Үөрэх

Дмитрий Евгеньевич Глушко Арассыыйа араас муннугар олорор оҕолор ыйытыыларыгар хоруйдаата.

--Оҕо сааһыҥ умнуллубат өйдөбүлэ?

--Мин Саха сиригэр улааппытым. 50 кыраадыс тымныыга таһырдьа тахсан футболлуурбут. Уонна өссө итиргээн, моруосанай сиирбит.

-- Оскуолаҕа сөбүлээн аахпыт кинигэлэриҥ?

--Дьиэбитигэр баай бибилэтиэкэлээх этибит. Фантастиканы наһаа сөбүлүүрүм. Жюль Верн айымньыларын уонна бырааттыы Стругацкайдар “Страна багровых туч” сэһэннэрин умсугуйан аахпыппын өйдүүбүн. Уонна аан дойду остуоруйаларын.

--Оттон саха остуоруйаларыттан?

--СӨ вице-бэрэсидьиэнэ эрдэхпинэ, остуоруйа суруйуутугар куонкурус тэрийбиппит. Бастыҥнары түмэн, “Добрые сказки” диэн кинигэ оҥорбуппут. Онно Чысхаан туһунан остуоруйаны саамай сэҥээрбитим. Чысхаан диэн Саха сирин тымныытын бэлиэтэ.

--Үөрэххэр хайдах этиҥ?

-- Үчүгэй үөрэнээччи этим. Туйгун таах буолар кыахтааҕым эрээри, кыһалларбын сүрэҕэлдьиирим. Күн аайы футболлуур эрэ баҕалааҕым. Ол иһин оскуола кэнниттэн физкултуура учууталын идэтигэр уһуйуллубутум.

-- Билигин эн эппиэтинэскэр Арассыыйа үөрэнээччилэрин аһылыктарын тэрийиини сүрүннүүр үлэ киирэр.

--Начаалынай кылаастар итии аһылыгынан хааччылыннылар. Менюларын бэрэбиэркэлээбитим, кэтилиэт, миин, хааһы, салаат, о.д.а. баар буолбут. Аны билигин оскуола остолобуойдарын өрөмүөннүөххэ наада эбит, аныгылыы дизайннаан. Оҕо үөрэ-көтө аһыырын курдук тупсаҕайдык оҥорон.

-- Спордунан дьарыктанаҕын дуо?

--Уһуҥҥа сүүрэбин. 100-тэн тахса килэмиэтири барааччыбын. Рекордум – 136 км. Ыраахха диэри сүүрүү киһини тулуурдаах, дьулуурдаах, булгуруйбат модун  санаалаах оҥорор. Дуоһуйууну ылар дьарыгым.

--Министиэристибэҕэ уонна оскуолаҕа үлэ туох атыннааҕый?

--Мин саныахпар, оскуолаҕа үлэлээбэтэх киһи Үөрэх министиэристибэтигэр үлэлиэ суохтаах. Хантан эрэ туораттан анаммыт киһи бу эйгэҕэ тугу гынарын да билбэт буоллаҕа дии. Мин 6 сыл учууталлаабытым. Эр киһи оскуолаҕа аҕыйах буолан, өрөмүөҥҥэ эҥин барытыгар сылдьарым. Ол иһин оскуолалар хайдах дьаһанан олороллорун иһиттэн бэркэ билэбин, усулуобуйаларын тупсарарга кыһаллабын. Саха сиригэр Наука уонна орто анал үөрэх миниистирин солбуйааччы этим. “Азия оҕолоро” спортивнай оонньуулар норуоттар икки ардыларынааҕы кэмитиэтин, Арассыыйа эдэр профессионалларын “WorldSkills” хамсааһыннарын  салайбытым. Онон үөрэх бары эйгэтин ааһан, бу дуоһунаска ситэн-хотон, уопутуран баран кэлбитим.

--Бартыбыаллаах киһи күннээҕи олоҕо хайдаҕый?

-- Миниистир үлэтэ диэн, таах дьону дьаһайа-дьаһайа, көҥүл сылдьыы курдук саныыр сыыһа. Иллэҥ кэми булбаккын. Киэһэ хойукка диэри үлэлиигин. Билигин онлайн буолан, букатын тохтоло суох мунньахтыыбыт, видео-сибээс нөҥүө. Биир өттүнэн үчүгэй, начаас кэпсэтэн, боппуруоһу быһаарабыт. Урут Магадантан дуу, Камчаткаттан дуу айаннаан кэлэллэрин күүтэр этибит. Дистанционнай үлэ итинэн үчүгэйдээх эбит.

Ханнык баҕарар эппиэтинэстээх үлэ – баҕа өттүнэн бэйэҥ быраапкын күөмчүлээһин буолар. Элбэҕи бэйэҕэр бобоҕун, араас үчүгэйтэн аккаастанаҕын. Тоҕо диэтэххэ, уопсастыба салайааччыга эҥкилэ суох киһини көрүөн баҕарар. Ол эрэллэрин түһэн биэриэ суохтааххын. Тус олоххун туора ууран, дьон-норуот туһугар олорон саҕалыыгын.

--Билигин эн математика, нуучча тыла уонна биология биир кэлим судаарыстыбаннай эксээмэннэрин сатаан туттарыаҥ этэ дуо?

--Ийэм математика учууталынан 40-тан тахса сыл үлэлээбитэ. Миигин үөрэппитэ, сороҕор соруйан “үһү” туруорара уонна оҕолортон элбэх сорудаҕы биэрэрэ, оннук күүскэ эрчийбитэ. Физкультурник буоламмын, биологияны иҥэн-тоҥон үөрэппитим. Оттон нуучча тыла диэн – күннэтэ алтыһар эйгэм. Докумуон бөҕөтүн толоробун буоллаҕа дии. Онон үһүөннэрин үчүгэй сыанаҕа туттарыам этэ.

--Баҕа санааҥ...

--Кэлин бэйэм чааһынай оскуола арыйыам этэ... Бу баҕа санаам өйбөр-санаабар олохсуйбута ыраатта.