Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -14 oC

Ахсынньы 21 күнүгэр Ил Түмэн сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин, «Ил Түмэн» издательскай дьиэ» автономнай тэрилтэ, АГАТУ уонна «Русский лес» ойуур промышленниктарын национальнай ассоциациятын тэрийиилэринэн «Ойуур баһаардарын билиҥҥи проблемалара: ойуур баһаардарын билгэлээһин, умуруоруу, хоромньуну ааҕыы,  туоратыы уонна ойуур ресурсаларын чөлүгэр түһэрии» диэн тиэмэҕэ онлайн киэбинэн «төгүрүк остуол» ыытылынна.

Ахсынньы 21 күнүгэр Ил Түмэн сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин, «Ил Түмэн» издательскай дьиэ» автономнай тэрилтэ, АГАТУ уонна «Русский лес» ойуур промышленниктарын национальнай ассоциациятын тэрийиилэринэн «Ойуур баһаардарын билиҥҥи проблемалара: ойуур баһаардарын билгэлээһин, умуруоруу, хоромньуну ааҕыы,  туоратыы уонна ойуур ресурсаларын чөлүгэр түһэрии» диэн тиэмэҕэ онлайн киэбинэн «төгүрүк остуол» ыытылынна.

Кэпсэтиини норуот дьокутаата, «Ил Түмэн» издательскай дьиэ» автономнай тэрилтэ генеральнай дириэктэрэ Мария Хрис­тофорова иилээн-саҕалаан ыытта.

Хамсааһын саҕаланна

Бэбиэскэҕэ туруоруллубут боппуруос боччумнааҕынан, санааны атастаһыы хабар  географиятынан даҕаны олус киэҥ буолла. Ол курдук, Саха сириттэн эрэ буолбакка, Белоруссияттан, Латвияттан, Санкт-Петербуртан, Карелияттан,   Иркутскайтан, Хабаровскайтан, барыта 55 киһи, норуот дьокутааттара, тустаах биэдэмистибэлэр, сулууспалар салайааччылара, исписэлиистэрэ, учуонайдар, уопсастыбаннай хамсааһын актыбыыстара кытыннылар.

KVA 6564

Ил Түмэн сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Сахамин Афанасьев кэпсэтиини саҕалыырыгар,  парламент бу боппуруоска хаста да төхтүрүйэн мунньахтаан, Федерация Сэбиэтигэр этии киллэрбитэ учуоттаммытын эттэ. Саха Өрөспүүбүлүкэтэ Айсен Николаев салалтатынан ойуур харыстабылын салаатыгар бүддьүөттэр икки ардыларынааҕы сыһыаннаһыыны тупсарыыга Айылҕа ресурсаларын уонна экология федеральнай министиэристибэтин кытары бииргэ үлэлэһэр, ол эрээри, быһаарыыны эрэйэр боппуруос үгүс, онон бүгүҥҥү көрсүһүү ыытыллыбыт үлэни-хамнаһы өссө төгүл ырытар, инники  соруктары туруорар итиэннэ Рослесхозка, өрөспүүбүлүкэ Бырабыыталыстыбатыгар Сүбэлэри киллэрэр сыалтан тэриллэрин быһааран, кэпсэтиигэ көхтөөхтүк кыттарга ыҥырда.

Экология, айылҕаны туһаныы уонна ойуур хаһаайыстыбатын миниистирин солбуйааччы Сергей Сивцев ойуур баһаардарын утары ыытыллыбыт үлэни-хамнаһы билиһиннэрдэ (бу туһунан хаһыакка балачча сырдатыллан турар).  Тыаҕа турбут уот тарҕаныытын сүрүн биричиинэтэ ойуур баһаарынньыктарын ахсааннара аҕыйаҕа буоларын ыйда. Ил Дархан кэлэр 2022 сыллаах  сезону бэлэмнээх көрсөргө туруорбут соругун толоруу чэрчитинэн, ойууру баһаартан араҥаччылыыр үлэ тиһигин төрдүттэн тупсарарга былаан ылыллан, федеральнай нормативка сөп түбэһиннэрэн, үлэһит ахсаанын элбэтэргэ быһаарыллыбытын итиэннэ айылҕа харыстабылыгар, ойууру чөлүгэр түһэриигэ кэлим бырагырааманы ырытан оҥоруу саҕаламмытын иһитиннэрдэ.   

