн, бааннар ыстаапкаларын сотору-сотору уларыталлар. Билигин ханнык табыгастаах усулуобуйанан дьиэ туттуохха, ипэтиэкэ ылыахха сөбүй?

– Бааннар ипэтиэкэлэрин ыстаапкатын 23-26 %-ҥа диэри үрдэтэ сылдьан баран 6-7 %-ҥа диэри түһэрдилэр. Күн бүгүн хас да чэпчэтиилээх бырагыраама үлэлиир. Холобур, Уһук Илин бырагыраамата саҥа тутулла турар дьиэлэргэ эбэтэр дьиэ туттарга 1,4 %-тан саҕалаан ипэтиэкэни биэрэр. Манна быраастар, медиктэр, 36-гар диэри саастаах эдэр ыал хапсаллар уонна Уһук Илин гектардаах дьон сааһыттан тутулуга суох ким баҕарар ылыан сөп.

Дьиэ кэргэн ипэтиэкэтэ диэн баар. Ол 6 %-наах. Ирдэбилэ – ыал 2018 cылтан бэттэх төрөөбүт эбэтэр инбэлиит оҕолоох буоллаҕына, бу бырагырааманан дьиэ туттуон эбэтэр саҥа кыбартыыраны атыылаһыан сөп. Үчүгэйэ диэн, солуок биэрии, мэктиэһит ирдэммэт.

Чааһынай дьиэни атыылаһарга эбэтэр туттарга 3 %-наах тыа сирин ипэтиэкэтин туһаныахха сөп. Тыа сирин ипэтиэкэтин лимиитэ түргэн үлүгэрдик бүтэн хаалар. Онон тыаҕа олорор дьон түргэнник дьаһанан туһана охсоллоро ордук.