Уопсастыба

Сокуону тутуһар киһи аҕыйах

Дьиҥэр, хамсыыр харамайы көрөргө эппиэтинэстээх сыһыан туһунан 2018 с. ылыныллыбыт федеральнай сокуоҥҥа олоҕуран, ыты көҥүллэммит сиргэ күүлэйдэтиэхтээхтэр. Санитарнай быраабыла ирдэбилин быһыытынан, онно ыт хойуутун хомуйар контейнер баар буолуохтаах. Маны олохтоох дьаһалта хааччыйыахтаах. Өскөтүн дьиэ кыыла элбэх кыбартыыралаах дьиэ тиэргэнигэр, дьон сылдьар сиригэр көҕүрэтиннэҕинэ, хаһаайына тута хомуйан иһиэхтээх.

Сиртэн сиһин уҥуоҕун саамай муҥутуур сиригэр 35 см. үрдүк уҥуохтаах ыт дьоҥҥо саба түспэтин туһугар быалаан, намордник кэтэрдэн баран таһаарыахтаахтар. Итинник ыттар ахсааннарыгар овчарка, бульдог о.д.а. киирэллэр.

Хомойуох иһин, Дьокуускайга бу сокуону тутуһар киһи олох аҕыйах. Куоракка олорор дьон ыттарын күүлэйдэтэ тахсан баран түбэһиэх сиргэ: дьиэ, маҕаһыын муннугар, тиэргэҥҥэ, уопсастыбаннай сиргэ хаарга саһара сытар ыт убаҕаһын уонна хойуутун хааллараллар. Онно оҕолор тахсан оонньууллар. Төрөппүттэр, дьон хараҕа итинник көстүүгэ үөрэнэн хаалан, көрө-көрө көрбөтөҕө буолан, ааһа туралларыттан киһи эрэ сөҕөр.

Учуонайдар ааҕан көрбүттэринэн, орто көрүҥнээх биир ыт сылга 40 киилэ, улахан 80 киилэ хойууну таһаарар. Быраастар этэллэринэн, ыт киһиэхэ 28 тахса араас инфекционнай ыарыыны биэриэн сөп, оттон доруобай харамай, биллэн турар, куттала суох.  

Сокуон быһыытынан, ыттаах дьон түөрт атахтаах доҕотторун кэнниттэн туспа бакыакка, эбэтэр контейнерга хомуйан иһиэхтээхтэр. Ол эрэн кинилэри күн бүгүн ким даҕаны хонтуруоллаабат, хас биирдии киһи үтүө суобаһыгар хаалан иһэр. Ыттаах киһи таһырдьа тахсарыгар бакыаттаах, эбэтэр контейнердаах тахсара буоллар, хас муннук аайы хойуулара ыһылла сытыа суох этэ.

Куорат кыараҕас, салгына суох ип-итии кыбартыыратыгар ыты түөрт эркиҥҥэ хаайа сыттахха, төһө эрэ эрэйи көрөр. Хамсыыр харамай айылҕатынан сүүрэр-көтөр, сибиэһэй салгыҥҥа көччүйэр, саха ыта бултуур аналлаах.  Онон чааһынай дьиэлээх дьон иитэллэрэ ордук курдук. 

Дьокуускайга ыты күүлэйдэтэргэ анаммыт алта сир баар:

1)Губинскай уокурук, 202 -ис түөлбэ, 19 корпус тиэргэнигэр

2) Губинскай уокурук, Дзержинскэй уул. 12/3 дьиэ тиэргэнигэр

3) Гагаринскай уокурук, Өктөөп 50 сылын автострадатыгар баар Кыайыы пааркатыгар

4) Гагаринскай уокурук, Севастопольскай уулуссаҕа

5) Октябрьскай уокурук, Октябрьскай уул. 11, 36 кыбаарталга

6) Бырамыысыланнай уокурук, Кальвица уул. 7/1.

Биллэн турар, сарсыарда эрдэ уонна киэһэ үлэлэрин кэнниттэн дьон дьиэтиттэн ыраах сиргэ ытын күүлэйдэтэ барбат. Үгүстэр тиэргэннэрин тула хаама түһэн баран киирэллэр, оттон хаалларбыт убаҕастарын, хойууларын ким да хомуйбат.

Ыстараап 1000-3000 солк.

