Үөрэх

Рум Румович Ушницкай М.К. Аммосов аатынан ХИФУ юридическай факультетын деканынан, университет учуонай сүбэтинэн талыллан, 2019 сыллаахтан үлэлиир. 

Үөрэх тутула

Сэтинньи 29 күнүнээҕи туругунан, юридическай факультекка барыта 973 устудьуон үөрэнэр, ол иһигэр күнүскү үөрэххэ – 382, кэтэхтэн – 207, күнүскү-кэтэхтэн пуорманан – 17, аспирантураҕа – 13, юридическай колледжка – 354.

Рум Румович кэпсээбитинэн, тустаах факультекка 6 кафедра баар:

– Судаарыстыба уонна быраап түөрүйэтэ, устуоруйата (сэбиэдиссэй А.Э. Маякунов, философия наукатын хандьыдаата);

– Конституционнай уонна муниципальнай быраап (сэб. А.А. Степанова, юр.н.х.);

– Гражданскай быраап уонна бырассыас (сэб. Т.Н. Оглезнева, ист.н.х.);

– Холуобунай быраап уонна бырассыас (сэб. М.М. Яковлев, бэрэпиэссэр, Рим аан дойдутааҕы университетын быраапка бочуоттаах дуоктара, Арассыыйа академиятын экэниэмикэҕэ уонна быраапка академига);

– Аартыка уонна Азия-Чуумпу акыйаан дойдуларын бырааптара (сэб. А.Н. Слепцов, Холбоһуктаах Нациялар Тэрилтэлэрин төрүт олохтоохтор бырааптарыгар эспиэр);

–Юридическай колледж.

Даҕатан этэр буоллахха, бу колледж 2007 сыллаахха университет учуонай сэбиэтин быһаарыытынан тэриллибитэ. 2008- 2009 үөрэх дьылыгар бастакы устудьуоннарыгар аанын арыйбыта. 2008-2010 сылларга «Правоведение. Правоохранительная деятельность» диэн идэҕэ исписэлиистэри бэлэмнээбит. 2012 сылтан «Право и организация социального обеспечения» саҥа идэҕэ уһуйбут.

Факультекка бигэргэммит штатынан 46 преподаватель үлэлиир. Олортон 67 %-на наука дуоктара эбэтэр хандьыдаата истиэпэннээх. Преподавателлэр юридическай үөрэхтээһин үрдүкү ыстандаартын үгэһигэр олоҕуран үлэлииллэр.

Өрүү баар буолуо

«Киһи барыта юрист, хас хардыы аайы бааллар уонна үлэтэ суох сылдьаллар», – диэн этэллэрин мэлдьи истэбин. Бу төһө оруннаах санаа буоларын факультет деканыттан туоһуластым.

– Итинник дииллэрин билэбин. Ол эрээри мин итэҕэйэбин, юрист идэтэ өрүү ирдэниллиэҕэ диэн. Ити санаабын сыллата юрист үөрэҕэр туттарсааччылар бигэргэтэллэр. Биир бүддьүөт миэстэтигэр 36 киһи куонкурустаһар. Үчүгэй юрист өрүү ытыс үрдүгэр сылдьар. Билигин үрдүк квалификациялаах юриска элбэх тэрилтэ наадыйар. Онон барыларыттан ордук буолар инниттэн киһи наар үөрэниэхтээх, күннэтэ билиитин таһымын хаҥатыахтаах. Онтон атыннык табыллыбат. Олох сайдар, ону тэҥэ сокуон, быраабыла, ирдэбил эмиэ уларыйан иһэр, – диир Рум Румович.

Устудьуоннар өссө үрдүкү куурустартан үлэлээн саҕалыыллар эбит. Онон дьупулуомнарын ылалларыгар номнуо уопуттаах уонна ыстаастаах исписэлиис буола үүнэллэр.

Хаачыстыба туһугар

– Туох ханнык иннинэ юрист кырдьыксыт буолуохтаах. Ол эбэтэр ылсыбыт дьыалатыгар көнөтүнэн сыһыаннаһан, хайдах баарынан (объективнайдык) ылыныахтаах. Дьыаланы икки өттүттэн көрөн сыаналыахтаах, дьиҥин булуохтаах. Онуоха муударай буолара ирдэнэр, – диэн сэһэргээччим бэйэтин санаатын үллэстэр.

Көрдөххө судургу эрээри, дириҥ ис хоһоонноох, туспа бөлөһүөпүйэлээх өйдөбүлү иҥэрэр инниттэн, РФ үөрэхтээһинин бэдэрээлинэй судаарыстыбаннай үөрэхтээһинин ыстандаартыгар олоҕуран оҥоһуллубут үөрэх бырагырааматынан устудьуоннарын үөрэтэллэр.

– Факультеппытыгар устудьуон, магистрант хаачыстыбалаах билиини ыларыгар бары усулуобуйа тэриллибитэ. Биһиэхэ олус үчүгэй преподавателлэрдээхпит, матырыйаалынай базабыт бары ирдэбилгэ эппиэттиир, – диэн үөрэх салаатын туругун бэлиэтиир.

