Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -14 oC

Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн, бас билии көрүҥүттэн тутулуга суох, быйыл сааскы ыһыы үлэтэ 49,2 тыһыынча гектар иэннээх бааһынаҕа былааннанар.

Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн, бас билии көрүҥүттэн тутулуга суох, быйыл сааскы ыһыы үлэтэ 49,2 тыһыынча гектар иэннээх бааһынаҕа былааннанар.

сыы1

Ыһыы иэнэ кэҥэтиллэр

Көрүҥнэринэн ыллахха, 10,7 тыһыынча гектарга бурдук, 30,5 тыһыынча гектарга сүөһү сиир култуурата (16,5 тыһ. гектарга биир сыллаах, 14,5 тыһ. гектарга элбэх сыллаах от) ыһыллар, 6,5 тыһыынча гектарга хортуоппуй уонна 1,3 тыһыынча гектарга аһаҕас буорга үүнэр оҕуруот аһа олордуллар. Итинэн былырыҥҥы сылга тэҥнээтэххэ, ыһыы иэнэ кэҥэтилиннэ: бурдук ыһыыта 700 гектарынан, сүөһү сиир култууратын ыһыы 1000 гектарынан, хортуоппуйу олордуу 5 %-ынан, оҕуруот аһын олордуу 2-3 %-ынан.

Бурдугу уонна сүөһү сиир култууратын ыһыыга 4 742 туонна сиэмэни хааччыйарга «Туймаада ҮАПК» уонна «Амматааҕы» АУо-лар, «Якутагротрейд» уонна «Агрокорм» ХЭТ-тэр курдук тэрилтэлэри кытары дуогабар түһэрсиллэн, хаһаайыстыбаларга тиэрдилиннэ. Хортуоппуй сиэмэтэ да кэллэ. Уоҕурдууга быйыл аан бастаан Арассыыйа Тыатын хаһаайыстыбатын министиэристибэтиттэн 33 мөл. солк. көрүллэн, 1100 туонна уоҕурдуу (760 туонна азофоска, 160 туонна карбамид, 180 туонна диаммофоска) сакаастанан, тустаахтарга эмиэ тиэрдиллибитэ.   

Хаһаайыстыбалар сир төһө куурарынан көрөннөр, бааһыналарга сиик саптарыытын ыам ыйын 10 күнүттэн саҕалаабыттара. Билигин ыһыыларын үгэнигэр сылдьаллар, Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин чахчытынан,  бааһыналарга араас мааркалаах 758 тыраахтар, 261 сиэйэлкэ, 305 культиватор, 463 булуук үлэлии-хамсыы сылдьаллар.   

   Амма аны тастан атыыласпат 

Саамай элбэх ыһыылаах Амма улууһугар быйыл уратылаах сыл – Амма сиригэр-уотугар бурдугу үүннэрии саҕаламмыта 350 сыла! Профессор Георгий Прокопьевич Башарин суруйбутунан, нуучча бааһынайдара манна бурдугу 1672 сыллаахтан ыспыттар. 

Улуус биэс бөдөҥ хаһаайыстыба («Амматааҕы», «Болугур», «Бөтүҥ», «Соморсун» уонна «Абаҕа» кэпэрэтииптэр) бурдугу 3550 гектарга, уон бааһынай хаһаайыстыба сенажка-сиилэскэ анаан 4179 гектарга сүөһү сиир култууратын, 1202 гектарга  биир сыллаах оту  ыһар былааннаахтар. 

– Биһиги бурдугу 564 гектарга бааһынаҕа ыһабыт, ол иһигэр, 431 гектарга эбиэһи, 100 гектарга ньэчимиэни, 33 гектарга сэлиэһинэйи, – диир Иван Строд аатынан «Абаҕа» кэпэрэтиип салайааччыта Василий Тимофеев. – Оттон сиилэскэ уонна сенажка анаан, 150 гектарга эбиэстээх виканы булкуйан ыһабыт. Халлаан туран биэрдэҕинэ, ыһыыбытын бэс ыйын 5-6 күнүн эргин бүтэриэхпит. Ыһыыбыт сиэмэтин быйыл барытын Покровкаҕа баар «Амматааҕы» аахсыйалаах уопсастыбаттан ылбыппыт.

