Бэлиэ күн

Идэлээх бырааһынньыгы таас чоҕу хостооччулар эрэ буолбакка, сир анныгар киирэн, айылҕа баайын туһаҕа таһаарар хайа бырамыысыланнаһын үлэһиттэрэ эмиэ бэлиэтииллэр.

Василий Эртюков “АЛРОСА” хампаанньа“Интернациональнай” руднигар үлэлээбитэ ахсыс сыла буолла.

--Бырамыысыланнас диэнтэн олох ыраах этим. Тыа сиригэр улааппытым -- Таатта улууһун Чөркөөҕөр. Онтон оскуоланы бүтэриибэр аймахтарым сүбэлээннэр, докумуоннарбын ХИФУ Горнай институтугар биэрбитим уонна киирэн хаалбытым. Төрдүс кууруска быраактыкаҕа барыахпар диэри туох-хайдах хайысханы талбыппын улаханнык долоҕойбор оҕустарбакка сылдьыбыт эбиппин. Онтон ол Мииринэйгэ тиийэн, “Мир” рудникка үлэлээн баран, дьэ, биирдэ интэриэһинэй идэлэнэн эрэрбин өйдөөбүтүм.

-- Билигин да “интэриэһинэй” дуо?

 -- Алаас оҕотугар бырамыысыланнай куорат бэйэтэ да сонун буоллаҕа дии. Араас омук алтыһан үлэлиирэ да кэрэхсэбиллээх. Аллара сир анныгар түһэр да мүччүргэннээх.  

  -- Төһө аллара сылдаҕыт?

  -- Сиртэн тыһыынча миэтэрэ дириҥҥэ үлэлиибит. Күн аайы лифт курдук клетинэн түһэбит. Салгыны ыраастыыр, хамсатар систиэмэ үчүгэйдик оҥоһуллубут буолан, дабылыанньа баттааһынын эҥин диэни билбэккин. Улахан тиэхиньикэ бөҕөтө сүүрэ сылдьарын иһин, хайдах эрэ, үөһэ баар курдук сананаҕын. Иһэ лабиринт, кымырдаҕас уйатын курдук. Хас биирдии биригээдэ бэйэтин “хоспоҕор” киирэн үлэлиир. Ол “хорооннорбут” массыына сүүрэр киэҥнэр.

-- Тугунан үлэлиигин?

-- Үрдүк үөрэх дипломнаах кэллиҥ да, эйигин манна тойон-хотун оҥорботтор. Син биир оробуочайтан саҕалыыгын. Онно да киирэргэ куонкурус бөҕө. Мин биир ый үлэ көрдөөбүтүм. Күн аайы ыйыталаһа кэлэрим. Онтон проходчигынан киирбитим. Ону да эбии үөрэнэн, “АЛРОСА” үөрэтэр кэмбинээтигэр ыйтан ордук уһуйуллан, дастабырыанньа ылан баран биирдэ. Оннук балтараа сыл үлэлээбиппин кэннэ, маастар эбээһинэһин толорооччунан солбуһукка ылбыттара.

Биилигин маастарбын. Эмиэ эксээмэн бөҕөтүн туттараҕын. Сөп ээ, 15 киһилээх, 20 тиэхиньикэлээх биригээдэ иһин эппиэтинэһи сүгэр буоллаҕым дии.

         --Ол аата хайдах?

         -- Үлэ хаамыытын хонтуруоллуубун, харгыһа суох этэҥҥэ үлэлиир усулуобуйаларын тэрийэбин. Дьонум сэрэхтээх буолуу быраабылатын тутуһалларын көрөбүн, тиэхиньикэлэр туруктара хайдаҕын бэрэбиэркэлиибин, күҥҥэ төһө үлэ оҥоһуллубутун сурунабын уонна ону барытын хонтуораҕа тиийэн отчуоттуубун.

 --Хас чаас үлэлиигит?

-- Бары курдук, 8 чаас. Түөрт күн үлэлээн баран, 2 күн сынньанабыт. Социальнай бакыаттаахпыт, 72 күн уоппускалаахпыт. Урут өссө 90 этэ. Наһаа ыарахан үлэ курдук саныыллар. Дьиҥэр, ип-итии куйааска от охсубут, бырдахха сиэтэ-сиэтэ, от кэбиспит киһиэхэ чэпчэки курдук. Барыта автоматика, тиэхиньикэ үлэтэ буоллаҕа дии.

-- Хамнаһа үрдүк буолуо дии?

-- Сүүстэн тахсаны ылабыт. Оробуочайдар эмиэ.

-- Оччо үчүгэйгэ саха ыччата төһө элбэҕий?

-- Чэ, 15 киһилээх биригээдэҕэ 2-3 саха баар буолар. Үксэ Украинаттан, Бурятияттан, Казахстантан сылдьар дьон. Дойдуларыгар эмиэ шахтаҕа үлэлээбит уопуттаахтар. Манна хамнаһа үрдүгүн иһин кэлэллэр. Саха ыччата кэлин өссө элбээбит курдук. Ол эрээри бу пандемиянан да, алмаас атыыта кыччаабытынан даҕаны, билигин биһиэхэ эмиэ кириисис диэххэ сөп. Саҥа үлэһиттэри ылбаттар. Төттөрүтүн, сарбыллыы буоларынан куттууллар.

-- Шахтердар эрдэ биэнсийэҕэ тахсаллар дии?

-- 10 сылынан тахсабыт да, ол төлөбүрбүтүн дьиҥнээх биэнсийэҕэ тахсар сааспыт кэллэҕинэ биирдэ эрэ ылабыт. Мин 8 сыл үлэлээтим, аны 2 сыл хаалла. Ону толорон баран бүтэрим буолуо. Дьиэ-уот тэриниэххэ наада

 --Мииринэй ыччата бэйэ-бэйэҕитин кытта билсибэккит дуо?

  -- Сахалар билсэбит, түмсүүлээхпит, бассаапка бөлөхтөөхпүт. Манна ХИФУ филиала баар дии. Бүлүү эҥэр оҕолор чугастыы онно үөрэнэ кэлэллэр эбит.  Иллэҥ кэммэр стадиоҥҥа сүүрэбин. Уонна бэлисипиэттиибин. Икки көлөһөлөөх көлөбүнэн Мииринэй улууһун барытын кэрийдим. Өссө бултуубун. Туох барыта баар уйгу-быйаҥ сирэ эбит. Куһа-хааһа элбэҕэ, тайаҕа, табата, куобаҕа дэлэйэ. Бу балыктыы бараары олоробун.

  -- Василий, эйигин кэлэн иһэр идэлээх бырааһынньыккынан, Шахтер күнүнэн, ис сүрэхпиттэн эҕэрдэлиибин! Кытаат, этэҥҥэ сырыт!