Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -14 oC

Кулун тутар 28 күнүгэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин муниципальнай тэриллиилэрин бэрэстэбиитэллээх уорганнарын дьокутааттарын II сийиэһин чэрчитинэн, Ил Түмэҥҥэ «Үөрэхтээһин, култуура, билим, дьиэ кэргэн уонна оҕо саас, успуорт уонна патриотическай иитии боппуруостара» диэн төгүрүк остуолга 160-тан тахса дэлэгээт кытынна.

Кулун тутар 28 күнүгэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин муниципальнай тэриллиилэрин бэрэстэбиитэллээх уорганнарын дьокутааттарын II сийиэһин чэрчитинэн, Ил Түмэҥҥэ «Үөрэхтээһин, култуура, билим, дьиэ кэргэн уонна оҕо саас, успуорт уонна патриотическай иитии боппуруостара» диэн төгүрүк остуолга 160-тан тахса дэлэгээт кытынна.

ТҮМЭЛЛЭРИ ХАРЫСТЫАХХА!

Дэлэгээттэртэн оскуолалар истэринэн үлэлиир түмэллэри өйүүр мэхэньииһимнэрин, анал ыстаат көрүллүүтүн, экспонаттары харайыыны, киэҥ эйгэҕэ билиһиннэриини тула боппуруостар киирдилэр. Үөрэҕирии миниистиэристибэтин бэрэстэбиитэлэ иһитиннэрбитинэн, маннык түмэллэр оскуола ахсын арыллыахтара. 2024 сылга диэри Арассыыйа анал испииһэгэр киириэхтэрэ. Билигин Саха Сирин оскуолаларын 77 %-на ураты экспонаттары харайар.

4687579e 2fd3 42c6 8ba7 0c829344a852

Кинилэр салгыы сайдалларыгар дьокутааттар, олохтоохтор, уопсастыбаннас күүс-көмө буолалларыгар ыҥырдылар. Култуура миниистирэ Юрий Куприянов бэлиэтээбитинэн, хас биирдии улууска түмэллэр үрдүк таһаарыылаахтык үлэлииллэр. Ыстааттар сарбыллыбаттар, хата элбии тураллар. Ааспыт сылга үлэһит ахсаана 55 киһинэн элбээбит. Тутуу эмиэ тиһигин быспакка барар. Холобур, былырыын Таатта улууһун Баайаҕа нэһилиэгэр саҥа түмэл, Амма Абаҕатыгар Саһыл Сыһыы 100 сыллаах үбүлүөйүгэр мемориальной комплекс, о.д.а. аһыллыбыттар.

Горнай улууһун Мытаах нэһилиэгин дьокутаата Артур Егоров, оскуола оҕолорун өрөспүүбүлүкэ улахан түмэллэригэр анал туурдарынан сырытыннаран, төрөөбүт сирдэрин-уоттарын, чугастааҕы улуустар устуоруйаларын, чулуу, ытык дьоммут олохторун билиһиннэриэххэ сөп диэн этии киллэрбитэ дохсун ытыс тыаһынан ылылынна.

КААДЫРДАРЫ ХАЙДАХ ТАРДАБЫТЫЙ?

Дьүүллэһии кэмигэр учууталлар ахсааннара оройуоннарынан тиийбэтин бэлиэтээтилэр. Холобур, Сунтаар улууһугар 64 исписэлиис тиийбэт. Ол иһигэр нуучча, омук тылын, математика курдук сүрүн биридимиэттэргэ. Маныаха үс улахан бырайыак үлэлиирин («Земскэй учуутал», «Аартыка учуутала» «Учууталлары дьиэнэн хааччыйыы») эттилэр. «Сетевой үөрэхтээһин» бырайыагынан учууталлар атын куораттартан, киин улуустартан онлайн уруоктары ыытыахтарын сөп эрээри, олоххо киириитэ бытаанын ыйдылар.

Дьокутааттар алын байыаннай бэлэмнэнии уруога туспа чаастаах буолуутун, «Суолталааҕы сэһэргэһии» уруок биридимиэтигэр үөрэтэр матырыйаал тиийбэтин ыйдылар. Бу итэҕэстэр аныгы кэмҥэ ураты суолталааҕын бэлиэтээтилэр. Маныаха боппуруос федеральнай таһымҥа турарын, билигин сорох оскуолаларга алын байыаннай бэлэмнэнии олох-дьаһах куттала суох буолуутун уруогун быһыытынан ыытылларын кэпсээтилэр.

