Уопсастыба

Быйыл Саха сиригэр историческэй түгэн үүннэ – Судаарыстыбаннай Думаҕа бүтүн биэс дьокутаат мандааты ылла. Госдумаҕа уопсайа 450 дьокутаат талылынна: 225 дьокутаат – биир мандааттаах быыбардыыр уокуруктан (биир уокурук – биир дьокутаат) уонна 225 дьокутаат – бэлитиичэскэй баартыйалартан.

Биһиги Сахабыт сирин олохтоохторуттан бэйэлэрин дьокутааттарын төһө билэллэрин туһунан түөрт ыйытыгы биэрэн туоһуластыбыт:

1.Дьокутаат диэн кимий, кини тугу гынарый?

2. Бэйэҥ дьокутааккын билэҕин дуо?

3.Ил Түмэҥҥэ хас дьокутаат баарый, олортон бастайааннай төрүккэ олоҕуран хастара үлэлиирий? Хас кэмитиэт баарый?

4 . Ханнык кэмитиэт саамай таһаарыылаахтык үлэлиир дии саныыгыный?

Амматтан төрүттээх 45 саастаах Павел Яковлев:

1. Дьокутаат диэн дьон түмсүүтүттэн талыллыбыт киhи, ситэриилээх уоргаҥҥа норуот интэриэһин, быраабын туруорсар киhи диэн быһаччы өйдөбүллээхпин. Нэһилиэк, улуус, өрөспүүбүлүкэ уонна Госдума дьокутааттара диэн бааллар.

 2. Билэбин, биhиги Амма-Уус Майа быыбардыыр уокуругуттан биир дойдулаахпыт Руслан Федотов талыллыбыта.

3. Ил Түмэҥҥэ 70 дьокутаат баар, улуус аайы 35 киһи талыллар уонна хаалбыт 35 киhитэ баартыйа испиэhигиттэн киирэллэр. Олортон бастайааннай төрүккэ олоҕуран хастара үлэлиирин билбэппин. Урут кэмитиэт ахсаана 15 диэн истибитим, өйбөр оннук хатаммыт.

 4. Отой билбэппин. Күннээҕи түбүктэн ордон, ону дириҥник хасыһан, сураһан билбит суох

Томпоттон сылдьар 24 саастаах Ая Булдакова:

1. Дьокутаат диэн, мин санаабар, нэһилиэнньэ интэриэһин көмүскүүр, тустаах ыйытыыларыгар эппиэттиир, быһаарар, баҕа санаатын салалтаҕа тиэрдээччи. Кини салаайаччы уонна нэһилиэнньэ икки ардыгар турар киһи буолар.

2. Интэриниэккэ, күөх экраҥҥа элбэхтэ көстөр дьону билэбин. Хомойуох иһин, сорохторо туох эрэ иирсээннээх, аҕыс айданнаах түбэлтэлэргэ кыттыһыылаах буоллахтарына эрэ көстөллөр курдук. Атыттары улаханнык билбэппин. Баҕар, суобастаахтык үлэлии сылдьар дьокутаат элбэҕэ буолуо. Олору билбэппит. Күннээҕи үлэлэрэ нэһилиэнньэҕэ киэҥник сырдатыллан көстөрө ордук буолуо этэ дии саныыбын. Ол тиийбэт курдук.

 3. Кырдьыгынан эттэххэ, Ил Түмэҥҥэ хас дьокутаат, ханнык кэмитиэттэр баалларын бу диэн чопчу билбэппин. Биири билэрим диэн, сорох дьокутааттар хамнаһа суох үлэлииллэр

. 4. М и н с а н а а б а р с а а м а й таһаарыылаахтык үлэлиир доруобуйа харыстабылын, билим, үөрэх, успуорт, үлэ уонна нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутун кэмитиэттэрэ. Тоҕо диэтэххэ, үлэлэрин көрдөрөллөр. Ол эрэн, хас биирдиилэригэр элбэх быһаарыллыбатах боппуруостар бааллар.

Эдэр ыччат эйгэтигэр биллэр-көстөр блогер, ХИФУ магистрана Алеша Алексеев:

1. Дьокутаат диэн, бастатан туран, норуот киһитэ дии саныыбын. Норуот талан, судургутук эттэххэ, быыбардааччыларын накаастабылын толорор киһи. Онон дьон, бэйэтин талыллыбыт түөлбэтин туһугар киирсэр киһи буолуохтаах. Ону тэҥэ, саҥаны киллэрэргэ элбэх этиилээх, сыалын ситиһэр, инники былааннарын көрөр. Мин санаабар, дьокутаат диэн олоххо элбэҕи быһаарар киһи.

2. Бэйэм дьокутааттарбын билэбин. Мин бэйэм Сунтаар улууһуттан сылдьабын, мин убайым оройуон түөлбэтигэр дьокутаат. Бэрткэ үлэлээннэр, оҕо оонньуур былаһааккатын, оҕо уһуйаанын туттараннар, үлэ-хамнас күүскэ бара турар.

3. Ил Түмэҥҥэ 60 -70 дьокутаат баар диэн өйдүүбүн. Хас киһи бастайааннай төрүккэ олоҕуран үлэлиирин отой билбэппин. 4. Кэмитиэттэр, ол бу хамыыһыйалар тустарынан эмиэ тугу да этэр кыаҕым суох, быһаарсыбаппын.