АГАТУ  саҥа факультета   

«Русский лес» ойуур промышленниктарын национальнай ассоциациятын стратегияны сайыннарыыга вице-бэрэсидьиэнэ Андрей Гончаров килиимэт сылыйыытынан, салгыҥҥа парниковай гаас таһаарылларын аччатыыга Арассыыйа эбэһээтэлистибэ ылыммытын быһыытынан, ойуур харыстыбылын, ойууру чөлүгэр түһэрии суолталара күүһүрбүтүн, онон саҥа технологиялары туһаныы уонна каадыры бэлэмнээһин оруоллара улаатан иһэрин эттэ. Арктикатааҕы судаарыстыбаннай агротехнологическай  университет (АГАТУ) ойуур комплексыгар факультета өрөспүүбүлүкэҕэ эрэ буолбакка, Сибииргэ уонна Уһук Илиҥҥэ каадыры бэлэмнээһиҥҥэ тирэх буоларын бэлиэтээн,  университет салалтатыгар, учуонайдарыгар махталын биллэрдэ, ситиһиилэри баҕарда.

Санатан эттэххэ, бу факультеты норуот дьокутаата Иван Слепцов АГАТУ-га ректордыыр кэмигэр, 2018 сыллаахха арыйтарбыта, ону таһынан Өлүөхүмэҕэ ойуур питомнигын тэрийбитэ. Анал үрдүк үөрэхтээх ойуур хаһаайыстыбатын исписэлиистэрин миэстэҕэ бэлэмнээһиҥҥэ сөптөөх хардыы оҥоһуллубутун туһунан бу үөрэх кыһатын бэрэстэбиитэллэрэ – ректор э.т. Константин Кривошапкин уонна факультет декана, тиэхиньиичэскэй наука кандидата Мария Слепцова бэлиэтээтилэр, үлэлэрин-хамнастарын туһунан сырдаттылар.

Сарбыйыы содула  кыаһылыыр  

Саха Өрөспүүбүлүкэтин лесоводтарын уопсастыбатын бэрэссэдээтэлэ, ойуур хаһаайыстыбатын бэтэрээнэ, Арассыыйа үтүөлээх лесовода Саргылаана Аммосова ойууру араҥаччылыыр биэдэмэстибэлэр күн бүгүҥҥү туруктарын туһунан аһаҕастык эппитэ киһини толкуйдатар.  

– Мин улуус леснигиттэн саҕалаан, өрөспүүбүлүкэ сүрүн лесничэйигэр тиийэ  үлэлээбитим, онон туох кыһалҕа баарын иһиттэн билэбин, – диэтэ кини. – Саха Өрөспүүбүлүкэтин территориятын 80 %-на ойуур пуондата, бу – 255 мөлүйүөн гектар иэннээх тыа итиэннэ Арассыыйа ойуурун биэс гыммыттан биирэ буолар. Биһиги ойуурбут 90%-на тиит мас, онон күһүн аайы саһарбыт көтөҕө түһэн, сиргэ дьапталлан иһэр уонна ирбэт тоҥ сиргэ сытыйбат-ымыйбат буолан, баһаар турар кутталын үөскэтэ сытар. Тоҕоостоох усулуобуйа үөскээтэ да,  хаһан баҕарар умайыан сөп. Историяны сырдаттахха, Саха сиригэр 1939 сыллаахха Дьокуускайга, Алдаҥҥа, Бүлүүгэ, Чурапчыга уонна Дьааҥыга оройуоннар икки ардыларынааҕы лесхозтар тэриллибиттэрэ. Бэл, Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии ыарахан сылларыгар баай хара тыаны араҥаччылыыр үлэ тохтотуллубатаҕа, 1944 сыллаахха Ойуур хаһаайыстыбатын техникума аһыллан, бу салааҕа үлэлиир каадырдары миэстэҕэ бэлэмнээһин саҕаламмыта. 1947 сыллаахха 17 лесхоз уонна  21 лесничество, 1951 сыллаахха 22 лесхоз уонна 38 лесничество, ол эбэтэр хас оройуон ахсын анал исписэлиистэрдээх сулууспалар баар буолбуттара.  Ойууру салгынынан көмүскээһин тэриллибитэ.

