Бырайыак ааптара уонна салайааччыта – Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы, уопсастыбаннай диэйэтэл, бэлиитик, историк Александр Жирков. Тэрээһиҥҥэ СӨ Култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга миниистирэ Юрий Куприянов, СӨ НХТ генеральнай дириэктэрэ Валентина Тимофеева, о.д.а кыттыыныыллылар.
Билиһиннэрии тэрээһин кыттыылаахтарыгар видео-сибээһинэн Ил Түмэн вице-спикерэ Александр Жирков, тас дойдулартан биир идэлээхтэрэ – Америка естественнэй устуоруйатынан тропологияҕа отделын дириэктэрэ Лаурел Кендалл (Нью-Йорк, АХШ), Смитсоновскай институт Аартыка уонна Хотугу естественнэй устуоруйа Национальнай түмэл кэллиэксийэтин куратора Игорь Крупник (Вашингтон, АХШ) уонна Илиҥҥи-Хоту Азия Этнологическай түмэлин кэллиэксийэтин куратора Далем Генриетта Лаво-Врэкур (Берлин, Германия) тыл эттилэр.
2006 с. саҕаламмыт улахан бырайыак Саха Сирин норуоттарын үгэс буолбут култуу раларын ураты артефактара харалла сытар Америка, Европа уонна Арассыыйа түмэллэрин хабар. Каталог аан дойду төрүт норуоттарын дьыалаларыгар уонна ИКОМ (Норуоттар икки ардыларынааҕы түмэллэр Сэбиэттэрэ) ХНТ Бастайааннай пуорумун өйөбүлүнэн таҕыста. Бырайыак сүрүн сыала – тас дойдулар түмэллэрин кэллиэксийэлэрин норуокка тарҕатыы буолар. Үлэ научнай-практическай уонна теоретическай суолталаах чинчийиитэ XVII уонна XX саҕанааҕы үйэлэр Саха Сирин култууратын урут биллибэт матырыйаалларын научнай эргимтэҕэ киллэриигэ ураты суолталаах.
Бу артефактары үөрэтии суолтата Сибиир хотугулуу-илиҥҥи норуоттарын хаһаайыстыбаларын уонна култууратын сайдыытын, норуоттар икки ардыларынааҕы хардарыта сибээстэһиитин уонна дьайыыларын көрдөрөр. 2017 с. Америка түмэллэригэр харалла сытар саха, эбээн уонна дьүкээгир норуоттарын кэллиэксийэлэригэр анаммыт альбом-каталог бастакы туома тахсыбыта (ааптар З.И. Иванова-Унарова).
Бырайыак чэрчитинэн, 2012 сылтан саҕалаан, Тимофеева В.В., Кравцова Ю.В., Габышева А.Л., Неустроева Г.Г. састааптаах СӨ НХТ научнай бөлөҕө үлэни Европа түмэллэригэр ыыппыта. Түмэллэр пуондаларыгар харалла сытар Саха Сирин норуоттарын материальнай уонна духуобунай култууратын биридимиэттэрин каталогын талыы, идентификациялааһын, тиһигин оҥоруу уонна хаартыскаҕа түһэрии үлэлэрэ ыытыллыбыта.
Научнай бөлөх үлэтин түмүгүнэн «Германия түмэллэрэ» икки кинигэ 1 уонна 2 туомун таһаарыы буолбута. 2019 с. бастакы кинигэ иккис туомун билиһиннэрии СӨ НХТ буолбута уонна «Апостол» кинигэ 455 сылыгар анаммыт «Кинигэ-2019 өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкуруска I истиэпэннээх дипломунан наҕараадаламмыта. Каталокка Саха Сирин норуоттарын түмэллэрин кэллиэксийэлэрин быһаарыыта түмүллүбүтэ, комплектааһын саҥа ньымаларын арыйбыттара, хомуйааччылар, кэллиэксийэлээхтэр, бэлэхтээччилэр үлэлэрин үөрэппиттэрэ. Таһаарыы баай иллюстрациялаах. Иккис кинигэ билиһиннэриитэ бырайыак иккис түһүмэҕин түмүктүүр. Былааҥҥа – билигин үлэтэ ыытыллар үһүс кинигэ таһаарыыта.
-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
