Бэлиитикэ

Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай былааһын уорганнара ааспыт сыллааҕы үлэлэрин түмүгүн билиһиннэрэр сыаллах Уус Алдан улууһугар үс бөлөҕүнэн арахсан үлэлээтилэр.   

Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Александр Жирков СӨ ыччат дьыалаларыгар уонна социальнай коммуникацияларга миниистирин Степан Саргыдаевы уонна Уус Алдан улууһун баһылыгын Алексей Федотовы кытта Өспөх, Найахы уонна Чэриктэй нэһилиэктэригэр итиэннэ улуус киинигэр Бороҕоҥҥо сырытта. Бу нэһилиэктэргэ Александр Николаевич сүрүн тэрилтэлэр үлэлэрин кытта билистэ, олохтоох салайааччылары, биирдиилээн дьону кытта көрүстэ, бырабыыталыстыба отчуотугар аналлаах мунньахтарга сырытта.  

Александр Жирков отчуоту истэ кэлбит биир дойдулаахтарын кытта Президент Владимир Путин Төрүт Сокуоҥҥа уларытыылары киллэрэр туһунан этиитигэр бэйэтин санаатын үллэһиннэ. «Уларытыылары биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр, сахабыт норуотугар сыһыаран көрөбүт. Төрүт Сокуон ханнык да уларыйыыларыгар биһиги өрөспүүбүлүкэбит, норуоппут судаарыстыбаннаһа, Арассыыйа судаарыстыбатын федеральнай тутула уларыйыа суохтаахтар. Ити сүрүн тутуллары туруулаһыы биһиги дьылҕабытыгар тыын суолталаах», – диэн Александр Николаевич анаан бэлиэтээтэ. «2022 сылга биһиги Саха АССР тэриллибитэ 100 сылын бэлиэтиэхпит. Ааспыт үйэҕэ саха норуота уонна Саха сиригэр олорор аҕыйах ахсааннаах омуктар туспа судаарыстыбаннастаах буолбуппут. Бу биһиги норуоппут уһулуччулаах, тугунан да кэмнэммэт, хаһан даҕаны өлбөөдүйбэт, ситиһиитэ, норуот быһыытынан чөл, туруктаах буолуубут сүрүн мэктиэтэ, кэнэҕэски ыччаппытыгар хаалларар биһиги кэриэспит. Ону харыстааһын, туруулаһыы биһиги барыбыт ытык иэспит, сорукпут», – диэтэ Александр Жирков.

Александр Николаевич Конституционнай тутул сүрүн идеятын, тосхолун, дьон-сэргэ олоҕун-дьаһаҕын тупсарыыга уонна экэниэмикэни сайыннарыыга өрөспүүбүлүкэ тутуһуохтаах суолун туһунан бэйэтин санаатын эттэ. «Биһиги норуоппут судаарыстыбаннаһа Сахабыт сирин баайыгар-дуолугар, сүрүннээн айылҕа баайыгар, сиртэн хостонор баайга олоҕурар. Онон биһиги олохтоох дьон, бу баайтан аҥардас бюджеппытыгар эрэ үп ыларбыт таһынан, бэйэбит бу баайы булсар, хостоһор, туһансар эйгэҕэ хотоойутук ылсыахтаахпыт», – диэтэ Александр Жирков.

Сиртэн хостонор баай Саха Өрөспүүбүлүкэтин экэниэмикэтин сайдыытыгар сүрүн суолтатын бэлиэтээн туран, Александр Жирков олохтоох дьону үлэнэн хааччыйыы, саха ыччатын сэдэх идэлэргэ үөрэтии уонна үлэлэтии, бырамыысыланнаска сыһыарыы чопчу холобурдарыгар тохтоото. Бу кэпсэтии чэрчитинэн, Бырабыыталыстыба отчуотун кэмигэр Александр Николаевич Бороҕоҥҥо улуус үөрэҕин управлениетын уонна Мүрүтээҕи «Уолан» гимназия салалтатын кытта көрүстэ. Көрсүһүүгэ А.Н. Жирков гимназия үөрэнээчилэрин техническэй хайысхаҕа туһаайан бэлэмнээһини күүһүрдэргэ эттэ. Кини Мииринэй, Нерюнгри куораттарга баар техническэй, индустриальнай анал үөрэх тэрилтэлэрин «Уолан» гимназияны кытта хардарыта сүбэлэһии түһэрсэн үлэлииллэригэр кэпсэппитин туһунан эттэ. Чуолаан, Мииринэйдээҕи региональнай техническэй колледж директора В.В. Березовой ыҥырыытынан «Уолан» гимназия делегацията, улуус үөрэҕин салалтата Мииринэй куоракка сотору кэминэн анаан-минээн бара сылдьара сүбэлэһилиннэ (бу колледж билигин Мииринэй оройуонугар баар орто уонна анал техническэй үөрэх тэрилтэлэрин барыларын хабар, алмаас, гаас, нефть, улахан кыамталаах массыыналар, IT- технология о.д.а. хайысхаларга 9-с кылаастан ыла үөрэтэр).

