Уопсастыба

«Саха Сирин бойобуой солко өрөөччүлэрэ» хамсааһын бассаабынан ыыппыт ыҥырыытын биир бастакынан Усуйаанаттан төрүттээх Владимир Егорович уонна Наталья Ивановна Рожиннар өйөөтүлэр.
– Урукку өттүгэр көмө наада диэн ыҥырыы кэллэҕинэ, наар харчынан көмөлөһөр этибит. Билигин илим туһалааҕын истэн, илими бэйэбит таҥан ыытыыһыкпыт диэн санааҕа кэллибит. Биэнсийэбит кэлбитигэр, анал маҕаһыыҥҥа тиийэн наадалаах тэриллэри,  сабы атыылаһан, кэргэмминээн ый аҥаара оҥорон бэлэмнээтибит. Бу оруобуна 5 – 18 миэтэрэ усталаах уонна 5 – 7 миэтэрэ кэтиттээх гына наардаан, 20 устуука илими таҥан оҥорон, аҕалан туттардыбт. Бассаабынан ыыппыт видеоларын көрөн, ону үтүгүннэрэн оҥоро сатаатыбыт. Араас байыаннай тиэхиньикэни дронтан харыстыыр, өссө суолга ууран, тиэхиньикэни эрэ буолбакка, уолаттарбыт олохторун кытта быыһыыр эбит, - диэн кэпсиир Саха Өрөспүүбүлүкэтин тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, «Гражданскай килбиэн» бэлиэ хаһаайына, Усуйаана улууһун бочуоттаах олохтооҕо Владимир Егорович.

Кини дойдутугар Казачьеҕа тыа хаһаайыстыбатын эйгэтигэр олоҕун анаабыта. Сопхуос эстибитин кэннэ балыксыттары мунньан, община тэринэн үлэлээбитэ. 2020 сыллаахха бэйэтин оннугар эдэр олохтоох ыччаты хаалларан, кэргэнинээн оҕолоругар куоракка көһөн кэлбиттэрэ. Өссө уон сыллааҕыта харчы мунньунан, «Сатал» түөлбэтигэр дьиэ тутуутун саҕалаан, биэс сыллааҕыта саҥа дьиэҕэ көһөн киирбиттэр. Ол эрээри, дьиэлэрин докумуона сонон оҥоһуллубакка сылдьар эбит. Ол туһуннан маннык этэр:
– Түөлбэбитигэр үс сүүсчэкэ киһи олорор, бары дьиэбит докумуона суох. Кыра оҕолордоох эдэр ыаллары киһи аһынар, сабыс-саҥа туттубут дьиэлэрин хаалларан, куоракка киирэн, кыбартыыра куортамнаһан олороллор. Аны, чугаһынан оптуобус тохтобула да, күн аайы туттар малы-салы атыылыыр маҕаһыын да суох. Инньэ гынан, куоракка киирэрбитигэр 1,5 килэмиэтир сири хааман Намныыр суолга, маршрутнай оптуобус тохтобулугар тиийэбит. Ол да буоллар, санаабытын түһэрбэккэ, уолаттарбытыгар көмөлөһөн, туһалаатар ханнык диэн бу илим баайан саҕалаатыбыт.

Владимир Егорович этиитин кэргэнэ, 23 сыл дойдутугар социалынай харысхал салаатыгар үлэлээбит, Саха Өрөспүүбүлүкэтин социальнай харыстабылын туйгуна Наталья Ивановна салҕыыр:
– Илим баайар сабы көрдөөн, куорат хас даҕаны маҕаһыыныгар сырыттым, ырыынактары да кэрийдим. Кэргэним атаҕынан ыалдьар буолан, уһуну хаампат, онон кини сорудаҕынан араас наадалааҕы барытын булан, бассаабынан кэлбит видеоттан көрөн баайдыбыт. Владимир Егорович сааһын тухары балыксыттаабыт буолан, илими барытын билэр. Онон, төһө кыалларынан үчүгэй хаачыстыбалааҕын талан, сүүрбэ устууканы икки нэдиэлэ устата таҥан бүтэрдибит. Куоракка кэлэрбитигэр илиммитин куулга уган такси сакаастаан кэллибит. Таксист син ботуччу харчыны көрдүүрэ буолуо, дии санаабыппыт, мин бырааттарым эмиэ онно бааллар, диэн харчы ылбата. Онон, түгэнинэн туһанан, үтүө санаалаах эдэр ыччаппытыгар улахан махталбытын тиэрдэбит.

Дьэ, ити курдук, үтүө санаалаах дьон баар буолан, Анал байыаннай дьайыы буола турар сиригэр Саха Сирин олохтоохторо ситимин быспакка көмөлөһө олороллор. Мин илими хомуйуу аахсыйата хайдах баран иһэрин туһунан ыйыталаспыппар, «Саха Сирин бойобуой солко өрөөччүлэрэ» хамсааһын судаарыстыбаннай национаалынай бибилэтиэкэҕэ үлэлиир салаа салайааччыта Тамара Попова маннык эттэ:
– Оҕолорбут барахсаттар балык илимэ эмиэ туһалаах диэн, ааспыт күһүнтэн илими хомуйуу аахсыйатын саҕалаабыппыт. Харысхал сиэккэтин өрөр матырыйаалбыт аҕыйаатаҕына, кэмиттэн кэмигэр илими хомуйуу аахсыйабытын сөргүтэбит. Ааспыт күһүн ыҥырыыбытын бастакынан улуус баһылыктара өйөөн илим бөҕө хомуллубута. Бу сааскы ыҥырыыбытын биир бастакынан Рожиннар өйөөтүлэр, кинилэр оҥорон аҕалбыт харысхал илимнэрэ уолаттарбытыгар номнуо тиийдэ. Бүгүн Владимир Егорович: «Матырыйаал атыылаһан, иккис түһүмэх илиммитин таҥан саҕалаатыбыт», - диэн биллэрдэ. Онон, уһук хотугу эргимтэҕэ сытар Усуйаанаттан төрүттээх ытык-мааны дьоммутугар туох баар кыахтарын ууран көмөлөһөллөрүн иһин махталбыт муҥура суох. Атын да улуус, куорат олохтоохторо уолаттарбыт олохторун харыстыыр илими хомуйуу аахсыйатыгар кыттыһыахтара диэн бигэтик эрэнэбин. 

Хаартыска: ааптар түһэриитэ