1990 сыллаахха ойуур хаһаайыстыбата бэйэтэ туспа министиэристибэлээҕэ. 134 мөлүйүөн гектар иэннээх ойуур хонтуруолга тутуллара, авиапатруль  тиһигин быспакка тэриллэрэ, умайыы тахсан эрэрэ тута бэлиэҕэ ылыллан, уталыппака дьаһайыллара. 28 лесхозка барыта холбоон 2 615 киһи үлэлиирэ, авиабазаларга 1500, ол иһигэр парашютнай-баһаарынай подразделениеҕа 1 125 байыас баара. 

Пожар 3

Билигин

Сарбыллан-сарбыллан, Экология уонна айылҕаны туһаныы министиэристибэтигэр салаа быһыытынан кыбыллан олоробут,  25 лесничествоҕа 500 киһи, ойууру саҥардар, харыстыыр, араҥаччылыыр аналлаах «Якутлесресурс» судаарыстыбаннай автономнай тэрилтэ 21 улууска  уонна Дьокуускай куоракка 22 салаалаах, барыта 252 үлэһиттээх.  «Авиалесоохрана» 224 үлэһиттээх, баһаар кутталын кэмигэр быстах үлэһиттэр эбии ылыллаллар. Ол түмүгэр 35 мөлүйүөн гектар иэннээх ойууру көрөбүт, ордуга космостан мониториҥҥа хабыллар. Оттон ыаллыы эрэгийиэннэрбит (Красноярскай кыраай, Иркутскай, Амур уобаластара, Приморье) туспа министиэристибэ таһымынан үлэлии олороллор.

Үбүлээһин ситэтэ суох. Хамнас намыһах. Ыйдааҕы орто хамнас 35 000  солкуобай! Манныкка үрдүк квалифициялаах каадырдар, чуолаан, эдэр исписэлиистэр төһө үлэлиэхтэрэй? Лесничестволар хонтуоралара 1960-1970 сс. тутуллубут, хаарбах туруктаах дьиэлэр. Хапытаалынай өрөмүөҥҥэ, эгэ, саҥа тутууга харчы көрүллүбэт. Сибээскэ, командировкаҕа, оттукка-уматыкка, саппаас чааска үбүлээһин сыллата сарбыллар, тиэхиньикэ эргэрэр. Пуормаҕа, спецтаҥаска, компьютерга, аныгы бырагырааманан хааччыллыыга, идэни үрдэтиигэ харчы суох. Ол эрээри, түһэрсиллибит дуогабары үс күн иһинэн ЕГАИС ситимигэр киллэрбэтэххэ, 5000 солк. ыстараап төлөтөллөр, сибээс мөлтөҕүн аахсыбаттар. Оттон лесничество уонунан дуогабары түһэрсэр эбээт.

Чахчы эбилиннэ дуо?

Кэлэр сылга үбүлээһин биэс төгүл үрдэтиллэн, 1,6 млрд солк. көрүллүө диэн үөрдүбүттэрэ эрээри, саҥа сылга эмиэ чычырбас үптээх үктэнэн эрэбит, хамнаһы үрдэтиигэ дьаһал ылыллыбата. Көрүллэр эбии харчы тастан тардыллар үлэһиттэр хамнастарын, авиахампаанньалар өҥөлөрүн, тиэхиньикэни түүлэһии төлөбүрдэригэр курдат барар буолла, тэрилтэни сайыннарыыга туох да көрүллүбэтэ.    

«Якутлесресурска» дьиэ, хараас, ыскылаат тутуутугар уонна хапытаалынай өрөмүөҥҥэ 92 мөл. солк. көрүллэрэ быһаарыллыбыта эрээри, бу харчы төттөрү уһулунна. Биир да тэрилтэҕэ үбүлээһин эбиллибэтэ, ОДьКХ-ҕа, командировкаларга, эрчиллиилэргэ, спецтаҥаска, медкөрүүгэ харчы тиийбэт, оргтехника туһунан этэ да барыллыбат. Федеральнай бүддьүөт суотугар авиабааза үлэһитин ахсаана 184 киһинэн эбилиннэ, харчы хамнаска эрэ көрүлүннэ. 184 киһи диэн 10-15 баһаары бохсуу, дьиҥинэн  600-700 киһи эбиллиэн сөп этэ. 

