Баһаар илдьитэ

--Саха сирин ытыктбыллаах олохтоохторо, күндү бар дьонум! Өтөрүнэн ааҥнаабатах алдьархайдаах баһаардары кытта бары турунан киирсибиппит үс ыйтан орто. Билигин уоттуун хабыр хапсыһыыбыт быһаарыылах түһүмэҕэр үктэннибит. Тустаах үлэһиттэр уонна олохтоох нэһилиэнньэ күүһүнэн бу күннэргэ тыҥаабыт балаһыанньаны уҕарытар, тосту уларытар соруктаахпыт.

Бу күннэргэ арҕаа уонна киин улуустарга дохсун ардах курулаччы кутта. Сорох сирдэргэ самыыры “Циклон” зондировщик-сөмөлүөт көмөтүнэн түһэрдибит. Ол эрээри кэккэ оройуоннарга кураан сатыылаан турар. Айылҕабыт тыын ыларга бокуойу биэрэ илик, онон тайҕабытын, күөх дуолбутун куруҥҥа кубулуппат, уокка сиэппэт туһугар туруулаһарбытын тохтоппоппут.

Ойуур баһаардарын бохсууга биһиги бэйэбит эрэ буолбатахпыт: хара маҥнайгыттан, ыам ыйыттан, федеральнай былаас биһиэхэ көмөлөһө олорор. Ол курдук, өрөспүүбүлүкэбитигэр билигин МЧС, РФ Оборонаҕа министиэристибэтин үлэһиттэрэ, “Рослесхоз” күүстээх группировкалара, байыаннай тиэхиньикэлэр, көтөр ааллар көмөлөһө сылдьаллар. РФ Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин улаханнык өйүүр. Күн аайы балаһыанньа хайдаҕын сырдатабын, дакылааттыыбын. Кини көмөтүнэн элбэх боппуруос түргэнник быһаарыллар. Холобура, Дьокуускай аэропордун өрөмүөннэммит балаһатын үлэҕэ киллэрэ охсорго сорудахтаата. Оччоҕо “БЕ-200” сөмөлүөттэр онно түһүө,  илин эҥээр уонна киин улуустарыгар күөдьүйбүт баһаардары умуруорарбытыгар абырыа этилэр.

Күндү доҕоттоор! Ойуур баһаардарын кыайар, тохтотор, умулларар түгэн тосхойоро чугаһаабытыгар эрэнэбин. Ол эрээри бу умуруордубут да, аны баһаардар турбаттар диэн буолбатах, ким да ону мэктиэлээбэт. Аан дойду учуонайдара бары бигэргэтэллэр -- килиимэт уларыйбытын. Чуолаан хотугу сиргэ, биһиэхэ. Ону сыл ахсын халлааммыт сылыйан иһэрэ, кураан сайыннар сатыылыыллара, ирбэт тоҥмут ирэрэ туоһулуур. Ол барыта эко-систиэмэбит уларыйыытыгар тиэрдэр. Ити ким эрэ түөрүйэтэ дуу, сабаҕалааһына дуу буолбатах: бу – бүгүҥҥү күммүт чахчыта. Ол иһин  үөскээбит балаһыанньаны ылынан, онно табыгастаахтык оҥостон олорорго, араас катаклизмалартан харыстанарга, дьону-сэргэни, нэһилиэнньэлээх пууннарбытын көмүскүүргэ, айылҕабытын араас алдьархайтан араҥаччылыырга үөрэниэхпитин наада. Онуоха ити ыйытыыларга эппиэти науканы кытта бииргэ үлэлэһэн булуох тустаахпыт. Билигин инники кэскилбитин, дьылҕабытын быһаарар боппуруостар тирээн тураллар. Ол туһуттан, бастатан туран, лесопожарнай формированиеларбыт ахсаанын элбэтэри уонна тиэхиньикэнэн сэбилиниилэрин тупсарары, толору хааччыйалларын туруорсуохтаахпыт. Бу баһаартан хас да мөлүйүөн га иэннээх сир күлгэ-көмөргө кубулуйда. Ону хайдах чөлүгэр түһэрэр туһунан толкуйдуубут. Лесопитомниктары тэрийэн, онно сиэмэнэн мастары үүннэрэн, олору баһаар буолбут сирдэригэр тиийэн олордобут дуу, биитэр бэйэтэ оһорунарын күүтэбит дуу? СӨ Бырабыыталыстыбата бу боппуруоһу муниципалитеттары, научнай тэрилтэлэри кытта быһаарарга үлэлэһиэ. Бу от ыйыгар аан дойду таһымнаах статуһу ылбыт “Север” научнай-үөрэтэр киин итини сүрүн чинчийэр хайысха оҥостуохтаах. СӨ Бырабыыталыстыбата ойууру, тыаны уоттан көмүскүүргэ туһуламмыт саҥа бырагырааманы оҥороругар соруйабын. Онуоха килиимэт уларыйбытын учуоттуох кэриҥнээхпит. Этиилэрбитин барытын түмэн, федеральнай уорганнарга тиэрдиэхпит. Тоҕо диэтэххэ, Саха сирин айылҕата умайара биһиги эрэ иэдээммит буолбатах, дойдубут бүттүүнүн кыһалҕата.Күөх суугун тайҕабытын харыстыыр иһин туруулаһыы мантан инньэ, дьэ, саҕаланар.