Рум Ушницкай этэринэн, устудьуоннар «Корпоративное право, противодействие коррупции», «Теория и практика защиты по уголовным делам», «Право интеллектуальной собственности в предпринимательской деятельности», «Правовое регулирование государственной регистрации прав на недвижимость» курдук дьиссипилиинэлэргэ сөбүлээн сылдьаллар эбит.

Кынаттыыр кыһаларын сураҕырдан

– Суут, сокуон, быраап эйгэлэригэр ситиһиилээх, таһаарыылаахтык үлэлии сылдьар выпускниктарбытынан киэн туттабыт. Холобура, СӨ Үрдүкү Суутун бэрэссэдээтэлэ Любовь Егоровна Летучих, юридическай наука дуоктара, бэрэпиэссэр, Арассыыйа юристарын ассоциацияларын Саха сиринээҕи отделениетын бэрэссэдээтэлэ, өр кэм Конституционнай суукка үлэлээбит Александра Николаевич Ким-Кимэн, СӨ Төрүт сокуонун сүбэтин бэрэссэдээтэлэ, Ил Түмэн алтыс ыҥырыытыгар спикердээбит Петр Васильевич Гоголев, СӨ Баһылыгын уонна Бырабыыталыстыбатын дьаһалтатын судаарыстыбаннай-правовой управлениетын салайааччыта Ольга Валерьевна Романова, СӨ киһи быраабыгар боломуочуйалааҕа Сардаана Михайловна Гурьева...

Билигин үөрэнэ сылдьар чаҕылхай устудьуоннарын эмиэ ааттаталаата. Ол курдук, 900-тэн тахса устудьуонтан II куурус магистраннара Никита Федотовы, Анастасия Волченконы, Иван Кузьмины, IV куурус устудьуоннара Намыына Сергееваны, Мария Дмитриеваны чорботон бэлиэтээтэ. Кинилэр араас таһымнаах бырагыраамалар стипендиаттара, аан дойду, норуоттар икки ардыларынааҕы, Арассыыйатааҕы, өрөспүүбүлүкэтээҕи научнай-практическай кэмпириэнсийэлэр кыайаалаахтара буолаллар.

– Үгэс быһыытынан, Арассыыйатааҕы юридическай олимпиадаҕа, Новосибирискайга ыытыллар «Студент и научно-технический прогресс», Москубаҕа Ломоносов аатынан научнай кэмириэнсийэлэргэ сылын аайы устудьуоннарбыт ситиһиилээхтик кытталлар, бириистээх миэстэҕэ тиксэллэр. Бэлиэтиэм этэ, факультет иһинэн 15 научнай куруһуок, ону таһынан юридическай килииникэ үлэлииллэр. Бу килииникэ нэһилиэнньэҕэ босхо юридическай көмөнү оҥорор.

Преподавателлэр эмиэ науканан аан дойду таһымыгар дьарыктаналлар эбит. Аартыка балаһатыгар киирсэр Тромсе (Норвегия), Саскачевана (Канада), Колумбия Хотугу Британскай (Канада), Лапландия (Финляндия) университеттарын кытта хоту сир кыһалҕаларын чинчийиигэ, сайдар тосхоллору торумнуурга бииргэ үлэлэһэллэр.

– Тирээн турар сорукпутунан үөрэхтээһин бырагырааматын хабар эйгэтин кэҥэтии. Оччоҕо өссө кэрэхсэнэр уонна атын үөрэх салааларын кытта күрэстэһэр буолуохпут. Таһыммытын үрдэтиини итиннэ көрөбүн. Ол курдук, 2022 сылга юридическай колледжпытыгар «Правоохранительная деятельность» диэн хайысханы арыйар былааннаахпыт. 2023 сылга «Спортивное право» диэн магистратура бырагыраамата баар буолуоҕа. Итиэннэ билигин үлэлиир «Арктическое право. Право охраны окружающей среды» диэн магистратурабыт бырагырааматыгар ураты болҕомтону ууруохпут. Бырагыраама Версаль-Сен-Кантен-ан-Ивелин (Франция) университетын кытта үлэлэһэр, онон бу хайысханы бүтэрбиттэр икки дьупулуому ылаллар, – диэн Рум Румович кэпсэтиини түмүктүүр.

Саха сиригэр үтүмэн юрист билигин суут, быраап, сокуон хайысхаларыгар үлэлии-хамныы сырыттахтара: ким эрэ нотариус, ким эрэ судьуйалыыр, ким эрэ борокуруордуур, ким эрэ тэрилтэ юридическай отделын салайар. Кинилэри барыларын Юрист күнүнэн эҕэрдэлиибит. Оттон быраабы билээччилэрбит бүөбэйдэнэр биһиктэрэ – ХИФУ юридическай факультета – үрдүк таһымнаах исписэлиистэри бэлэмнээн таһаара турарыгар баҕарабыт.