Даҕатан эттэххэ, бу уопсастыба, сиэмэ хаһаайыстыбатын быһыытынан, 2017 сыллаахха «Амматааҕы» кэпэрэтиип базатыгар тэриллибитэ. Саха Сирин тыйыс усулуобуйатыгар таһаарыллыбыт, оройуоннаммыт бурдук сиэмэтин элбэтиигэ утумнаах үлэтин түмүгэр, бу хаһаайыстыба быйыл улууска наада буолар 900 туонна сиэмэни хааччыйбыт, онон олохтоох хаһаайыстыбалар улуус таһыттан сиэмэ атыыласпатахтар. Өрөспүүбүлүкэ 100, Аммаҕа бурдугу үүннэрии 350 сылларын бэлиэтиир үбүлүөйдэригэр покровкалар улуустарыгар дьоһун бэлэҕи оҥорбуттар. Кинилэр бу кирбиилэрин ыһыктыбакка, атын улуустары эмиэ хааччыйар таһымҥа тахсан иһэллэригэр баҕарыаҕыҥ.                                               

Мэҥэлэр -- хайа үрдүгэр

Мэҥэ Хаҥалас улууһун хаһаайыстыбалара ыһыыны 5281 гектар бааһынаҕа ыытар былааннаахтар. Ол иһигэр, бурдугу 1460, сүөһү сиир култууратын 3062 гектарга ыһыахтаахтар.  

Бу улуус үс хаһаайыстыбата: «Тумул» кэпэрэтиип (салайааччы Таисия Десяткина, Доллу нэһилиэгэ), Афанасий Борисов (Майа сэл.) уонна Аркадий Попов (Дьаҥхаады нэһилиэгэ) бурдукка идэтийэн үлэлииллэр. Кинилэр былырыын кыттыһаннар, Тумулга бурдугу мэлийэр дьоҕус сыаҕы тэрийбиттэрэ, инньэ гынан, бурдукка интэриэстэрэ улахан. “Быйыл саас хойутаан, ыһыыбыт арыый тардылынна”, -- диэтэллэр даҕаны, кыраапыктан хаалбакка иһэллэр. Аркадий Попов салайар хаһаайыстыбата эбиэһи 324, сэлиэһинэйи 114 гектарга ыһар былаанын бу күннэргэ толоруохтаах.  

– Сиик саптарыытын ыам ыйын 19 күнүгэр түмүктээн баран, ыһыыны ыам ыйын 22 күнүттэн саҕалаабыппыт, – диэн кэпсиир «Тумул» кэпэрэтиип агронома Тимур Десяткин. – Быйыл барыта 623 гектарга үлэлиибит, итинтэн 503 гектарга бурдугу (120 гектарга сэлиэһинэйи, 209 гектарга эбиэһи, 89 гектарга ньэчимиэни), итиэннэ 120 гектарга эбиэһи күөхтүү хомуйарга анаан  ыһабыт. Итинтэн 503 туонна бурдугу, 200 туонна күөх маассаны уонна 400 туонна сиилэһи ыларга суоттанабыт. 200-тэн тахса гектар бааһынаҕа 35 туонна уоҕурдууну киллэрдибит. Халлааммыт сааскы өттө тымныы баҕайы этэ, билигин даҕаны күн аайы кураанаҕынан тыалырара-кууһурара дьиксиннэрэр. Үнүр, хата, ардаан биэрдэ, даҕатан эттэххэ, ханна былыт тахсарын көрө сылдьаннар, ардаҕы искусственнайдык түһэрэллэр дииллэр. Ити курдук, бу ыйга үчүгэйдик ардаттахтарына, окко-бурдукка абырыа этэ. Эбэ уонна алаас сирдэринэн 500 гектар ходуһабытын тараттыбыт.  Ходуһабыт да, бааһынабыт да күрүөлэрин барытын саптыбыт. Ыһыыбыт бүттэр эрэ, барытын өссө кэрийэн абырахтыахпыт, итиэннэ үс-түөрт килэмиэтир бүтэйи эбии тутуохпут. Сайын устатыгар бааһыналары харабыллыырга үс үлэһити туруорабыт, ону таһынан Маттаҕа баар бааһыналарбытын хаһыс да сылын пенсионер Николай Андросов үтүө суобастаахтык харабыллыыр. Атах тардыстыннар диэн, бааһына харабылларыгар матассыыкыл ылан биэрдибит.