Кругляшка пожар 1

Биһиги туруорсубат буолбатахпыт, ол эрээри этэрбитин ким да истибэт. Үрдүкү салалтаҕа ыытар суруктарбыт Экология министиэристибэтигэр төттөрү кэлэллэр. Онон ытыктабыллаах дьокутааттар, өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбатыгар, Үп уонна Экэниэмикэ министиэристибэлэригэр ыйытык ыытан, бу ааһан эрэр сылга үп туохха туһаныллыбытын итиэннэ хамнаһы үрдэтэргэ туох дьаһал ылылларын туһунан быһаартараргытыгар  уонна дьаһал ыларгытыгар көрдөһөбүн. Бэрэсидьиэн Владимир Путин өссө сайын ойуур хаһаайыстыбатын салаатын хааччыллыытын ситимин тупсарыыга тустаах дьаһаллары ылыыны ахсынньы 1 күнүгэр диэри быһаарарга этэн турар.  Быйыл сайын төһө ойуур баһаара турбутун бары билэҕит – 535 ойуур баһаара бохсуллубута! Бу үлэҕэ биһиги исписэлиистэрбит сайын устатыгар биир күнү өрөөбөккө инники күөҥҥэ сылдьыбыттара. Кинилэр билигин сынньанар, доруобуйаларын чөлүгэр түһэрэр оннугар холуобунай уонна административнай эппиэккэ тардыллан, суукка быһаарыы биэрэртэн уонна хас баһаар ахсыгар 25-40 тыһ. солк. суумалаах ыстараабы  төлүүртэн ордубаттар.

Хайата көдьүүстээҕий?

«Ойууру чөлүгэр түһэрии» диэн тыл муода буолла. Быйыл өрөспүүбүлүкэ таһыттан аҕалыллан, 3 000 мас сиэмэтэ тылыннарылынна. Икки питомник 1000 гектарга олордуллар үнүгэһи биэриэҕэ, ол төһө ылсан үүнэрэ өссө биллибэт. Урут, маһы олордуунан дьарыктанар эрдэххэ, атын сиртэн аҕалан олордор үнүгэстээҕэр, бэйэтэ дьаалатынан тахсыбыт титирик ордук үчүгэйдик үүнэр буолара.

Саха сирин тыата пирогеннай, ол эбэтэр баһаар кэнниттэн үүнэр майгылаах   буолан, дөбөҥнүк чөлүгэр түһэр уратылаах. Онон, ойууру искусственнайдык чөлүгэр түһэриигэ наукаҕа олоҕурар итиэннэ олохтоох мас сиэмэлэринэн үлэлиир ордук. Бу элбэх тэрээһини, үбү-харчыны, анал исписэлиистэри  уонна бириэмэни эрэйэр үлэ. Хайата көдьүүстээҕий: 10-20 тыһыынча гектар тыаны үүннэрээри миллиардынан үбү кутар дуу, эбэтэр сыл аайы 6-8 мөлүйүөн гектар ойууру уот сиириттэн быыһыыр дуу? 

Онон этии биир: үбүлээһини үрдэтэр уонна кэмигэр көрөр, сөптөөх тиэхиньикэнэн хааччыйар, хамнаһы өрөспүүбүлүкэ орто хамнаһын таһымыгар тиэрдэр, идэтийбит үлэһит ахсаанын биллэрдик элбэтэр наада. Оччотугар эрэ ойуур баһаардарын киэҥ сири хаба иликтэринэ умуруорар кыахтаныахпыт.

«Кыһалҕабыт биир»

Саргылаана Поликарповна этиитин  атын эрэгийиэн бэрэстэбиитэллэрэ бары өйөөтүлэр.

Ойуур промышленноһа, маһы кэрдэн таҥастааһын Иркутскай уобалас экэниэмикэтин биир сүрүн салаата буолар. Ол эрээри манна даҕаны ойуур баһаардара сыл аайы улахан хоромньуну оҥороллорун, бу ааспыт сайын 460 гектардаах тыаны хабан, 584 ойуур баһаара тура сылдьыбытын туһунан   Братскайдааҕы судаарыстыбаннай университет профессора Елена Рунова кэпсээтэ. Кини этэринэн, үп-харчы кырыымчыга, тустаах сулууспалар материальнай-тиэхиньиичэс­кэй өттүнэн хааччыллыылара ситэтэ суоҕа, маһы уоран кэрдээччилэр уоту ыыталлара балаһыанньаны ордук уустугурдар эбит. Эбиитин оҥорон, уобаласка 27 лесничество баарыттан быйыл күһүн 23 лесничествоҕа мас ыарыыта туран, харантыын биллэриллибит, анал көҥүлэ суох маһы кэрдии, тиэйии-таһыы бобуллубут. 