Оттон «Суолталааҕы сэһэргэһии» уруок биридимиэтэ федеральнай үөрэхтээһин былаанынан бигэргэммитэ. Уруок иһинэн дойду уонна эрэгийиэн устуоруйатын, ситиһиилэрин, киэн туттууларын кэпсиэхтэрэ. Маны тэҥэ, «Сахалыы таба саҥарыахха» саҥа уруок эбиллэн, тустаах учуобунньуктар, босуобуйалар бэчээтэннэхтэринэ, көдьүүстээх буоларыгар санаа атастастылар. Үөрэх министиэристибэтин бэрэстэбиитэлэ үөрэхтээһин былаана маныаха үөрэтиллэрин эттэ, былырыын саха тылын уонна литературатын учууталларын II сийиэһигэр икки улахан докумуон – өрөсөлүүссүйэ уонна саха тылын үөрэтии кэнсиэпсийэтэ – ылыллыбытын санатта.

Итини таһынан, 9-с кылаас кэнниттэн ирдэнэр сүрүн судаарыстыбаннай эксээмэни тохтоторго этии киирдэ. Ол курдук, бу эксээмэннэри туттарыы түмүктэринэн, тыа хаһаайыстыбатыгар, оробуочай идэлэргэ үөрэниэн сөптөөх оҕолор сатаан үөрэх кыһатыгар туттарсан киирбэт, түргэн харчыны батыһан куоракка талаһар, быстах үлэлэргэ үлэлиир түгэннэрэ баарын ыйдылар. Билиҥҥитэ бу боппуруос үөрэтиллэрин, эксээмэни көтүрүүгэ маҥнайгы хардыылар ылыллан эрэллэрин эттилэр. Билигин Арассыыйа Болонскай систиэмэттэн тахсан, аны бэйэтэ үөрэхтээһин суолун тобулар. Начаалынай кылаас оҕолоругар итии аһылык босхо буолбута элбэх оҕолоох ыалларга, оҕо доруобуйатыгар, чэгиэн улаатарыгар көмө буолбутун бэлиэтээн туран, босхо итии аһылыгынан орто уонна улахан кылаас оҕолорун хааччыйар наадатын ыйдылар.

АГРО ХАЙЫСХАЛААХ ОСКУОЛАЛАР КӨМҮСКЭЛЛЭЭХТЭР

Агро хайысхалаах оскуолалар оттуур тиэхиникэ, анал тэрил тиийбэтин, кыстык оту бүддьүөтү таһынан киллэрбит үпкэ-хамнаска атыыласпыттарын кэпсээтилэр. Маныаха агро хайысхалаах оскуолалары тыа хаһаайыстыбатын тэрилтэлэрин кытары тэҥнииргэ, инникитин өйүүргэ, оҕону «үлэнэн үөрэтии» бырайыагынан үлэлиир чаастарын элбэтэргэ туруорустулар. Аҕыйах үөрэнээччилээх «малокомплектнай» оскуолалар боппуруостарын ырыттылар.

Ол курдук, былырыын бу хайысхаҕа туспа киритиэрийдэр бигэргэнэн киирбиттэр. Дойду үрдүнэн маннык оскуола ахсааныгар киирэргэ оҕо ахсаана, нэһилиэк оройуон кииниттэн төһө ыраах турара, суола-ииһэ барыта көрүллэр эбит буоллаҕына, Саха Сиригэр үөрэнээччи ахсааныттан тутулуктанар. Өрөспүүбүлүкэҕэ сокуонунан көмүскэллээх маннык 230 оскуола үлэлиир. Оскуолаларга медиктэр кабинеттара сабыллыбыта эмиэ ураты кыһалҕанан ыйылынна.

Бу салааҕа атын эрэгийиэннэри кытары үлэ 2012 сылтан ыытыллан, боппуруос быһаарыллыбыт. Мантан салгыы оскуолаларга уонна оҕо уһуйааннарыгар анал медиктэр үлэлиир буолуохтара. Тустаах дьаһалынан сорудаҕы дойду Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин биэрбит. Оҕо уһуйааннарын хапытаалынай өрөмүөннэрин үбүлээһин туһунан боппуруоска Ил Түмэн спикерэ Алексей Еремеев хоруйдаата. Кини оҕо уһуйааннарын өрөмүөннүүргэ федеральнай таһымнаах үбүлээһин көрүллэрин эттэ. Маныаха тустаах сайаапкалары ыытар ирдэнэр. Ол эрэн, федеральнай үбүлээһининэн саҥа уһуйааннары тутуу тэрээһиннэрэ тохтотуллубут.

