Уопсастыба

Сэрии кэминээҕи Ленинград олохтоохторун ыар олохторо кими да долгуппат буолуон сатаммат. Блокада кэмигэр 632 тыһ. тахса киһи хоргуйан өлбүтэ, 17 тыһ. кэриҥэ киһи буомбалааһыҥҥа түбэһэн, сырдык тыына быстыбыта. 900 күннээх түүн барбыт Ленинград иһин охсуһууга сэбиэскэй буойуннар, Ленинград олохтоохторо тылынан да кыайан кэпсэммэт тулууру көрдөрөн, өстөөх сөмѳлүөттэрин буомбалааhыннарын, артиллериятын уотун аннынан куораттарын көмүскээн, кыайыыны аҕалбыттара.

Ньурба оройуонун Акана нэhилиэгэр Ленинград дьулаан блокадатыттан тыыннаах ордубут кырачаан нуучча кыыһын Лариса Тарасовна Зайканова-Иванова дьылҕатын туhунан бары билэллэр. Кини улаатан үөрэхтэнэн, Дьылҕа хаан ыйааҕынан Саха Сиригэр кэлэн олохсуйан, 40-тан тахса сыл Акана оскуолатыгар нуучча тылын учууталынан үлэлээн, элбэх үөрэнээччи тапталын, төрөппүт махталын ылбыт улахан учуутал этэ.

Сэрии саҕаланыытыгар баара-суоҕа 4 саастаах кырачаан кыыс Лариса Ленинград блокадатыгар түбэспитэ. Ол саҕана өйдөөн хаалбыта: өстөөх буомбатыттан күл-көмөр буолбут дьиэлэри көрө сатыырын ийэтэ сиэтэн илдьэрин, аҕыйах кэминэн аҕатын уһугуннарабын диэн тардыалаабыта өлбүт эбитин. Сааһыары ийэтэ эмиэ хоргуйан өлөн, Лариса соҕотох хаалбытын ыаллара булан, Оҕо дьиэтигэр ыыппыттар. 1942 сыл сайыныгар кыысчааны Ленинградтан Ярославскай уобалас Переславль куоратыгар көһөрөллөр. Онно сырыттаҕына, Мария Сергеевна уонна Тарас Александрович Зайкановтар диэн оҕото суох ыаллар иитэ ылбыттар.

Сэрии кэнниттэн бу куоракка педучилищены бүтэрэн, Лариса Зайканова начаалынай кылаас учууталынан Саха Сиригэр ананан кэлэн, Верхоянскай оройуонугар учууталлыыр. Манна үлэлии сылдьан, эмиэ учуутал идэлээх саха уолугар Иванов Егор Николаевичка кэргэн тахсан, кэргэнин дойдутугар — Ньурба Аканатыгар кэлэн олохсуйаллар, үлэлииллэр. Лариса Тарасовна үөрэҕин үрдэтэн, нуучча тылын учууталынан, Егор Николаевич саха тылын учууталынан (иккиэн РСФСР норуотун үөрэҕириитин, ССРС үөрэҕириитин туйгуннара бэлиэлээхтэр) сүрдээх айымньылаахтык Акана оскуолатыгар үлэлээн ааспыттара.

4 оҕолонон, Акана нэһилиэгин биир ытыктанар интеллигент ыала этилэр. Акана олохтоохторо учуутал быһыытынан дириҥ билиилээх, ирдэбиллээх, үөрэнээччилэргэ улуу нуучча тылыгар тапталы иҥэрбит, олус аламаҕай киһи быһыытынан Лариса Тарасовна туһунан сырдык өйдөбүллээхтэр.

Сэрии сылларыгар ыар дьылҕаламмыт, суос-соҕотох туран хаалбыт кырачаан нуучча кыыһа биһиги дойдубутугар аналын булан, тапталы билэн, улахан олоҕу олорон аастаҕа. Кини олоҕун түөрт оҕолоро,14 сиэннэрэ, элбэх хос, хос-хос сиэннэрэ салгыыллар.

Билигин Акана нэһилиэгэр Ивановтар улахан кыыстара Галина, орто уол Владимир, мин чугас дьүөгэм Мария Тимофеевна кэргэнэ элбэх оҕолонон, билигин сиэннэр үөрүүлэринэн, түбүктэринэн дьоллонон олороллор.

Дьыл-кэм ааспытын да иһин, дойдубут историятыгар Ленинград блокадатын туһунан хомолто быыстаах албан аат дьоhун өйдөбүлэ кѳлүѳнэттэн көлүөнэҕэ бэриллэн, умнуллубакка, ахтылла, суолтата улаата туруоҕа.

Билиҥҥи дойдубутугар буола турар уустук кэмҥэ Ленинград блокадатын суолтата ыччаты патриотическай иитиигэ улахан.