– Биһиги эмиэ эһиги курдук кыһал­ҕалаахпыт, бииргэ үлэлиэҕиҥ,  – диэтэ түмүгэр.

Ойуур баһаарын умуруорууга араас эрэгийиэннэртэн идэтийбит исписэлиистэр кэлэн көмөлөспүттэрэ. Холобур, ыраах Карелияттан авиалесоохрана 20 байыаһа кэлэн үлэлээбиттэрэ. Кинилэргэ махтал бэлиэтигэр балаҕан ыйын 2 күнүгэр Дьокуускайдааҕы телебашня уота Карелия былааҕын өҥүнэн  (кыһыл, халлаан күөҕэ уонна от күөҕэ уоттарынан) уматыллыбыта. Бу өрөспүүбүлэкэттэн кэпсэтиигэ кыттыбыт Петрозаводскайдааҕы судаарыстыбаннай университет профессора Ольга Гаврилова маннык эттэ:

– Саргылаана Поликарповна этиитин мин толору өйүүбүн. Быйыл ураты кураан сайын буолан, биһиэхэ 299 ойуур баһаара турбута, ыксаллаах быһыы-майгы эрэсиимэ биллэриллибитэ. Биһиги ойуурбут пуондата 14,5 мөлүйүөн гектар иэннээх сири хабар. Сыллата  4-5 мөл. кубометр мас кэрдиллэр буолан, ойууру чөлүгэр түһэрии үлэтэ балачча ыытыллар. Олохтоох лесничестволарга сылга 3-4 туонна мас, сүрүннээн бэс уонна харыйа сиэмэлэрэ соҕотуопкаланар, 6 мөлүйүөн үнүгэс олордуллар. Урут өссө элбэх этэ, билигин үп-харчы кэмчитинэн лаппа аҕыйаата.

Хайдах көмүскэнэбитий?

Рослесхоз чахчытынан быйыл Арассыы­йа үрдүнэн 18 мөлүйүөн гектардаах хара тыа уокка былдьаммыт. Ааспыт өттүгэр маннык улахан таһымнаах ойуур баһаара 2012 с. буолан ааспыт.  Баһаар баһыйар өттө Сибиир уонна Уһук Илин эрэгийиэннэригэр бэлиэтэммит.

«ДальНИИЛХ» ФБТ ойуур харыстабылыгар уонна ойуур экологиятыгар сүрүннүүр научнай үлэһитэ, биология билимин хандьыдаата Алексей Орлов дакылаата баһаартан сэрэхтээх буолуу дьаһалларыгар ананна.  Кини Саха сирин ойуурун пуондатын «ирбэт тоҥноох тайҕа» уонна «туундара эҥэрдээх тыа» диэн арааран, кэлиҥҥи уон сыллаах чахчыга тирэҕирэн, туундара эҥэрдээх тыаҕа баһаар туруута улаатан иһэрин, ол биричиинэтинэн  кураан, этиҥ уонна уоту сэрэҕэ суох туттуу буоларын ыйда. Баһаары утары тэрээһин көдьүүстээх ньымаларынан минерализованнай балаһалары, солооһуннары оҥоруу итиэннэ умайыыга бэринимтиэтэ суох мутукчалаах мастары балаһанан олордон, ойууру зоналарынан араарыы буоларын эттэ. Ону таһынан ханна умайыы тахсан эрэрин көрөөт, десаны илдьэн тута саба баттыырга көтөр аалынан күннэтэ хонтуруоллааһын олус наадатын бэлиэтээтэ.

Кини этиитин ситэрэн, Арассыыйа Наукаларын академиятын Сибиирдээҕи салаатын В.Н.Сукачев аатынан ойуур институтун ыстаарсай научнай үлэһитэ Александр Брюханов баһаары тута умуруорар инниттэн авиациянан мониторины күүһүрдэргэ, умайымтыа матырыйааллары ойуурга чугаһаппакка    сүбэлээтэ.