КИИНЭНИ КӨРДӨРҮӨХТЭРЭ ДУО?

Сунтаар улууһун дьокутаата Василий Васильев тыа сиригэр сахалыы киинэни көрдөрбөт буолбуттарын ыйда. «Киинэ көрдөрүүтүгэр анал бырагыраама баара буоллар. Маныаха билигин киинэ тыйаатырдарыгар эрэ көрүөххэ сөп. Урут дуогабарынан ханнык баҕарар сахалыы киинэни тоҕус нэһилиэккэ көрдөрөр кыахтаах этибит. Билигин тыа сирин олохтоохторугар күөмчүлээһин курдук барар. Киинэ көрөр баҕаттан, улуус киинигэр айанныырга күһэллэбит”, -- диэн быыбардааччыларын санаатын эттэ.

Юрий Куприянов быһаарбытынан, Сахабыт Сиригэр саҥа технологиялаах, тыаһа-ууһа хаачыстыбалаах киинэ көрдөрөр анал тэриллэр улуус кииннэригэр, нэһилиэктэринэн тиэрдиллэригэр министиэристибэ тиһигин быспакка үлэлиир. Холобур, быйыл 17 киинэ саалата таҥыллыахтаах. Оттон дуогабарынан сахалыы киинэ көрдөрүүтэ үөрэтиллиэҕэ диэн эрэннэрдэ. Манна даҕатан эттэххэ, мунньах аһыллыытыгар норуот дьокутаата Феодосия Габышева култуура өттүгэр национальнай киинэни сайыннарыы үлэтэ барарын ыйбыта.

Өрөспүүбүлүкэҕэ кинематографияны судаарыстыба өттүттэн өйөөһүн туһунан сокуон ылыллыбыта. Билигин Госдуума туһааннаах кэмитиэтэ Ил Түмэн көҕүлээһининэн «РФ кинематографиятын судаарыстыбаннай өйөбүлүн туһунан» федеральнай сокуон 6-с ыст. уларытыылары киллэриигэ сокуон барылын хамсатар. Үбүлээһин «Земскэй култуура үлэһитэ» федеральнай бырайыагынан көрүллүөхтээх. Успуорт инвентардарынан хааччыйыы боппуруоһа турда.

Эдьигээҥҥэ инклюзивнай оҕо лааҕырыгар инвентарь тиийбэтин эттилэр. Успуорт министиэристибэтин бэрэстэбиитэлэ сылын ахсын куонкуруһунан инвентарь ылыахха сөбүн ыйда. Быйылгы үбүлээһининэн 3,5 мөл.солк. тэҥэ суумалаах «Успуорт – олох нуормата» бырагырааманан хааччылыыта хаҥатыллар.

Мунньах түмүгэр парламент спикерэ Алексей Еремеев улуус дьокутааттарыгар тыҥаан турар боппуруостары көтөхпүттэригэр, этии киллэрбиттэригэр махтанна. Кыра кэмпилиэктээх оскуолалар СӨ судаарыстыбаннай былааһын уорганынан көмүскэнэллэрин бэлиэтээтэ. --Билигин «СӨ Үөрэҕин туһунан» өрөспүүбүлүкэтээҕи сокуон үлэлиир. Биһиги аҕыйах нэһилиэнньэлээх пууннары харыстыахтаахпыт, тыа сиригэр ыччат олоруохтаах, үлэлиэхтээх, үөрэниэхтээх. Саха Сиригэр агро хайысхалаах 100-тэн тахса оскуола үлэлиир. Кинилэр ыччаты тыа хаһаайыстыбатыгар ыкса сыһыаран, инникитин тыа хаһаайыстыбатын исписэлиистэрин иитэн таһаарыахтаахтар, — диэн төгүрүк остуолу түмүктээтэ.

be64e42b 237a 4dee 9063 69a691010480

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением
Лента новостей

Суоппар буолар уустугурда

Муус устар 1 күнүттэн байаҥкамаат бэбиэскэтиттэн куотунар дьону тырааныспары ыытар…
28.03.24 17:19
Лента новостей

Интерактивнай быыстапка

«Арассыыйа – Мин устуоруйам» мультимедийнай устуоруйа пааркатыгар кулун тутар 20 күнүттэн…
28.03.24 16:23