Общество

 Олоҥхо суолтатын, ымпыгын-чымпыгын туһунан Култуура уонна ускуустуба Аартыкатааҕы судаарыстыбаннай институтун доцена Зоя Стрекаловская кэпсиир.

--Буолаары турар Олоҥхо ыһыаҕар АГИКИ туох тэрээһини, саҥа бырайыагы былаанныырый?

- Бу буолаары турар Олоҥхо ыһыаҕар, өрүү буоларын курдук, биһиги институппут устудьуоннара кытталлар.

Олоҥхо национальнай кэмитиэтин патронатынан, Олоҥхо ассоциациятын өйөбүлүнэн, биһиги институппут иһинэн Эпос үйэлээх баайын ыччакка туһуламмыт норуоттар икки ардыларынааҕы ассоциацията (Международная молодёжная ассоциация эпического наследия) тэриллэр. Үөһээ Бүлүүгэ Олоҥхо ыһыаҕар анаан аан дойдуттан биһиги олоҥхобут курдук эпостаах норуоттар кэлэллэр. Ол курдук, биһиги Азербайджан, Армения, Монголия, Калмыкия, Тыва, Алтаай бэрэстэбиитэллэрин кытта ол Олоҥхо ассоциациятын тэрийэр туһунан  дуогабарга бу бэс ыйын 22 күнүгэр 1-кы нүөмэрдээх Бырабыыталыстыба дьиэтигэр илии баттаһыахтаахпыт. Манна даҕатан эттэххэ, биһиги үөрэхпит кыһатыгар Алтаай, Тыва уонна Монголия оҕолоро үөрэнэллэр. Алтаайтан олус үчүгэйдик эпоһы толорор устудьуон оҕолоохпут.

--Ыччат олоҥхону сэҥээрэригэр тугу гыныахха сөбүй?

-Олоҥхону толоро сылдьар ыччаты өйүөхтээхпит, эбии үөрэтии баар буолуохтаах. Бу саас муус устар ыйга биһиги Бүлүү бөлөх 4 улууһугар сылдьан кэлбиппит. Онно нэһилиэнньэни, олохтоох ыччаты кытта көрүстүбүт. Улуустарга олоҥхону үөрэтэр уһуйааччылар суохтара кинилэр сүрүн кыһалҕаларынан буолар эбит. Ол эбэтэр биһиги уһуйааччыларга улахан болҕомто ууран, кинилэри үөрэтэн сайыннарыахпытын наада. Оччотугар олоҥхону толорооччу да, сэҥээрээччи да элбэх баар буолуо дии саныыбын.

--Олоҥхо билиҥҥи кэмҥэ ханнык хайысхаларынан сайдыан сөбүй?

-Олоҥхо диэн байҕал. Манна араас хайысха барыта сайдыан сөп. Толоруу эрэ буолбакка, худуоһунньуктар, дизайнердар үлэлэрэ эмиэ киирэр. Ону таһынан тимир уустарбыт, мас уустарбыт олоҥхоттон бэрт элбэҕи билиэхтэрин сөп. Аны туран, Бүлүү бөлөххө сырыттахпытына, дьон-сэргэ:  “Олоҥхонон киинэ уһуллан, киэҥ араҥаҕа тахсара буоллар”, -- диэн санаатын эппитэ. Ону ааһан, ыччат дьон бэйэлэрэ билиҥҥи олоххо тоҕоостоох, кинилэр интэриэстэригэр сөптөөх форматынан араас тэрээһиннэри ыытан, олоҥхону ити хайысханан сайыннарыахтарын сөп дии саныыбын.

--Олоҥхонон киинэ устарыҥ буоллар, кимнээҕи оонньотуоҥ этэй?

-Олоҥхонон киинэ устарым буоллар, билигин олоҥхо толоро сылдьар аҕам саастаах дьоммутун уһулуом этэ дии саныыбын. Ол курдук, Никандр Прокопьевич Тимофеевы, Ньурбаттан Чиллэ Баһылайы. Ону тэҥэ, олоҥхо тыйаатырын артыыстара эмиэ бэлэм актер үөрэхтээх дьон буоллаҕа дии. Онуоха эбии кинилэр олоҥхонон эмиэ үлүһүйэллэр, итиннэ кыра саастарыттан олоҥхону толорбут оҕолор бааллар. Уонна, биллэн турар, бэйэбит устудьуоннарбытын, выпускниктарбытын.

-Олоҥхо атын омуктар эпостарыттан туох уратылааҕый? Туох майгыннаһар өрүттэр баалларый?

- Олоҥхо атын эпостартан толоруу маастарыстыбатынан уратылаах. Холобур, алтаай эпоһын кытта тэҥнээн көрөр эбит буоллахха, кинилэр мусукаалынай үстүрүмүөнүнэн доҕуһуоллааннар, эпостарын толороллор. Биһиги персонажтарбыт ырыаларын-тойуктарын кылыһах көмөтүнэн ыллыыр эбит буоллахпытына, атын омуктар хабарҕаларынан толороллор. Сүрүн уратыта ити буолар. Оттон ис хоһоонугар киирдэххэ, бары норуоттар эпостарын сыаннаһа биир буолар. Сюжеттара даҕаны түүр омуктары кытта майгыннаһар өрүттэрэ бааллар.

-Зоя Андреевна, хоруйдарыҥ иһин махтанабын.

Өксөөн Гурьев