Бу кыһалҕаны хайдах быһаарыахха сөбүн билээри СӨ Ветеринарияҕа департаменын старшай судаарыстыбаннай инспекторыттан Иван Скрябинтан ыйыталастым.

- Дьиэ кыылын иитии быраабылатын ирдэбилинэн, хаһаайын ытын итиниэхэ анаммыт эрэ сирдэргэ күүлэйдэтиэхтээх. Ол сирин ыраастык тутуохтаах уонна ытын кэнниттэн хомуйуохтаах. Бу ирдэбили кэспит дьону департамент инспектордара эппиэтинэскэ тардаллар. Бастакытын кэһэр түгэнигэр ыстараап кээмэйэ 1000-3000 солк., хатыланнаҕына ыстараап улаатар 3000 - 5000 солк.

Былырыын Саха Сирин уонна Арассыыйа административнай быраабы кэһиилэрин кодексаларыгар уларыйыы киирэн, ыстараап кээмэйэ үрдээбитэ. Холобур, ыты босхо ыытар, быата суох күүлэйдэтэр түгэҥҥэ 1000-3000 солк. диэри ыстарааптыыбыт, хос хатыланнаҕына 3000 - 5000 солк.

Урут бастакы кэһиигэ сэрэтии бэриллэр этэ, ону соппуттара. Өскөтүн ыт киһини ытырар түгэнигэр, хаһаайын 10 000 – 30 000 солк. диэри ыстарааптанар.

Ыты күүлэйдэтии бэрээдэгин олохтуур туһугар биһиги инспектордарбыт Дьокуускай куорат административнай хамыыһыйатын, управа, дьаһалта, полиция үлэһиттэрин кытта рейдэҕэ тахсаллар. Дьиэ кыылын иитии быраабылатын кэһэр дьону туттахтарына, ыстарааптыыллар.

Ону таһынан, полиция уорганнарыттан кэлэр матырыйаалларынан уонна СӨ Ветеринарияҕа департаменын аатыгар суруллубут сайабылыанньаларынан сокуону кэһээччилэр эппиэтинэскэ тардыллаллар.

Ытын күүлэйдэтэ сылдьар киһи сокуону кэһэрин көрдөхтөрүнэ, куорат олохтоохторо полицияҕа, эбэтэр СӨ Ветеринарияҕа департаменын аатыгар сайабылыанньа суруйуохтарын сөп. Ыта чэпчээбитин кэнниттэн хомуйбакка баран хаалар киһини видеоҕа устан, эбэтэр хаартыскаҕа түһэрэн ыыталлара ордук.

Дьон дьиэ кыылын иитии быраабылатын тутуспатын көрбөтөҕө-билбэтэҕэ буола сылдьыбакка, сэрэтэр, сырдатар үлэни көҕүлээн, сокуону кэһэр дьону эппиэтинэскэ тардар үлэни өссө күүскэ ыытыахха наада. Оччоҕуна биирдэ куораппыт, тиэргэммит ырааһырыа, ыт убаҕаһыттан, хойуутуттан босхолонуо.

Дьокуускайга 76 рейдэ оҥоһулунна

Владислав Слепцов, Дьокуускай куорат дьаһалтатын түөлбэлэри кытта үлэлиир департамент салайааччыта:

- Муниципальнай тэриллии сирин киртитии, тупсарыы быраабылатын кэһии иһин 6.25 ыстатыйатынан ыттаах дьону эппиэтинэскэ тардыахха сөп. Биирдиилээн дьоҥҥо ыстараап 1000 - 3000 солк., дуоһунастаах дьон 10 000 - 30 000 солк. диэри ыстарааптанар, тэрилтэлэр 50 000 – 500 000 солк. Боротокуолу Дьокуускай куорат административнай хамыыһыйатын, түөлбэни салайар салаа үлэһиттэрэ толороллор.

Уопсастыбаннай сиргэ ыттара көҕүрэттибитин кэннэ хомуйбат дьону хаартыскаҕа түһэрэн, олорор сиргитинэн управаҕа биллэриэххитин наада.

Нэдиэлэ аайы кыраапык быһыытынан, управа үлэһиттэрэ СӨ Ветеринарияҕа департаменын кытта рейдэҕэ тахсаллар. 2024 с. саҕаланыаҕыттан Дьокуускайга 76 рейдэ оҥоһулунна, СӨ КоАП 5.4. ыстатыйатыгар олоҕуран,  31 боротокуол толорулунна, ыстараап уопсай кээмэйэ 35 000 солк.

Дьокутаат санаата

Хаартыскаҕа түһэрэн, управаҕа биллэриҥ

Ил Түмэн Тыа сиригэр уонна аграрнай бэлиитикэҕэ сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Александр Атласов:

- Сокуон өттүнэн дьиэ кыылын иитии быраабылата оҥоһуллан, итиэннэ хамсыыр харамайы көрөргө эппиэтинэстээх сыһыан туһунан 2018 с. федеральнай сокуон ылыныллан турар. Онно олоҕуран, дойду Бырабыыталыстыбата 2014 с. атырдьах ыйын 1 күнүгэр 237 №-дээх уураах таһаарбыта.

Хаһаайын ытын Дьокуускай куорат дьаһалтата анаан оҥорбут сиригэр күүлэйдэтиэхтээх. Ону олохтоохтор элбэх кыбартыыралаах дьиэ тиэргэнигэр, суолга, уопсастыбаннай сиргэ таһааран, ыттарын чэпчэтэллэр.

Маннык түгэн таҕыстаҕына, аттыгар олорор ыаллара буойуохтаахтар, аныгы үйэҕэ хаартыскаҕа, видеоҕа түһэрэн хонтуруоллуур уорганнарга ыытан иһиэхтээхтэр. Административнай хамыыһыйа кэлэн быһаарарын кэтэһэн олорбокко, хас биирдии киһи үлэлэһиэхтээх, управаҕа биллэриэхтээх, итинник эрэ дьаһаннахпытына кыайар кыахтаахпыт.

Ыттаах дьон сокуону, быраабыланы тутуһуохтаахтар, өскөтүн кэстэхтэринэ, административнай миэрэ ылыллан, ыстарааптаналлар.

Атын дойдуларга дьон ыттарын таһааралларыгар бакыаттаах, совоктаах сылдьан, тута хомуйан иһэллэр. Биһиги кинилэр үтүө холобурдарын батыһыахпытын сөп.

Атын дойдуларга хайдаҕый?

Германияҕа суолга тахсан, ыт көҕүрэттэрэ бэрт сэдэх көстүү, манна ыстарааптара 25-300 евро. Англияҕа бакыата суох киһи 100 фунт стерлинг төлүүр,  өскөтүн ыта газону киртиттэҕинэ, ыстраап кээмэйэ улаатар - 1000 фунт. 

Испанияҕа ыттаах дьон харамайдарын анал баазаҕа регистрациялыыллар, ДНК-тын туттараллар. Инспектордар ыт хойуутун булан лабораторияҕа туттараллар уонна электроннай буочтаҕа ыстараап төлүүрүн туһунан сурук ыыталлар. Бастакы түгэҥҥэ 150-1500 евро ыстарааптыыллар, хос хатыланнаҕына 1500-15 000 евро. Маннык ДНК-ны Эмиэрикэ сорох куораттарыгар уонна Израильга хомуйан, эппиэтинэскэ тардаллар.

*                          *                        *

Арассыыйаҕа ыты көҥүллэммит сиргэ күүлэйдэтиэхтээхтэр, өскөтүн элбэх кыбартыыралаах дьиэ тиэргэнин, уопсастыбаннай сири, суолу киртиттэҕинэ, хаһаайын тута хомуйан иһиэхтээх. Ыстараап ким эрэ көрөн, сайабылыанньа суруйдаҕына биирдэ төлөнөр.  Ыттарын босхо ыытар дьон эмиэ ыстарааптаналлар.

Биллэн турар, аҕыйах тыһыынчалаах ыстарааптан дьон толлубат, онон хос тутулуннахтарына, ыстараабы алын хамнас кээмэйигэр тэҥниир оруннаах. Киирбит үбүнэн куораты көҕөрдөр, сибэкки, газон, сэппэрээк олордор тоҕоостоох, хаар ууллуон инниттэн бурҕайа турар быылы хаптатарга ыытар көдьүүстээх. 

Куорат дьаһалтатын көмөтүнэн хас түөлбэ аайы ыты күүлэйдэтэр вольер оҥордоххо, пааркаҕа, набережнайга, уопсастыбаннай сиргэ совоктаах бакыаттары атыылыыр автоматтары туруордахха, киртитээччи аҕыйыа этэ.

Ыттаах киһи хаартыската Sakhalife.ru