Күндү биир дойдулаахтарым! Төһө да уустук сайын аастар, күн ахсын баһаардары утары кимиэллээх киирсиигэ миигин эһиги сомоҕолоһуугут, түмсүүгүт өйүүр, кыайарга эрэли күүһүрдэр. Киэн тутуннум уонна ис сүрэхпиттэн долгуйан туран махтанабын – төрөөбүт түөлбэлэрин, Ийэ айылҕаларын уоттан быыһыырга түүннэри-күнүстэри үлэлээбит олохтоох нэһилиэнньэҕэ, аһынан-үбүнэн көмөлөспүт бар дьоммор, баҕа өттүлэринэн үлэлэһэр доброволецтарга, волонтердарга, сулууспаларын толоро сылдьар хорсун байыастарга. Сомоҕолоһуу диэн тылга эрэ буолбакка, дьыалаҕа, олоххо чахчы баарын, элбэх норуоттаах өрөспүүбүлүкэбит түмсүүлээҕин бу баһаардар кэмнэригэр илэ көрөн, өссө төгүл итэҕэйдибит. Патриоттуу өй-санаа, ийэ дойдуга бэриниилээх буолуу, уопсай дьыала туһугар бэйэни кэрэйбэккэ турунуу курдук үтүө өрүттэр барыбытыгар, омугуттан, бэлитиичэскэй көрүүлэриттэн тутулуга суох, хас биирдиибитигэр баарын дакаастаатыбыт. Хомойуох иһин, Чурапчы баһаарыгар Элбаги Агасиевич Игитян былдьанна. Саха сирин олохтоохторун аатыттан кини сырдык аатыгар сүгүрүйэн, махтанан туран, эрмээн омук хорсуон уолун “Гражданскай килбиэн” бэлиэнэн өлбүтүн кэннэ наҕараадалыыбыт.

Бары күүспүтүн холбоон, бу ыарахаттары этэҥҥэ ааһыахпыт, умайбыт Бэс Күөлүн чөлүгэр түһэриэхпит. Алтынньы 15 күнүгэр эмсэҕэлээбиттэр бары толору хааччыллыылаах саҥа дьиэлэргэ көһөн киириэхтэрэ. Оҕолоро билигин соҕуруу лааҕырдарга сынньана сылдьаллар. Дьарҕа ыарыылаахтар куруортарга, профилакторийдарга, санаторийдарга эмтэниэхтэрэ. Нэһилиэк социальнай инфраструктуратын тупсарар этиибитин Владимир Путин өйөөтө.

Кураан сайын тыа хаһаайыстыбатыгар охсуута эмиэ улахан. Сүөһү аһылыгын бэлэмнээһин кыһалҕата баһаары кытта тэҥҥэ турар сытыы боппуруоспут буолар. СӨ Бырабыыталыстыбатыгар сорук туруорбутум -- дьон кэтэх сүөһүтүн аччаппатын, тутан хааларыгар, биири да энчирэппэккэ, эспэккэ, кыстыкка киллэрэрин хааччыйар усулуобуйаны тэрийэллэригэр. Маныаха үлэ бара турар, тыа сирин дьонун кыһалҕаларын кытта бэйэлэрин эрэ хаалларбаппыт, туох баарынан өйүөхпүт.

Бу биллэриллибит ыксаллаах быһыы-майгы балаһыанньата, баһаардар үөрэх дьылын аһыллыытыгар харгыс буолуо суохтаахтар. Туох баар санитарнай-эпидемиологическай ирдэбиллэри тутуһан, үөрэх дьылын кэмигэр саҕалыахпыт.

 Ойуур баһаардарын бохсор үлэ барыбытын сомоҕолоото. Бу курдук биир санаанан түмсэн, Сахабыт сирин айылҕатын көмүскээн, кыайыылаах тахсыахпыт!