Уопсастыба

«Судаарыстыба сайдар суолу көрдүүр. 1917 с. кириисис туохтан саҕаламмытай? Арассыыйа империятыгар ыраахтааҕы былааһа дьону хааччахтыыр, харгыстыыр диэн ыраахтааҕыларын суулларбыттара. Улуу француз өрөбөлүүссүйэтин үтүктэн, Өктөөп өрөбөлүүссүйэтэ саҕаланан, пролетариат диктатурата былааска киирбитэ.

Онтон сыыһа суолунан баран иһэбит дии санаан, 1991 с. Сэбиэскэй Сойууһу үрэйбиппит. Буруйу барытын ССКП-га сүктэрбиттэрэ, ол кэнниттэн сиэр-майгы өттүнэн хайа диэки хайыһыахтаах этибитий? Идеология сүтэн, бары конфессиялар тэҥ бырааптаах буолбуттара, ырыынак сыһыаннаһыылара ыган киирбитэ. Көҥүл тыыны эҕириммиппит. Оттон билигин көҥүл барыы сыыһа эбит диэн санааҕа кэллибит, төрүт үгэстэрбитигэр төннөр оруннааҕын биллибит», — диэтэ Алексей Ильич.

Кини дойду Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин судаарыстыбаннай бэлиитикэни бигэргэтэргэ,  2022 с.  сэтинньи 9 күнүгэр Арассыыйа төрүт үгэстэрин уонна духуобунас сыаннастарын харыстыырга уонна бөҕөргөтөргө ыйааҕа тахсыбытын санатта.

Ити кэнсиэпсийэни олоххо киллэрэргэ нуормалыыр быраап баазата федеральнай, эрэгийиэннээҕи уонна муниципальнай таһымҥа тупсарыллыахтаах.

Духуобунас, экологическай култуура, үүнэр көлүөнэни дойдуга бэриниилээх буоларга иитии, сиэр-майгы туһунан өссө хас даҕаны дакылааты истэн баран, парламент истиитин кыттыылаахтара санааларын үллэһиннилэр, этиилэрин киллэрдилэр.

Вилюяна Никитина, «Ийэ тыл кэскилэ» уопсастыбаннай түмсүү салайааччыта  сиэр-майгы, духуобунас өттүгэр болҕомто ууруллара тоҕоостооҕун уонна туһалааҕын бэлиэтээтэ. Кини төрөппүттэр, бастатан туран, киһини киһи гына иитиэхтэрин баҕаралларын биллэрдэ. Ол эрээри, үгүс оскуолаларга учууталлар БКЭ, ОГЭ, ВПР түмүктэригэр улахан болҕомтону ууралларын, оҕо билии ылан тахсыахтаах диэн үлэлииллэрин туһунан эттэ.

Кини сиэр-майгы, духуобунас хайысхатынан кэккэ этиилэрин киллэрдэ. Оскуола рейтинигэр сүрүннээн, оҕолор үөрэххэ киириилэрин көрдөрүүтэ сабыдыаллыыр. Кини үөрэнээччилэр сиэр-майгы, духуобунас өттүнэн сайдыыларын ити рейтиҥҥэ киллэрэр наадатын эттэ. Итиниэхэ, оҕо илиитинэн тугу эрэ айан-тутан таһаарара сыаналаныахтаах.

Иккиһинэн, төрөппүттэр БКЭ, ОГЭ өрө тутан, оҕолорун үрдүк үөрэххэ киллэриэхтэрин баҕараллар. «Холобур, бэйэбит университеппытыгар, ХИФУ-га киирэллэригэр, айар дьоҕурдаах оҕо портфолиетыгар олоҕуран, эбэтэр эко аахсыйаҕа кытыннаҕына, үлэлээбит түгэнигэр эбии баал киллэриэххэ.

Ону таһынан, оҕо төрөөбүт тылын ытыктыыр, таптыыр буолуохтаах, бу хайысхаҕа үлэ барыахтаах. Саха тыла судаарыстыбаннай тыл буоларын быһыытынан, өрө тутуллар эрэ түгэнигэр духуобунай сайдыы туһунан саҥарар кыахтаахпыт.

Учуутал хамнаһын ааҕарга категория диэн баар. Бастакы категорияҕа нуучча тыла, математика киирэллэр. Саха тыла эмиэ бастакы категорияҕа киириэхтээх. Билигин үһүс категориянан хамнастарын ааҕаллар. Үһүс категорияҕа үлэ, уруһуй уруога киирэллэр», — диэн санаатын эттэ.

Дьокуускай куорат 7 №-дээх оскуолатын дириэктэрэ Светлана Федорова кылааска 45 оҕо баарын, онтон үгүстэрэ төрөөбүт тылларын билбэттэрин, оскуола дьиэтэ кыараҕаһын туһунан иһитиннэрдэ. Кини үөрэх боппуруостарыгар куорат оскуолаларын ортолоругар туспа парламент истиитэ буолара наадатын тириэртэ.

К.С. Чиряев аатынан норуот педагогикатын киинин методиһа Федора Васильева олоххо үөрүйэҕэ суох оҕолор тахсалларын, аҥаардас ырыанан-үҥкүүнэн үлүһүйүү тутаҕын бэлиэтээтэ. Ол иһин өрөспүүбүлүкэҕэ оҕолорго үлэ лааҕырдарын, этнопедагогика кылаастарын арыйарга, Саха Сирин норуотун педагогикатын түмсүүтүн үлэтин сөргүтэргэ этии киллэрдэ. Кини Үөһээ Бүлүү Ороһу нэһилиэгэр норуот педагогикатын киинигэр саҥа дьиэ тутар уолдьаспытын, 1929 с. тутуллубут хаарбах дьиэ эргэрбитин  туһунан иһитиннэрдэ.

Көҥүл микрофоҥҥа үөрэх, култуура үлэһиттэрэ, уопсастыбаннас бэрэстэбиитэллэрэ араас санааларын тистилэр, этиилэрин киллэрдилэр.

Василий Кононов хаартыскаҕа түһэриитэ.