Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -11 oC

 Ил Түмэн иһинэн үлэлиир Ыччат парламенын бэрэссэдээтэлэ Антон Васильев ыалдьыттыыр. Быйылгы сылга туох үлэ ыыппытын, инники былааннарын, ыччат бэлиитикэтигэр хайдах кэлбитин туһунан сэҥээрэн ааҕыаххыт дии саныыбын.

 Ил Түмэн иһинэн үлэлиир Ыччат парламенын бэрэссэдээтэлэ Антон Васильев ыалдьыттыыр. Быйылгы сылга туох үлэ ыыппытын, инники былааннарын, ыччат бэлиитикэтигэр хайдах кэлбитин туһунан сэҥээрэн ааҕыаххыт дии саныыбын.

Бэйэтин туһунан кылгастык

Антон Васильев Дьокуускай Мархатыгар 1998 сыллаахха күн сирин көрбүт. 2016 сыллаахха Дьокуускай 1 №-дээх орто оскуолатын кыһыл көмүс мэтээлинэн, онтон 2021 сылга М.К. Аммосов аатынан ХИФУ историяҕа бакылтыатын кыһыл дьупулуомунан бүтэрбит. Билигин ити бакылтыакка политология диэн идэҕэ магистратураҕа үөрэнэр. Устудьуоннуур сылларыгар уопсастыбаннай үлэтин устудьуоннары сүрүннүүр сэбиэттэн саҕалаабыт. Саха НКИК «Айар» диэн ааттаах ыччат айар бөлөҕөр биэриилэри таһаарыыны тэрийээччинэн (продюсер) үлэлиир. Манна тэлэбиидиэнньэ эйгэтигэр үлэлиэн баҕалаах ыччаты медиа эйгэтигэр сыһыаран сайыннараллар, биэриилэри оҥороллор, медиа-бырайыактары бэлэмнииллэр. 2019 сыллаахха Ил Түмэн VI ыҥырыылаах мунньаҕын иһинэн Ыччат парламена тэриллээтин кытта онно киирбит. Бастаан судаарыстыбаннай тутул кэмитиэтин бэрэссэдээтэлинэн, 2020 сылтан парламент испиикэрин солбуйааччынан үлэлии сылдьыбыт. Быйыл тосхунньу 25 күнүттэн парламены салайар. Маны таһынан Антон Васильев ааспыт ый саҕаланыыта Уһук Илиҥҥи федеральнай уокурукка ыччат парламеннарын үлэлэрин сүрүннээччинэн талыллыбыта.

– Ыччат парламена бастаан тэриллэригэр 20-чэ кэмитиэттээх этэ. Билигин хастыы даҕаны кэмитиэти холбоон 6 буолла. Инньэ гынан үлэбит көдьүүһэ лаппа үрдээтэ. Кэмитиэттэрбитигэр үчүгэй, чахчы Саха сирин туһугар ыалдьар чилиэннэрдээхпит. Парламент маҥнай тэриллэригэр үксүбүт устудьуоннар этибит, оскуола оҕолоро кытта бааллара. Билиҥҥи састаап үлэһит дьон буолабыт. Судаарыстыбаннай сулууспа үлэһиттэрэ, эдэр учуонайдар, учууталлар онтон да атыттар, – диэн ахтар кэпсэтээччим.

Ыытыллыбыт үлэ баһаам

Антон Васильев Ыччат парламеныгар бэрэссэдээтэллээбитэ сыл кэриҥэ буолла. Ыыппыт үлэтэ баһаам. Элбэхтэн аҕыйах холобур, «РФ ыччат бэлиитикэтин туһунан» сокуоҥҥа уларытыы киллэриигэ ааспыт сылга Галина Данчиковалыын төгүрүк остуол тэрийбиттэр. Онтон ол уларытыылары иккис ааҕыыга ылыммыттар. Түөрт уларытыыттан иккитэ толору учуоттаммыт, уоннааҕыта быстах ылыллыбыт. Ити түөрт уларытыы судаарыстыба оҥорор араас көмөлөрүн ылыан сөптөөх ыччат хочугуоруйаларыгар, дойдуга бэриниилээх ыччаты иитэн таһаарыыга, педагог статуһугар сыһыаннаах.

«Аҕа Дойду Улуу сэриитин историята» диэн аан дойду таһымнаах сыллата ыытыллар тургутуктарын тэрийбиттэр. Быйылгы тургутукка 10 000 кэриҥэ киһи кыттыбыт. Иккис сылларын «Мин дойдугаспын» диэн оскуола оҕолоругар куонкурус ыыппыттар. Куонкурус кыайыылаахтарыгар «Бастыҥ өйтөн суруйуу», «Бастыҥ хаартыска» диэн анал ааттар саастарынан икки бөлөххө арааран (орто уонна улахан кылаас үөрэнээччилэрэ) иҥэриллэллэр.

