Уопсастыба

Москуба Олимпиадатын сылыгар СГУ-га киирбит ыччаттар Сэргэлээххэ, 14-с куорпуска олорбуппут. Биһиги, саха тылын салаатын устудьуоннара, эргэ, (инньэ Кулаковскайдаах үөрэммиттэр) таас эрийээлинэйгэ «билим гыраньыытын тиниктиирбит». Кыһыҥҥы сиэссийэ кэнниттэн, уһун өрөбүлгэ тарҕаһыах иннинэ, кыргыттар биһилэх көрөллөрө, кумааҕы уматан, ол күлүгүн эркиҥҥэ түһэрэн одуулаһаллара, онон инникилэрин билэ сатыыллара.

Биһиги уопсайбытыттан чугас, 12-с куорпуска, медфакка үөрэнэр тастыҥ быраатым Коля Тимофеев олороро. Эксээмэннэрбин барытын туттаран, дьиэлээри кынаппын куурда сылдьан, Коляҕа таҕыстым. Быраатым хоһугар суох эбит. Кинилиин биир хоско олорор амыдайым, хотуттан сылдьар Максим Дуткин: «Соторутааҕыта бибилэтиэкэҕэ барбыта», -- диэтэ. Ити кэмҥэ хос аанын тоҥсуйан тобугуратар тыас иһиллээтин, тастыҥ эдьиийим Настя киирэн кэллэ. Миигин көрөн үөрдэ:

-- Хата, баар эбиккиин! Ганя эйигин Коляҕа таҕыста диэбитин иһин, манна кэллим. Чэ, бардыбыт, улахан наада баар, – диэн биир тыынынан кутан кэбистэ.

Тахсан, көрүдүөр устун хааман иһэн туохха наадыйбытын туоһуластым. Онтум, Сардаана Корякина диэн соторутааҕыта академтан кинилэр курууппаларыгар кэлбит кыыска илдьэн иһэр эбит. «Таҥханан сэбэрэйдэтиэн наада. Букатын утуйбат да, олорбот да, наар санааргыы сылдьар буолан хаалла. Эн тугу эмэ таайан, кэпсээн, арылдьытаар», – диэн күүппэтэх өттүбүттэн киирдэ.

17-с куорпуска кэлэн, эдьиийим олорор блогар тахсан, хосторугар киирдибит.

– Кыргыттар, бу эһиэхэ бырааппын аҕаллым. Кини эбэтиттэн үөрэнэн хаартынан сэрэбиэй кэбиһэр, эһэтин – улахан ичээн кырдьаҕас – төрдүлэриттэн, улахан, ааттара ааттаммат баардаах дьонтон бэриллибит, ытыс сурааһыннарынан киһи ытыс сурааһыннарынан киһи дьылҕатын билэр дьоҕурдаах, хиромант, — диэн, уопсайга оонньуу-көр курдук таайбыта буоларбын, букатын туох эрэ улуу көрбүөччүнү аҕалбыт курдук эттэ.

Бастаан Феня ытыһын ылан, өйбөр туох көтөн түспүтүнэн, кэпсээбитим. Кыыс сылаас ытыһын тутан олорон, аа-дьуо саҥаран барбытым:

-- Аатыҥ былыргы, Февронья дуу, Феоктиста дуу диэн быһыылаах…

– Феодосия диэн, Хобороос буолбатахпын.

– Сөөп. Баай ис хоһоонноох олохтоох эбиккин. Төрөөбүт куораккар эбэҥ баар эбит. Эн киниэхэ маарынныыр эбиккин. Үс сааскар диэри уоллуу таҥыннарбыттар. Ол ийэҥ уолга баҕарбытыттан. Көр, бу, ылгын чыгыйаҥ аннынан баар икки кылгас, синньигэс сурааһыннары. Алпаабыт иккис буукубатыттан, “б” буукубаттан тахсар, Борис дуу, Богдан дуу диэн уолга кэргэн тахсар эбиккин, – испэр «сымыйалыы олорума, бүт» диирин кэтэһэбин. Оччоҕо холкутук дьиэлиэм этэ. Арай, кыыһым, ойон туран, оронун анныттан чымадаанын ороон, хаартыска альбомун таһаарда. Үс саастааҕар түспүт хаартыската баар: баттаҕа киччэччи кырыллыбыт, бэйбириэт ыстааннаах, мотуруоскалаах кыра оҕо утары көрөн турар. Билбэт киһи уол диэх эбит.