Үүнүүнү  –  бааһынаттан

Элбэх сүөһүлээх, үүккэ идэтийэр улахан хаһаайыстыбалар кыстыыр астарын-үөллэрин аҥарын бааһынаттан ылар сыалы-соругу туруорунан үлэлииллэр, ыһыыларын иэнин сыллата кэҥэтэн иһэллэр. Онуоха агротехнология ирдэбиллэрин толору тутуһаллар итиэннэ  эбиэс,  подсолнух, вика, кукуруза, Судан отун курдук үүттүгэннээх үүнээйилэри ыһан, сиилэһи уонна сенаһы аныгы технологиянан бэлэмнииллэр.  

Кыралыын-улаханныын 1900 ынах сүөһүлээх, ол иһигэр 580 ыанар ынахтаах, Сунтаар улууһун «Кириэстээх» кэпэрэтиибэ (салайааччы Владимир Егоров) 980 гектардаах Улахан Табаҕа, 190 гектардаах Кыра Табаҕа бааһыналарыгар үлэлии сылдьар. 

Ыһыы Кириэстээх1 1

  • «Кириэстээх» кэпэрэтиип салайааччыта Владимир Егоров (ортоку) ыһыы хаамыытыттан астынна. 

Хаҥалас улууһа бурдугу 1854 гектарга, сүөһү сиир култууратын 3523 гектарга ыһар былааннаах. Барыта 1000 ынах сүөһүлээх, биир оччо сылгылаах «Бөртө сылгы собуота» хааччахтаммыт эппиэтинэстээх тэрилтэ 650 гектарга сүөһү сиир култууратын ыһар, маны таһынан, иллэрээ сыл 100 гектардаах бааһынаҕа ыспыт элбэх сыллаах ото баар.  

«Туймаада экоферма» ХЭТ (уруккунан «Нөмүгү» агрофирма) 900 гектарга сүөһү сиир култууратын ыһар. 

– Бааһына куһаҕана суох, – диир хаһаайыстыба агронома Владимир Трофимов. – Ыһыы сиэмэтин уонна уоҕурдууну биһиги сайаапкабыт быһыытынан үрдүкү тэрилтэбит, «Туймаада» агрохолдинг (салайааччы Петр Ефремов) хааччыйда. Үүнүүгэ былааммыт улахан, тыһыынчанан туонна диэн даҕаны, хайа буолар, дьэ? Ити эрээри, былырыын ардах төрүт түспэтэх буоллаҕына, быйыл кэм ардаата. Былырыын курааҥҥа эбии ойуур баһаардара тураннар, ол буруота мэһэйдээбитэ, хайа да үүнээйи үүнэригэр күн сылааһа, күн сырдыга  наада буоллаҕа дии.

сайт немукгу

Саха Сирин Украинатынан ааттаммыт Өлүөхүмэ улууһа бурдугу 658, сүөһү сиир култууратын 779 гектарга ыһыахтаах. Улуус сүрүн агронома Сардаана Никитина иһитиннэрбитинэн, хаһаайыстыбалар бааһынаҕа кыһын 2,6 туонна органическай уоҕурдууну (балбааҕы) киллэрбиттэр, 260 гектар бааһынаҕа хаар типтэрбиттэр, 160 гектар бааһынаҕа сиик саптарбыттар. Улуус саамай бөдөҥ хаһаайыстыбата, 800 ынах сүөһүлээх «Өлүөхүмэ кыладабыайа» ХЭТ 225 гектарга бурдук (120 гектарга ньэчимиэн, 105 гектарга эбиэс) ыһыытын бүтэрэн, билигин 517 гектарга сүөһү сиир култууратын ыһа сылдьар. 

Раиса СИБИРЯКОВА 

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением
Лента новостей

Суоппар буолар уустугурда

Муус устар 1 күнүттэн байаҥкамаат бэбиэскэтиттэн куотунар дьону тырааныспары ыытар…
28.03.24 17:19
Лента новостей

Интерактивнай быыстапка

«Арассыыйа – Мин устуоруйам» мультимедийнай устуоруйа пааркатыгар кулун тутар 20 күнүттэн…
28.03.24 16:23