Ахсынньы 11 күнүгэр Саха АССР тэриллибитэ 100 сылын көрсө Хаҥалас улууһун Өктөм бөһүөлэгэр «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр ыччат парламена» диэн өрөспүүбүлүкэ таһымнаах форум тэрийбиттэр. Форумҥа ыччат түмсүүлэриттэн 60-тан тахса киһи кэлэн кыттыбыт.

– Форуммут хас даҕаны хайысхалаах этэ. Сыала-соруга ыччат парламена Саха сиригэр наадалаах хайысха буоларын сырдатыы итиэннэ бу эйгэ эрэгийиэммитигэр хайдах сайдыахтааҕын дьүүллэһии. Аныгылыы эттэххэ, бастакы трекпит (хайысха) «СӨ улуустарыгар ыччат парламенын сайдыыта», иккиспит - «Ыччат сокуон оҥорор үлэтигэр кыттыыта», үһүспүт - «Ыччат парламена иһитиннэрии эйгэтигэр». Хас биирдии хайысхаҕа ырытыһыылары ыыппыппыт, испиикэр ыҥырбыппыт. Иһитиннэрии өттүгэр бу эйгэҕэ биллэр-көстөр дьоммут Чокуур Гаврильев, Виктор Колесов үлэлээбит уопуттарын үллэстибиттэрэ. Улууска ыччат парламенын тиэмэтигэр Ил Түмэн ыстаарсай референэ Сергей Яковлев, Өлүөхүмэ улууһун Дьаархан нэһилиэгин баһылыга Сергей Яковлев, СӨ ыччат уонна социальнай коммуникация дьыалаларыгар миниистирин солбуйааччы Любовь Клюкина ыччат бэлиитикэтин, сокуон эйгэтигэр эдэр дьону сыһыарыы тула санааларын эппиттэрэ. Итиэннэ ыччат парламена ити эйгэлэргэ эдэр дьону сыһыарыыга туох үлэни ыытыахтааҕын тобулбуппут, – диэн форум туһунан үллэстэр.

Снимок_13.JPG

СӨ бастакы бэрэсидьиэнэ Михаил Николаев 80 сааһын туолбутугар анаммыт «Николаевский форум» диэн тэрээһин тэрийээччилэриттэн биирдэстэрэ ыччат парламена буолбут. Манна Антон Васильев хамаандата уонна ыччат министиэристибэтэ буоланнар «Ыччат былаһааккатын» сүрүннээбиттэр. Эдэр уопсастыбанньыктар бырайыактарын көрбүттэр, ону уларытан, эбэн, сайыннаран, хайдах үлэлэтэр боппуруостарын тобулбуттар.

Сэмэй хардыылар оҥоһулуннулар

Бары билэргит курдук, билигин ыччат бэйэтин эрэ интэриэһин көрөр, соччо түмсүбэт, үрүө-тараа сылдьар буолла. Ити тула эдэр салайааччылыын балачча өр кэпсэттим, санааларын иһиттим. Аныгы ыччат түмсүүтэ суоҕун Антон Васильев эмиэ бэлиэтээн туран:

– Билиҥҥи кэмҥэ ыччаты биир санааҕа сомоҕолуур төрүөт аҕыйах. Эдэр көлүөнэ бары бэрэстэбиитэллэрин түмэр инниттэн, оннук санаалары оҥоруох тустаахпыт итиэннэ бары бииргэ өрөспүүбүлүкэбит туһугар айымньылаахтык үлэлииргэ кыһаллыахтаахпыт. Кинилэри салайар мин сүрүн сыалым уонна эбээһинэһим. «Саха сиригэр ыччат парламена» форуму ыытан, биһиги эдэр дьону кытта хайдах кэпсэтэри тобуллубут. Форум кэнниттэн саамай сүрүнэ ыччаты сокуону оҥоруу үлэтигэр сыһыарар үлэни тэрийиэхпитин сөп диэн санааҕа кэллим.

Маны тэҥэ Антон Васильев эдэр көлүөнэни түмүүгэ хас биирдии улууска дьокутааттар мунньахтарын иһинэн үлэлиир ыччат палааталарын тэрийэр оруннааҕын бэлиэтиир. Бу үлэҕэ сэмэй хардыылар оҥоһуллубуттар. Нерюнгри, Дьокуускай куорат Дуумаларын иһинэн ыччат палааталара 2008, 2009 сылтан үлэлииллэр. Ол уопутугар олоҕуран, быйыл Чурапчы, Нам улуустарыгар палааталары тэрийии боппуруостара өйөммүт.