Олохтоох нэһилиэнньэни кытта көрсүһүүгэ Александр Жирков ордук улахан болҕомтону  Уус Алдан улууһун нэһилиэктэрин икки ардыларынааҕы суолу-ииһи тутууга туһаайда. Бөһүөлэк иһинээҕи уулуссалары тупсарыы, социальнай суолталаах эбийиэктэри тутуу боппуруостарыгар сиһилии тохтоото. Александр Николаевич салалта ураты болҕомтотун дьон-сэргэ, ордук тыа дьонун олоҕо ыараан иһэригэр туһаайда. Ил Дархан Айсен Николаев Ил Түмэҥҥэ Анал этиитин олоххо киллэрии чэрчитинэн өрөспүүбүлүкэҕэ уонна улууска тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыы хайысхатыгар туох үлэ барарын ырытыста. Түмүгэр,  Александр Николаевич Саха сирин тыа хаһаайыстыбатын миниистирин Александр Атласовы Уус Алдан улууһугар ыҥыран, тыа хаһаайыстыбатын үлэһиттэрин түмэн улууска олохтоох дьон үгэс буолбут дьарыгын туругун уонна инникитин туһунан сүбэ мунньах тэрийэргэ эттэ.

Олохтоохтор туруорсар биир сүрүн кыһалҕаларынан эмп тэрилтэлэрин аччатыы, аҕыйах оҕолоох оскуолалары, оҕо уһуйааннарын холбооттоон уларытыы буолла. Александр Жирков үөрэх, култуура, эмп-томп тэрилтэлэригэр бара турар уларыйыылар-тэлэрийиилэр тустарынан этэн туран, чуолаан оҕону үөрэтэр, иитэр тэрилтэлэргэ хас биирдии нэһилиэккэ баар үөрэх, уһуйаан тэрилтэлэрин туругун өссө төгүл үөрэтэргэ, тиэтэйбэккэ эттэ. «Кыра саастаах оҕолору уонна оскуола үөрэнээчилэрин биир дьиэҕэ түмүөх иннинэ бу дьиэ бары өттүнэн баар ирдэбиллэргэ хабсарын көрүөхтээхпит. Эбэтэр саҥа дьиэ тутуллуохтаах, эбэтэр оскуола уонна детсаад тус-туспа олорон, олорор дьиэлэрин саҥардан, сөргүтэн биэриэхтээхпит», – диэтэ Александр Николаевич. Бу кыһалҕаҕа улуус, республика салалтатын кытта үлэ салҕаныаҕа диэн эттэ. 

Даҕатан эттэххэ, олунньу 8 күнүгэр ыаллыы Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Дойду нэһилиэгэр саҥа оскуола-саад дьиэтэ тутуллан үлэҕэ киирдэ. Манна 14 оҕо детсаадка, 8 оҕо оскуолаҕа үөрэнэр. Оскуола өттө туспа үөрэнэр кылаастардаах, хаһаайыстыбаннай, административнай хостордоох. Детсаады кытта анал көрүдүөрүнэн быысаһар. Детсаад оҕолоро оонньуур, утуйар хосторо, туалеттара, суунар сирдэрэ, аһыыллара эмиэ туспа. Бииргэлэрэ диэн – биир кухняҕа барыларыгар ас астанар уонна биир улахан музыкальнай заал баар.

Оскуола-саад үөрүүлээх аһыллыытыгар Александр Жирков: «Биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр аҕыйах оҕолоох үөрэх тэрилтэлэрдээх соччо элбэҕэ суох киһи олорор түөлбэлэрэ 200-тэн тахсалар. Бу биһиги итэҕэспит буолбатах, киэҥ-нэлэмэн, тыйыс Сахабыт сиригэр сүүһүнэн сылларга тэнийэн олохсуйбут уратыбыт, ситиһиибит. Онон бу түөлбэлэргэ сыһыан ураты буолуохтаах. Бу аҕыйах сыл иһигэр 130 киһи олорор Дойду нэһилиэгэр 100 сүөһү турар саҥа хотон, саҥа спортивнай заал, саҥа котельнай, эдэр специалистэр олорор түөрт квартиралаах дьиэлэрэ, саҥа оскуола-саад тутулуннулар. Сарбыйыынан, холбооттооһунунан үлүһүйбэккэ, маннык олохтоохтук дьаһаннахпытына тыа сиригэр дьон да олохсуйуо, үлэлээх, эрэллээх да буолуо», – диэн эттэ.