– Барыта сөп! – Феня сөхпүттүү саҥа аллайбыта, — эбэм куоракка, Орто Халымаҕа, олорор. Дьонум миигин, үһүс кыыстарын, уолга баҕарбычча, кырабар уол курдук таҥыннарар эбиттэр. Оттон «б» саамай сөбүлүүр буукубам. Боря диэн уоллуун табаарыстаһабыт. Ама, мин киниэхэ кэргэн тахсыам дуо?!

– Суох, сөп буолуо. Билигин барытын эрдэ билэн кэбистэххинэ, кэлин кэрэхсэбилэ суох буолуо дии, аны Сардаана.

Сардаана, маарыан утуктаабыттыы салбаҕыран олорбута мэлийэн, интэриэһиргээбиттии туттан, аттыбар кэлэн олордо. Илиитин утары уунна. Кыыс сөрүүн, «земляничнай» мыыла сыта биллэр-биллибэттик кэлэр ытыһын ыламмын:

Эн омук уолун кытта доҕордоһор эбиккин. Ол эрээри, уолуҥ дьоно ону утарсаллар. Ол уолуҥ, холбостоххутуна, эйигин атаҕастыан сөп, кырбыыр буолуоҕа. Киниттэн арахсыаҥ эрээри, омук сиригэр хаалыаҥ. Барыта үс эр киһи баарын көрөбүн. Ийэҥ иккис кэргэнинээн олорор эбит. Ону утумнууһугун.Испэр «бүт, барыта сымыйа» диирин күүтэбин да, кыыһым саҥарбат. Сирэйэ боччумуран, саҥата суох истэр. Настялаах Феня айахтарын саба туттан, харахтара кэҥээн хаалан баран олороллорун көрдүм.

– Хас оҕолонууһунуй? – Феня кэһиэҕирбит куолаһынан ыйытта.

– Икки. Бастаан үкчү аҕатын курдук уол төрүүһү, эһиилигэр кыыс. Кини икки ардыгытынан буолуоҕа, – диибин ким эрэ этэн биэрэрин хатылыырдыы.

– Оо, дьэ! – эдьиийим санаарҕаабыттыы өрө тыынна. – Мартиросян оннук буолуо дуо?!

Билэр араспаанньабын истэн, мэктиэтигэр, өндөҥнөөн ылбытым:

– Самвел дуо? – диэн ыйыппыппын кулгааҕым эрэ истэн хаалбыта.

– Ааспыт нэдиэлэҕэ билсибиппит, – Сардаана иһиллэр-иһиллибэт ботугураабыта. – Куруубайын биллэрэ илик ээ.

– Конешына, конфетно-букетнай период буо, – Феня ойон турбута. – Ити уолгуттан тэйэриҥ ордук буолсу дуу?

… Мин сотору дьиэлээбитим. Самвел Мортиросян биһиги уопсайбытыгар сотору-сотору кэлэрэ, элбэх табаарыстардааҕа. Киниттэн биирдэ Сардаана туһунан ыйыппыппар, Сардаананы таптаабытын, дьонун тылыгар киллэрэн, кинилиин ыал буолар баҕалааҕын кэпсээбитэ...

Сыллар ааспыттара. Уларыта тутуу, кэпэрэтииптэри тэрийии үгэнигэр, Настяны көрсөн, дьүөгэлэрин ыйыппытым.