– Бу палааталары тэрийэн, биһиги Саха сирин ыччатын кытта ситим олохтуубут. Кинилэр санааларын билсэн, өйдөөн, Судаарыстыбаннай Дуума таһымыгар туруорсабыт. Оннук кыах баар буолла. Билигин Уһук Илиҥҥи уокурукка ыччат парламеннарын үлэлэрин сүрүннүүбүн. Ону тэҥэ Судаарыстыбаннай Дуума иһинэн тэриллибит ыччат парламеныгар сахалар үһүөбүт. Миигин кытта Степан Слепцов уонна Степан Павлов бааллар, – диэн кэпсэтээччим ыччат кыһалҕатын туруорсарга бөҕө санаалааҕын эттэ.

Былаан киэҥ, үлэлииргэ бэлэммин

Антон Васильев 2022 сыл устата 10 улууска (Уус Алдаҥҥа, Чурапчыга, Тааттаҕа, Аммаҕа, Мэҥэ Хаҥаласка, Горнайга, Хаҥаласка, Намҥа, Мииринэйгэ, Алдаҥҥа) ыччат палааталарын тэрийэр былааннааҕын кэпсээтэ. Ити улуустарга бырайыак суруйан ыыппыттарыгар, дьокутааттар улуустааҕы мунньахтарыттан өйүүр суруктары туппуттар. Эһиил тэрийии эрэ үлэтэ хаалбыт.

Маны тэҥэ өрөспүүбүлүкэ сокуонугар уларытыылары киллэриигэ хас даҕаны идиэйэлэрдээх эбит. Ону олоххо киллэриигэ үлэлэһэргэ бэлэмин биллэрдэ.

– Өссө 2021 сыл саҕаланыаҕыттан «Босхо юрист көмөтүн туһаныы туһунан» сокуон испииһэгэр устудьуоннары киллэрэр баҕалаахпын. Тоҕо диэтэр устудьуоннар эмиэ араас уустук түгэҥҥэ киирэн ылаллар, ол иһин кинилэргэ эмиэ босхо юрист көмөтө наада буолар. Быйыл, хомойуох иһин, кыаллыбата, ону өссө чочуйан, ситэрэн, эһиил тиһэҕэр тиэрдиэхпит, – диэн силигин ситэрэргэ бигэ эрэллээҕин эттэ. Итиэннэ сокуоҥҥа эрэ буолбакка, эһиил 2023 сыллааҕы бүддьүөтү ырытыыга хас биирдии муниципальнай тэриллии ыччат парламена, палааталара сайдалларыгар кыра суумманы көрөллөрүгэр этии киллэрэр санаалаах.

Саха АССР тэриллибитэ 100 сылыгар анаммыт кэккэ тэрээһиннэри ыытыахтаахтар. Холобурдуур буоллахха, ыччат парламенын тиэмэтигэр иккис форумнарын тэрийиитигэр өссө элбэх испиикэрдэри ыҥырар, хайысхатын кэҥэтэр былааннаах. Ити бэлиэ даатаҕа анаммыт муус устар 27 күнүгэр «Мин дойдугаспын» куонкуруһу, М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университеттыын кыттыгас научнай-практическай кэмпириэнсийэни тэрийиэхтээхтэр.

Ити курдук, Антоннуун кэпсэтэн баран, кини өрөспүүбүлүкэбит ыччатын түмэргэ, төрөөбүт сирин сайыннарарга бэйэтигэр эрэллээҕин, хараҕа уоттааҕын бэлиэтээтим. Онон эдэр салайааччыга үүнэр сылга толкуйдаабыта туоларыгар, санаабыта ситэригэр, ылсыбыта ыпсарыылаах буоларыгар баҕарабын. Хайдахтаах даҕаны харгыстартан иҥнибэккэ, ыарахаттартан чаҕыйбакка иннин хоту баран истин.

  • 1
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (5)

This comment was minimized by the moderator on the site

Таьаарыылаах улэни👏🏼👏🏼👏🏼

This comment was minimized by the moderator on the site

Олус сэргэх интервью буолбут! Ситиьиини🤝

This comment was minimized by the moderator on the site

Антон - маладьыас! Септеех тыллар! Саха эдэр ыччатын тумэр тустаахпыт!

This comment was minimized by the moderator on the site

Уолаттар кытаатын, иннин эрэ диэки!

This comment was minimized by the moderator on the site

Инники улэгэ ситиhиини!

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением