Уопсастыба

Үөрэх уонна наука миниистирин солбуйааччы Виктория Захарова дакылаатын ахсынньы 13-14 күннэригэр буолан ааспыт төрүт олохтоох, аҕыйах ахсааннаах хотугу омуктар төрөөбүт тылларын, литератураларын уонна култуураларын учууталларын сийиэһиттэн саҕалаата. Сийиэскэ 300 дэлэгээт сылдьан, 2028 сылга диэри ыытыллар дьаһаллар былааннара ылыллыбыт. Сийиэс кэмигэр 7-11 кылаас үөрэнээччилэригэр хотугу омуктар тылларынан «Аартыка кэскилэ» научнай-практическай кэмпириэнсийэ ыытыллыбыт, онно 16 улуустан 58 оҕо кыттыбыт. Үөрэх кинигэлэрин, босуобуйаларын, «Илкэн» интернет-портал уонна уран тарбахтаахтар «Дуннэдув» быыстапкалара тэриллибит.

Быйылгы 2023-2024 үөрэх дьылыгар 1 321 үөрэнээччини хабан, хотугу омуктар тылларын уонна литератураларын үөрэтии 23 оскуолаҕа, ол иһигэр 5 оскуолаҕа факультатив быһыытынан ыытыллар. Эбэҥкилии 743, эбээннии 476, чукчалыы 45, юкагирдыы 57 оҕо үөрэнэр, долган тылын үөрэтии суох. Төрүт тылынан үөрэтии тэриллэр сирдэригэр уһуйааннарга кырачаан оҕолору иитээччилэр дьарыктыыллар. Быйыл олунньу 25 күнүгэр Дьокуускайга «Осикат» диэн эбээн уһуйаана аһыллыаҕа.

Ааспыт сылга юкагир тылынан «Букубаар» уонна 1-4 кылаас үөрэнээччилэригэр үөрэнэр кинигэлэр тахсыбыттар, аны эбээн тылынан оҥоһуллар. Тылы үөрэтиэхтэрин баҕалаахтарга «Төрүт тыллар» портал үлэлиир. Учууталлары бэлэмнээһиҥҥэ Дьокуускайдааҕы педколледж, М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет уонна А.И. Герцен аатынан Арассыыйатааҕы судаарыстыбаннай педагогическай университет үлэлииллэр. Күн бүгүн А.И. Герцен аатынан Арассыыйатааҕы судаарыстыбаннай педагогическай университекка 300 ыччат үөрэнэриттэн, биэс устудьуон тус сыаллаах кубуотанан үөрэнэр.

Быһаарыыны эрэйэр кыһалҕа быһыытынан дакылааччыт Аартыкаҕа уонна хотугу омуктар түөлбэлээн олорор сирдэригэр учуутал тиийбэтин ыйда (бары биридимиэттэринэн 161 учуутал наада!), ол түмүгэр оскуоланы бүтэрээччилэр БКСЭ-ҥэ бааллара намыһах, салгыы үөрэххэ киирэллэригэр ыарахаттары көрсөллөр. Манна сибээс мөлтөҕүн уонна төрөппүттэр оҕолорун нууччалыы биитэр сахалыы иитэ-үөрэтэ сатыылларын эбэн кэбиһиэххэ.

Барытын иҥэн-тоҥон

Ыйытыы элбэх буолла. Ил Түмэн наукаҕа уонна үөрэхтээһиҥҥэ сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Антонина Григорьева дьокутааттар министиэристибэҕэ уонна Үөрэх үлэһиттэрин идэлэрин сайыннарар институкка официальнай тыллары билэр дьону методиһынан ыларга сүбэлээбиттэрэ төһө толоруллубутун ыйытта. Дакылаакка көс оскуолалар тустарынан үрдүттэн саба быраҕан этиллибитин астымматаҕын биллэрдэ.

– Биир эмит көс оскуола үлэтин-хамнаһын сырдатар видеоматырыйаал көрдөрүллүбүтэ буоллар, кинилэр ситиһиилэрин, кыһалҕаларын билсэргэ тирэх буолуо этэ, кэлэр өттүгэр ону учуоттааҥ. «Үөрэхтээһин туһунан» сокуонунан бу оскуолалар ураты статустаммыттара, өссө биэс сыллааҕыта биһиги Инновация уонна сыыппаранан сайдыы министиэристибэтигэр Аартыка оскуолаларын, ол иһигэр көс оскуолалары, аныгы технологиянан хааччыйарга, тарыыптарга чэпчэтиилэри оҥорорго эппиппит, ол гынан баран сибээс билигин да олус мөлтөх, – диэтэ.

Алена Атласова Аартыка оскуолатыгар үөрэнээччилэри сүүмэрдээн ылыы ханнык ирдэбилинэн салайтарылларын, үөрэтии хаачыстыбатыгар туох анаалыс оҥоһуллубутун, чэбдигирдэр лааҕырдарга улуустарга кубуотаны тыырыы хайдах тэриллэрин билиэн баҕарда. Тас сибээс боппуруоһа тумнуллубата, Андрей Николаев атын эригийиэннэр төрүт олохтоох, хотугу омуктарын кытары бииргэ үлэлээһин төһө ыытылларын сураста. Хас биирдии ыйытыыга харда бэриллэн истэ.

Сергей Сивцев Аартыка улуустарыттан айар, научнай уонна спортивнай күрэхтэһиилэргэ кыттар оҕолор бырайыастарын төлөбүрүгэр быйыл төһө харчы көрүллүбүтүн ыйытта. Онуоха бу ыстатыйанан көмө сайаапка быһыытынан оҥоһуллара, айан ороскуота өрөспүүбүлүкэ иһигэр Үөрэх уонна наука министиэристибэтин, өрөспүүбүлүкэ тас өттүгэр Аартыка сайдыытын уонна Хотугу омуктар дьыалаларын министиэристибэтин чэрчитинэн төлөнөрө этилиннэ. Быйылгы сылга 10 мөл. солкуобайга сайаапка оҥоһуллубут, ол харчы бүддьүөт корректировкатыгар көрүллэрэ былааннанар эбит.

Иван Данилов дакылааттан көстөрүнэн, төрүт тылын үөрэтэр оҕо ахсаана аҕыйаан иһэрин бэлиэтээтэ, маны көннөрөргө туох үлэ былааннанарын туһунан ыйытта. Миниистири солбуйааччы боппуруос бастатан туран каадырга иҥнэрин, учуутал тиийбэтин, хамнас намыһаҕын бэлиэтээтэ.

Оттон хамнаһы үрдэтэргэ туох үлэ ыытылларын туһунан ыйытыыга миниистири солбуйааччы хайдах хоруйдаабытын итиэннэ норуот дьокутааттара туох этиилэри оҥорбуттарын туһунан сиһилии хаһыат кэлэр нүөмэригэр тахсыаҕа.

Хаартыскаҕа Василий Кононов (Ил Түмэн) түһэриитэ