– Феня Борятыгар тахсыбыта, икки кыыстаахтар. Аны уолга баҕараллар. Оттон Сардаана Самвелын кытта ыал буолан, үөрэхтэрин кэнниттэн Кировакаҥҥа көспүттэрэ. Онно икки аҥаар эрэ сыл олорбута. Киниттэн уоллаах кыыс оҕолоох. Кырбыыр буолбут этэ, киһитэ. Били, эн эппитиҥ курдук. Истэҕинэ хонтуруолламмат эбит. Онон арахсыбыта. Атын киһилиин ыал буолан, билигин Ереваҥҥа олорор. Эн оччолорго олус да сүрдээхтик кэпсээбитиҥ. Арааһа, этиттэрии диэн буолара дуу, ол? – диэн эдьиийим сууххайдык сэһэргээн баран бэйэтиттэн бэйэтэ ыйытардыы туттубута.

Сыллар-күннэр элэҥнээн ааспыттара. Биирдэ куоракка «Проспект» атыы-эргиэн кииниттэн тахсан истэхпинэ, биир мааны дьахтар ааппынан ааттаан тохтотто. Сардаана эбит. Чугастыы «Хачапурига» баран, олордубут. Уруккуну-хойуккуну кэпсэттибит.

Сардаана Самвелы көрөөт да таптаабыт, уола эмиэ киниэхэ болҕомтотун уурбут. Устунан, таптаһан, холбоһорго былааннаммыттар. Уол дьоно утарсыбыттар. Онтон Сардаана кинилэр итэҕэллэринэн сүрэхтэммитин кэннэ, сөбүлэспиттэр. Уолун хат сырыттаҕына, холуочуйан баран, кэллиэгэтигэр күнүүлээбит аатыран, сирэйгэ биэрбит. Сарсыныгар көрдөһөн-ааттаһан бырастыы гыннарбыт. Син, икки сыл олорбуттар. Самвел кыралаан ханньаахтыыр буолбут. Иккис оҕотун күүтэ сырыттаҕына туохтан эрэ кыыһырсыбыттарыгар, эмиэ саайталаабыт. Онуоха Сардаана оҕолорун илдьэ Ереваҥҥа барбыт.

Төһө эмит көрдөспүтүн үрдүнэн, Самвелга төннүбэтэх. Уруккуттан билсибит, Елена диэн Ленскэйтэн тиийэн олохсуйбут дьахтар тылыгар киллэрэн, Ереваҥҥа хаалларбыт. Елена Еремичева (Абовян) бэйэтин быраатын Степаны кытта билиһиннэрбит. Степан Сардаананы сөбүлээбит, икки оҕолооҕуттан иҥнибэтэх. Сардаана да, урукку киһититтэн ороһуйбута ааһан, уоскуйан, Еремичевы иһигэр киллэрэ санаабыт. Кииринньэҥ да буоллар, аҕалаах буоллуннар диэн, саҥа доҕоро кэргэн тахсарыгар көрдөспүтүгэр, аккаастаабатах. Биир эрэ ый олорбуттар. Еремичев Степан массыына саахалыгар дэҥнэммит…

Сыллар ааспыттар. Оҕолоро оскуолаҕа киирбиттэр. Сардаана Абовяннар фирмаларыгар менеджердии сылдьан, Микаэль Арутюнян диэн бииргэ үлэлиир, киниттэн үс сыл балыс, технолог киһи киниэхэ болҕомтотун хатыырын билбит. Билигин ол киһитинээн олорор. Уола Москубаҕа, кыыһа Ереваҥҥа устудьуоннууллар эбит. Бу уоппускатыгар дойдутугар дьаарбайа кэлэ сылдьар эбит.

Сардааналыын истиҥник быраһаайдаһан, дьолу-соргуну баҕаран баран, тахсан массыынабар олорбутум. Собуоттаан, ырыа холбообутум уонна дьиэм диэки салайбытым. «Киһи дьылҕата, ардыгар, эриэккэс даҕаны!» -- дии санаабытым испэр. Эдэрбэр мээнэ кэпсээн кэбиспитим дьиктитик туолбутуттан дьиктиргии, сонньуйа санаабытым.