Сэргээ

Билигин айа-тута сылдьар сорох артыыстары Саха сирин олохтоохторо кыраларыттан билэбит. Этэргэ дылы, харахпыт далыгар улааппыт оҕолор. Чэ, холобура, Күннэй, Өркөн, Семен Ченянов, Айсен Лугинов уо.д.а. Ити испииһэги Владимир Дормидонтов хаҥатар. Кини 4 саастааҕар “Хотугу Сулус” өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкуруска Сунтаартан ыллыы кэлбитин туһунан хаһыакка “саамай кырачаан кыттааччы” диэн сырдатыахтарыттан ыла, талааннаах уол Вова Дормидонтов аата элбэхтэ иһиллэр буолбута.

Кырдьыга да, Вова туһунан дьон кэрэхсээн кэпсэтэрэ: “Сунтаарга наһаа үчүгэйдик хомустуур оҕо баар эбит”, “Дормидонтов диэн уол бэркэ оһуокай тылын этэр”, о.д.а. Ол талааннаах оҕобут улаатан, билигин Москватааҕы М.С. Щепкин аатынан Үрдүкү театральнай училище II кууруһун уһуйулла сылдьар. Саас харантыынынан сибээстээн, дойдутугар Сунтаар Хаданыгар кэлэ сылдьан, дьону сэргэхситээри, көрдөөх вайнердары устан саҕалаабыта.   Бэйэтэ айылҕаттан артыыс, тыла-өһө хомоҕой, булугас толкуйдаах буолан, вайннара, этэргэ дылы, быар быстар күлүүлээхтэр, быһах биитинии сытыылар.

--Саас ыарыы турбутугар,  бары дьаҥ туһунан эрэр кэпсэтэр буолбуттара. Кинилэри сэргэхситээри, көрүдьүөстэри устан барбытым. Дьон сэргиирин тухары саҥа вайннар тахса туруохтара. Ол эрээри маннык хайп кылгас кэмнээҕин өйдүүбүн. Сотору муодата ааһарын билэбин, онтон төрүт долгуйбаппын. Тоҕо диэтэххэ, бу мин сүрүн дьарыгым буолбатах, көннөрү “тыыммын таһаарар” дьээбэм. 

 -Оонньуур уобарастарыҥ Өксөкүлээх Өлөксөй “Саха дьахталларын мэтириэттигэр” майгынныыллар дии...

--Чахчы, онтон икки уобарас баар – Улита Ивановна уонна Шкандалина.  Уопсайынан, өйдөөн иһиттэххэ, саҥарарым-иҥэрэрим барыта Өксөкүлээх айымньыларыгар, кини уус-уран тылыгар тирэҕирэр. “Сэттэ мэтириэт” бэйэтэ бэлэм вайн сылдьар. Хайдах эрэ, олох үчүгэйдик толкуйдаан устуохха сөп.

-Үчүгэй идиэйэ эбит.

- Итинник аныгы ньымалары туһанан, саха литературатын  ыччакка пропагандалыахха сөп. Сахалыы контены кэҥэтэн. Холобура, Олоҥхо театрын артыыстара Гаврил Мэҥкээрэптээх олоҥхо батллын тэрийэллэрэ хайҕаллаах. Ол күрэхтэһиигэ КВН, стэнд-ап, рэп, фольклор барыта холбоһор буолан, ыччат улгумнук ылынар, устунан олоҥхону, төрөөбүт тылын сэҥээрэр буолар.

Инстаграмҥа эмиэ сахалыы блогердар элбээн иһэллэрэ эбитэ буоллар. Мин 100 тыһыынчаттан тахса сурутааччылана сылдьыбытым. Ол аккауммун саппытым. Билигин 44 тыһыынча курдук. Кинилэр улахан аҥаардара 15-35 диэри саастаах дьон буолуо. Ол аата, ыччат сахалыы тылы, дьээбэни, көрү-нары сэргиир эбит.

-Эйигин саха фольклоругар, култууратыгар ким сыһыарбытай?

- Төрөппүттэрим иккиэн ырыа-тойук аргыстаах дьон. Ийэм Айталина Григорьевна – кулууп үлэһитэ. Ол иһин кырабыттан сыанаҕа тахса үөрүйэхпин, нэһилиэк кэнсиэригэр барытыгар кыттарым. Бастаан миигин тойукка, оһуокайга, хомуска уһуйбут учууталым Татьяна Степановна Архипова буолар. Түөрт сааспыттан куонкурустарга кыттан саҕалаабыт буоламмын, төрдүс кылааска номнуо Москваҕа Дельфийскэй оонньууларга күрэхтэспитим. Онтон ыла аан дойду 80-тан тахса куоратыгар сырыттым.  Саамай улахан ситиһиим -- 2018 с. Шушенскайга “Мир Сибири” этническэй муусука  фестивалыгар лауреаттаабытым. Оттон уһун гастролум – икки ый устата араас омук артыыстарын кытта Белоруссиянан, Австриянан, Чехиянан, Польшанан, Италиянан сылдьыбытым буолар.

-Элбэх сири көрбүккүн. Айаныҥ ороскуотун дьонуҥ уйуналлар дуо?

- Ардыгар. Үксүн босхо буолааччы. Тэрийээччи суотугар эбэтэр күрэхтэһиигэ кыайан, ыҥырыынан, путевканан барааччыбын.

Төрөппүттэрим миигин өрүү өйүүллэр. Кырабыттан тугу баҕарарбын ыла сатыыллар. Сыанаҕа тахсар көстүүмнэрбэр, оонньуур инструменнарбар эҥин хаһан да харчыны кэрэйбэттэр. Харантыыҥҥа хаайтарбыппар, баҕа санаабын толорон, синтезатор бэлэхтээбиттэрэ. Итинник мэлдьи дьоҕурбутун сайыннарар сөптөөх усулуобуйаны тэрийэргэ кыһаллаллар. Ол иһин түөрт бииргэ төрөөбүт бары ыллыыбыт-туойабыт. 13 саастаах быраатым Денис мин суолбунан баран иһэр. Эмиэ олоҥхоһут, хомусчут, тойуксут.

- Хадан оскуолатын бүтэрбитиҥ?

- Суох. Ахсыс кылаас кэнниттэн Муусука үрдүкү оскуолатыгар көспүтүм. “Виртуозы Якутии” салайар Станислав Афанасенко кылааһыгар киирбитим, скрипкалыырга уһуйуллан испитим. Ол эрээри эһиилигэр Ленскэй куоратыгар үөрэнэ барбытым. Онно оскуоланы бүтэрбитим. Оччолорго “Дьулуур” оҕо биир сомоҕо хамсааһына (ЕДД)  улаханнык тэнийэ сылдьар кэмэ этэ. Мин, дьэ, онно тиийэн, баһаатай, актыбыыс бөҕөтө буолбутум. Нуучча оҕолоругар, хата, оскуола президенинэн эҥин талыллыбытым. Өссө “Мяу” диэн КВН хамаандатыгар хапытааннара этим. “Алмазная Лига” хаста да “Бастыҥ оонньооччу” аатын ылбытым.

 -Дьээбэлэнэн артыыстыырыҥ ол саҕаттан эбит дии...

--  Оннук. Оскуола кэнниттэн бастаан АГИКИ режиссура салаатыгар үөрэнэ сылдьыбытым. Онтон ол сайыныгар Щепкин училищета, 20 сыл буолан баран, саха бөлөҕүн сүүмэрдии кэлэрин истэн, эмискэ баҕайытык холонон көрөргө санаммытым. Мин олоҕум итинник ээ – наар соһуччу быһаарыныылартан турар. Фаталиспын диэххэ сөп.

Онон этэҥҥэ Москватааҕы М.С. Щепкин аатынан Үрдүкү театральнай училищетыгар киирэн хаалбытым. Кууруспутугар 23-пүт уонна биир дьоппуон кыыстаахпыт.

-Талааннаах ыччат түмсэн...

- Олус доҕордостубут. Күһүн аайы ГИТИС, Щукин аатынан театральнай институт, ВГИК, МХАТ оскуола-устуудьуйата уонна щепкиннэр бастакы куурустарын сүрэхтиир улахан тэрээһин буолар эбит. Ону бүтүн Щепкин аатынан училищены билиһиннэрэр чиэһи биһиэхэ, сахаларга, сүктэрбиттэрэ. Дьэ, долгуйуу бөҕөтөбүт. Көстүүлээх буоллун диэн, “Оһуор” үҥкүүтүн толорорго, хомустуурга, тойуктуурга, алгыстыырга быһаарыммыппыт. Ол нүөмэрбит, омуна суох, фурор оҥорбута. Атахтарыгар туран эрэ таһыммыттара. Саха култуурата дириҥин, кэрэтин, сөҕүмэрин онно өссө төгүл итэҕэйбиппит, норуоппутунан киэн туттуубут күүһүрбүтэ.

 -Дойду тэбэр сүрэҕэр үөрэнэр наһаа үчүгэй буолуо.

 -Оннук. Кремль көстөн турар сиригэр олоробут. Үөрэхпит метронан икки эрэ тохтобул, сатыы да сылдьыахха сөп. Иллэҥ кэммэр театрдары, музейдары кэрийэбин. Театральнайга үөрэнэр оҕолор босхо сылдьар бырааптаахпыт, устудьуон билиэтин көрдөрдөхпүтүнэ. Бэйэм аан дойду култууратын оҕо эрдэхтэн сэҥээрэбин.  МХК олимпиадатыгар өрөспүүбүлүкэҕэ призердуур этим.

- Кинигэни төһө ааҕаҕын?

- Ааҕан. Өксөкүлээх “Саха интеллигенциятыгар суругун” хаста да аахтым. Уонна хас сырыы ахсын саҥаны бэйэбэр арыйабын. Онно инники кэскилбит тускула барыта баар. Барыларыгар ааҕыҥ диэн сүбэлиибин.

-Билиҥҥи ыччат туһунан санааҥ?

 -Интернети эрэ хасыһар сүрэҕэ суох көлүөнэ кэллэ дии саныыллар. Оттон мин саныахпар, аныгы ыччат тус санаатын толлубакка этэр хорсун, судаарыстыбаҕа сэлээннэммэккэ, бэйэтэ тугу эрэ айа-тута сатыыр.

-Элбэх киһи билэр буолбута хайдаҕый?

 -Хомусчут да быһыытынан син биллэр этим ээ (күлэр).  Оттон билигин вайнер быһыытынан таҕыстаҕым дии. Өскөтүн сыанаҕа көрөөччү хайдах ылына олорорун тута көрө-билэ турар эбит буоллаххына,  манна дьон сыанабылын комментарийдарга ааҕан, төһө элбэхтэ лайктаабыттарын көрөн билэҕин. Үөрэрим диэн, мин страницам сурутааччылара бары позитив баҕайы дьон. Ким да үөхпэт, кириитикэлээбэт. Төттөрүтүн айарга-туттарга көҕүлүүллэр, сонун идиэйэлэри этэллэр.  Онон өссө да саҥа бырайыактар баар буолуохтара.  Кэтэһиҥ, вайннарбын көрүҥ.

--Уонна тиктоккутун күүтэбит!