Мэҥэ Хаҥалас улууһун үөрэҕириигэ салалтатын муниципальнай хааһына тэрилтэтин стратегическай сайдыы уонна бырайыактыыр салалта отделын кылаабынай исписэлииһэ Олег Петров:

 1. Дьокутаат диэн норуот итэҕэйэн, талан ылбыт киһитэ, кини сүрүн үлэтэ – норуоту көмүскүүр, норуот олоҕун уйгута улаатарыгар сөптөөх сокуону ылар үлэлээх-хамнастаах киһи.

2. Мэҥэ Хаҥалас улууһун дьокутааттара Находкин Андрей Михайлович уонна Баишев Юрий Петрович буолаллар.

3. Ил Түмэҥҥэ 68 норуот дьокутаата уонна 14 кэмитиэт баар. Хас киһи бастайааннай төрүккэ олоҕуран үлэлиирин билбэппин.

 4. Хайа эрэ кэмитиэт барыларыттан уһулуччу үчүгэйдик үлэлиир диэн сатаан эппэппин. Бары бэйэлэрин үлэлэрин, эбээһинэстэрин толоро олордохторо.

Үөһээ Бүлүүттэн төрүттээх биэнсийэлээх Маргарита Лазарева:

1. Дьокутаат диэн норуот олоҕун уйгута тупсарын туһугар үлэлииргэ тылын биэрэн, дьон эрэлин ылбыт киһи ааттанар. Кини талан ылбыт дьоно туруорсууларын үрдүкү салалтаҕа тиэрдээччи, саҥа сокуоннары торумнааччы, олор олоххо киириилэрин туруорсааччы уонна туолууларын ирдээччи буолуохтаах дии саныыбын.

2. Бэйэм Амма улууһугар Ил Түмэн дьокутаата Ларионов С. А., Федотов Р. Е., Корякин А. И.буолалларын билэбин.

3. Урут 68 дьокутаат баара диэн өйдүүбүн. Кэлин баҕар эбии, көҕүрэтии тахсыбыта буолуо. Кэмитиэтэ 15 дуу, 16 дуу быһыылааҕа. Бастайааннай төрүккэ олоҕуран 19 дьокутаат үлэлиир дииллэрин истэн аһарбытым.

4. Уһулуччу үлэлээх кэмитиэт баарын билбэппин. Бу Ил Түмэн баар буолан абыраннахпытын диир түгэн суохха диэри... Бэйэм социальнай эйгэнэн кэмитиэт үлэлиир дии саныыбын.

Мииринэйтэн сылдьар 21 саастаах Игорь Данилов, устудьуон:

1. Дьокутаат диэн норуот интэриэһин өрөспүүбүлүкэ таһымыгар туруорсар уонна ону туруулаһар киһи. Сокуону уларытыыга, саҥа сокуону оҥорууга бэйэтин быыбардааччыларын интэриэһин учуоттаан санаатын этэр киһи дьокутаат буолар диэн өйдөбүллээхпин.

2. Бэйэм улууспуттан талыллыбыт дьокутааты үчүгэйдик билэбин, хайдах үлэлиирин кэтиибин, сэҥээрэбин.

 3. Ил Түмэн 70 дьокутааттан турар. Аҥара - биир мандааттаах уокуруктар бэрэстэбиитэллэрэ. Аҥара - баартыйалартан киирбит дьон. 14 кэмитиэт уонна биир хамыыһыйа үлэлиир. Онтон Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ, солбуйааччылар уонна кэмитиэттэр бас дьонноро бастайааннай төрүккэ олоҕуран үлэлииллэрин билэбин. Чуолкай ахсаанын этэр кыаҕым суох.

 4. Биллэн турар, ордук үпкэ-харчыга кэмитиэт үлэлиир диэххэ наада. Өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүн, үп-харчы боппуруоһун кинилэр быһаарар, торумнуур буоллахтара. Ону ааһан, социальнай хайысха кэмитиэттэрэ таһаарыылаахтык үлэлииллэр. Үөрэххэ, билимҥэ, култуураҕа кэмитиэт уонна аҕыйах ахсааннаах омуктар кыһалҕаларынан дьарыктанар кэмитиэт үчүгэйдик үлэлиирин билэбин, кинилэр тэрээһиннэрин, мунньахтарын истээччибин. Баҕар, бэйэбэр ордук интэриэһинэй буоланнар, бэлиэтии көрөрүм буолуо

Сөптөөх эппиэттэр: Ил Түмэҥҥэ 70 дьокутаат үлэлиир, олортон Петр Аммосов, Юрий Григорьев Судаарыстыбаннай Думаҕа талыллан бардылар. Хас биирдии дьокутаат хамнастаах үлэһит буолбатах, бастайааннай төрүккэ олоҕуран бэрэссэдээтэл, үс вице-спикер, кэмитиэт бэрэссэдээтэллэрэ үлэлииллэр. Онтон атыттара бэйэлэрин үлэлэриттэн босхоломмотох дьокутааттар. Уопсайа 14 кэмитиэт уонна биир хамыыһыйа баар. Билиҥҥи туругунан, бэйэни салайыныы уонна судаарыстыбаннай тутууга, сокуону оҥорууга сис кэмитиэттэр бэрэссэдээтэллэрэ суох. Инньэ гынан, алтынньы ый 20-21 күннэригэр буолаары турар XXX пленарнай мунньахха саҥа бэрэссэдээтэллэри талыы боппуруоһа көрүллэрэрэ былааннанар.