Дьаһалтаны кытары бииргэ 

Баай хара тыаны уоттан араҥач­чылыыр сулууспалар олохтоох салайыныы уорганнарын кытары ыкса үлэлииллэр, нэһилиэнньэҕэ өйдөтөр-сырдатар үлэни ыыталлар, баһаар туруутун сэрэтэр дьаһаллары, үөрэтиилэри тэрийэллэр, ыксаллаах быһыы-майгы үөскээтэҕинэ, дьону-сэргэни түмэн, ону туоратарга үлэлииллэр. Өлүөхүмэ улууһун Дьаархан национальнай нэһилиэгин дьаһалтатын баһылыга Николай Копылов интэриэһинэй этиилэри оҥордо. 

– Нэһилиэнньэлээх пууннарга минерализованнай балаһалары, солооһуннары сыллата саҥардыы ороскуотун муниципалитет дьоҕус бүддьүөтэ уйунар кыаҕа суох, – диэтэ кини. – Ону норуот дьокутааттара бүддьүөтү таҥар кэмҥэ учуоттуургут наада. Иккиһинэн, ойуур харыстыбылыгар үлэлии кэлбит эдэр исписэлиистэргэ, ойуур маастардарыгар сөптөөх усулуобуйаны тэрийиигэ  биһиги бэйэбит кыахпыт  иһинэн көмөлөһө сатыыбыт. Ол эрээри, бу дьоммут хамнастара олус намыһах буолан, олохсуйан үлэлии сатаабаттар. Онон,  хамнаһы үрдэтии боппуруоһа уһатыллыбакка быһаарыллыан наада. 

Үсүһүнэн, ойуур баһаарын умуруорууга тастан тардыллар үлэһиттэр хамнастарын төлөбүрүн мэхэньиисимэ уларытыллара уолдьаспыт. Тоҕо диэтэххэ, баһаары түргэнник умуруорарга интэриэһэ суох  «баһаарынайдар» эмиэ баар буолаллар.

– Баһаары умуруорарга интэриэһэ суох баһаарынай баар үһү дуо? 

–  Хамнас төлөбүрэ хас чаас устата үлэлээбиттэринэн ааҕыллар буолан, ойуур баһаарын умуруорууга кэлбит сорох биирдиилээн киһи хайдах эрэ дьаарбайа сылдьар турист курдук туттара-хаптара баар.

– Ол хантан кэлбит «баһаарынайый»? – модератор лаппыйан ыйытар.

Салгыы улуустар лесничэйдэрэ Александр Рубцов (Алдан), Матвей Жирков, Светлана Слепченко (Ленскэй) бэйэлэрин үлэлэрин сырдаттылар. Ойуур хаһаайыстыбатын үлэһиттэрин идэлээх сойууһун өрөспүүбүлүкэтээҕи тэрилтэтин бэрэссэдээтэлэ Владимир Сосин социальнай көмүскэллээх буолуу, каадырынан хааччыллыы, хамнас тустарынан эппитигэр, модератор Мария Христофорова бу боппуруоска кэлин туспа кэпсэтиини тэрийиэхпит диэтэ.

Сахамин Афанасьев, Ил Түмэн сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ:

– Көхтөөх, аһаҕас кэпсэтии иһин «төгүрүк остуол» кыттыылаахтарыгар, үгүс туһалаах сүбэлэри оҥорбут учуонайдарга  махтанабыт. Кэпсэтии манан эрэ бүппэт, үлэ өссө даҕаны салҕаныаҕа.

Биһиги лесничэйдэрбит ойуур баһаарын умуруорууга эрэ буолбакка, ойуур дьыалатын-куолутун бэрийиигэ, түүлэһээччилэри кытары ыкса үлэлииллэр. Ойуур хаһаайыстыбата судаарыстыба хааһынатыгар  сыллата 2 млрд солк.  харчыны киллэрэр. Ойуур хаһаайыстыбатын бэтэрээнэ Саргылаана Аммосова этиитигэр сөбүлэһэбин, сыаната биллибэт улахан баайы араҥаччылыыр, итиччэ үгүс дохуоту бүддьүөккэ киллэрэр салаа баччааҥҥа диэри сөптөөх таһымынан үбүлэнэ илик.  Норуот дьокутааттара ити этэр нормативтара салааҕа баар итэҕэстэри-быһаҕастары ыйаллар.

«Авиалесоохрана» уонна «Якутлесресурс» судаарыстыба бүддьүөтүн тэрилтэлэрин итиэннэ лесничестволары үбүлээһини, материальнай-тиэхиньиичэскэй баазаны бөҕөргөтүүнү, хамнаһы үрдэтиини хонтуруолга ылыахпыт.

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением