Уопсастыба

Аны хаачыстыбаны үрдэтиэххэ

– 35-с үбүлүөйдээх сийиэс киһи хараҕа халтарыйар баараҕай дыбарыаһыгар, Сойуустар дьиэлэрин Колоннай саалатыгар ыытылынна. Сийиэс саҕаланыытыгар Госдума Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Алексей Гордеев Бэрэсидьиэн  эҕэрдэтин ааҕан иһитиннэрбитэ. Дойду баһылыга пиэрмэрдэри, кэпэрэтииптэри үрдүктүк сыаналыырын эппит, кинилэр тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыыга эрэ буолбакка, тыа сирин социальнай боппуруостарын быһаарыыга сүрүн оруолу ылалларын чорбоппут.

Тыа хаһаайыстыбатын миниистирэ Дмитрий Патрушев ааспыт сыл түмүктэрин туһунан кэпсииригэр, тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын оҥорон таһаарыы кээмэйэ ис ырыынак туруктаахтык сайдарын уонна экспорт эбэһээтэлистибэлэрин толорууну хааччыйбытын бэлиэтээтэ.

– Дойду бородууксуйатын 15 %-ын эһиги оҥорон таһаараҕыт. Ол курдук, үүннэриллэр бурдук аҥаарын пиэрмэрдэр, кэпэрэтииптэр хааччыйаҕыт, үүтү-эти оҥорууга, хортуоппуйу уонна оҕуруот аһын, фруктаны үүннэриигэ эмиэ итинник. Билигин тэтими ыһыктыбакка салгыы сайыннарар уонна аныгы технологиялары киллэрэн, бородууксуйа хааччыстыбатын үрдэтэр сорук турар. Министиэристибэ өйөбүл дьаһалларын тупсарарга үлэлиир. Судаарыстыба дьоҕус киэптээх хаһаайыстыбалары мэлдьи өйүүр, аадырыстаах дьаһаллары ылар, быйыл бу хайысхаҕа 14,6 млрд солк көрүлүннэ, – диэтэ.

Быйылгыттан субсидия көҕүлүүр уонна толуйар көрүҥнэрэ бииргэ холбоммут, саҥа саҕалыыр кэпэрэтииптэри өйөөһүҥҥэ грант олохтоммут, олунньуттан чэпчэтиилээх кирэдиити биэрии сөргүтүллүбүт, хаһаайыннааһын дьоҕус киэптэригэр көмүскэллээх лимиит үлэлиир эбит.

Кыахпыт – эрэгийиэннэргэ

Сүрүн дакылааты АККОР Бэрэсидьиэнэ Владимир Плотников оҥордо. Бааһынай хамсааһына бу ааспыт 35 сыл устатыгар дойду агропромышленнай комплексын бары хайысхатын соруктарын толорор кыахтааҕын, тыа сиригэр олох-дьаһах таһымын үрдэтиигэ бигэ тирэх буоларын көрдөрбүтүн эттэ.

– АККОР күүһэ-кыаҕа эргийиэннэргэ, – диэн туран бастыҥ үлэлээх салааларынан Краснодар кыраайын, Волгоград, Оренбург уобаластарын, Татарстаны уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин ааттаата!

– Оттон пиэрмэр күүһэ-кыаҕа кини дьиэ кэргэнигэр. Биһиги пиэрмэрдэрбит дьиэ кэргэнинэн үлэлииллэр, аҕа дьыалатын уола салгыыр, дьиэ кэргэн төһөнөн сомоҕолоһуулаах даҕаны, соччонон хаһаайыстыа үлэтэ-хамнаһа тахсыылаах. Владимир Путин 2024 сылы Дьиэ кэргэн сылынан биллэрбитэ, онон бу биһиги сылбыт, – диэтэ.

Сылларынан үлэ түмүктэрин ырытта. Бурдугу үүннэрии көрдөрүүтэ сыллата тупсарыллан иһэр эбит. 2023 сылга 44,3 мөл т бурдук хомуллубут. 2000 сылтан тыа хаһаайыстыбатын көрдөрүүтэ дойду үрдүнэн 2,2 төгүл тупсарыллыбыт буоллаҕына, пиэрмэрдэр көрдөрүүлэрин 8 төгүл тупсарбыттар, 2000 сылтан бааһыналарын 4 төгүл кэҥэппиттэр. Инньэ гынан билигин 26,2 мөл гектарга, дойду ыһыытын үс гыммыт бииригэр, үлэлиир эбиттэр.

Үлэни атахтыыр кыһалҕалары эмиэ таарыйда. Электроэниэргийэ, оттук-уматык, саппаас чаас, сиэмэ, уоҕурдуу, тиэхиньикэ уо.д.а. сыаналара аһары үрдээннэр, хаһаайыстыбалар ылыахтаах барыстара сарбыллыбыт. Кэлиҥҥи икки сылга бурдукка өлгөм үүнүүнү хомуйан, өссө экспортка таһааран баран, онтон дохуот ылбатахтар. Онон, бурдук экспортыгар тас эргиэн нолуогун боппуруоһун быһаарар ирдэммит: сыана араастаһыыта олус улаатан, ылыллар барыс намтаан, бу нолуогу төрүт суох оҥорор көдьүүстээх буолбут.

Каадыр боппуруоһа тумнуллубата. Дохуоту хайдах улаатыннарар туһунан толкуйдуурга тыа сирин олоҕун-дьаһаҕын тупсарары көрүөххэ, оттон ол бастатан туран, дохуот, хамнас таһымнарыттан тутулуктаах. Аграрнай үөрэх кыһаларыгар бастатан туран, исписэлиис буолан тыаҕа үлэлии кэлэр ыччаттары, пиэрмэрдэр оҕолорун ылыахха диэтэ.

Госдума АККОР үлэтин өйүүр

Госдуманы уонна Федерация Сэбиэтин кытары үлэ туһунан кэпсииригэр, куруук өйүүллэр диэн Владимир Плотников дьокутааттарга махтанна. Госдумаҕа сүрүн тирэхпит «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйа фракцията, чуолаан фракция аграрнай салаата, буолар, холобур, бу сийиэс кини өйөбүлүнэн Колоннай саалаҕа ыытыллар диэтэ.

Билигин кэккэ сокуоннар барылларыгар үлэлэһэ сылдьар эбиттэр. Холобур, дьоҕус киэптээх хаһаайыстыбалар бородууксуйаларын батарыы туһунан сокуон барыла иккис ааҕыыга киириэхтээх. Бааһынай хаһаайыстыбалар бородууксуйаларын батарар аналлаах потребительскэй кэпэрэтииптэри агроагрегатор быһыытынан ааҕар, өйөбүлү кинилэргэ көрөр туһунан эрэгийиэннэр киллэрбит этиилэрэ онно бэлэмнэммит. Онон дьоҕус хаһаайыстабалары түмэн үлэлиир кэпэрэтииптэри сайыннарыыга тирэх буолар дьаһаллар ылыллар буолбуттар.

Хааччыйыыны – кэмигэр!

Хас да киһи тыл эттэ. Олортон сүрүннэрин уонна биһиэхэ сыһыаннааҕын быһыытынан, АККОР Приморье кыраайыгар салаатын бэрэсидиэнэ Алексей Раченков этиитин холобурдуохпун баҕарабын. Кини дьиэ кэргэн пиэрмэлэрин тэрийии бырамырааматынан ыытыллар үлэни сырдатта. Үс сыллааҕыта хас да пиэрмэр кыттыһан «Уссурийскай» кэпэрэтииби тэрийбиттэр. 2023 сыл устатыгар 700 т үүтү тутан астаан, 75 мөл. солк бородууксуйаны оҥорон батарбыттар.

– Ити курдук дьиэ кэргэн дьоҕус пиэрмэлэригэр аныгы технологияны киллэрэн таһаарыылаахтык үлэлиэххэ уонна кэпэрэтииптэргэ түмсэн олохтоох аһы-үөлү оҥорон таһаарыыга бэйэ кылаатын киллэриэххэ сөп, – диэтэ.

Түмүгэр Уһук Илиҥҥи федеральнай уокурук пиэрмэрин этиилэрин иһитиннэрдэ. Онно минеральнай уоҕурдуунан, оттугунан-уматыгынан кэмигэр хааччыйар, көрүллүбүт лимити хойутаппака тиэрдэр итиэннэ сүөһү иитэр комплекстарга баһаарынай ирдэбил кэрискэтин кыччатар туһунан этиллэр.

Сиэрдээх сыанабыл

Сийиэс үрдүк тырыбынатыттан Саха Өрөспүүбүлүкэтэ биэс бастыҥ үлэлээх эрэгийиэн иһигэр киирэрэ этилиннэ! Наҕараадалааһын да ол тэҥинэн буолла. «Арассыыйа үтүөлээх пиэрмэрэ» аатынан өр сыллаах үтүө суобастаах сыралаах үлэлэрин, бастыҥ көрдөрүүлэрин иһин бааһынай хаһаайыстыбалар баһылыктара: Семен Макаров (Чурапчы), Валентин Соров (Дьокуускай, Хатас), Пелагея Иванова (Амма), «Арассыыйа бочуоттаах пиэрмэрэ» аатынан АККОР Өлүөхүмэтээҕи салаатын салайааччы, «Өлүөхүмэ Агропродукт» кэпэрэтиип салайааччыта Федор Романов бэлиэтэннилэр. АККОР Грамотатын Михаил Габышев (Өлүөхүмэ), Николай Борисов (Уус Алдан), Павел Варламов (Таатта), Петр Дьяконов (Кэбээйи), Афанасий Марков (Таатта), Иннокентий Николаев (Сунтаар) туттулар. Госдума Махтал суругунан: Станислав Сивцев (Чурапчы), Аксиния Левина (Кэбээйи), Анна Никитина (Хаҥалас) бэлиэтэннилэр.

Сийиэс иккис күнүгэр сэбиэт мунньаҕа буолбута. Онтон салгыы Иваново уобалаһыгар ноһуомунан уоҕурдууну оҥорор, мүөттээх ыҥырыаны иитэр уонна агротуризмынан дьарыктанар пиэрмэрдэр үлэлэрин-хамнастарын билистибит.

Махталым муҥура суох

Хаҥалас улууһун I Малдьаҕар нэһилиэгин Тойон Арыы учаастагын олохтооҕо Анна Никитина сийиэскэ баран кэлбитин туһунан маннык этэр:

- Мин иллэрээ сыл «Бааһынай хаһаайыстыба базатыгар дьиэ кэргэн пиэрмэтин сайыннарыы» гранын ылан, үлэ-хамсыы сылдьабын, ону сыаналаан, АККОР салалтата кэргэним биһиккини иккиэммитин сийиэскэ дэлэгээтинэн кытыннарда, аны Госдума Махтал суругун туттум! Улуу Москубаҕа тиийэн, дойду салалтата үлэ дьонугар хайдах сыһыаннаһарын көрөн-истэн, араас сиртэн тиийбит дэлэгээттэри кытары билсэн, хаһаайыстыбаларга сылдьан,   уопут атастаһан, өй-санаа бөҕөтүн эбинэн кэллим. Ити иһин, Александр Еремеевичкэ уонна Зарема Романовнаҕа махтанабын, үлэлэригэр-хамнастарыгар ситиһиилэри баҕарабын.

Хаартыскалары АККОР салаата хааччыйда