Тутуу

2 %-наах ипотекаттан сылтаан сыана чахчы үрдээтэ дуо?

Быдан чэпчэки бырыһыаннаах ипотекаттан сылтаан тутар хампаанньалар ас таһаарынаары сыаналарын аһара үрдэттилэр диэн сурах өрөспүүбүлүкэни биир гына тилийэ көттө. Ити төһө оруннааҕын СӨ тутууга миниистирэ Павел Аргуновтан ыйыппыппытыгар: «Ыстатыыстыка көрдөрөрүнэн,  2018 сылга  дьиэ 1 кв. миэтэрэтин  сыаната  71 700 солк. этэ. 2019 сыл бастакы кыбаарталыгар сыана 71 700 солк буоллаҕына, 2020 сыл бастакы кыбаарталыгар  80461 солк. тэҥнэспит, ол аата 12% үрдээбит. Тутуунан дьарыктанар чааһынай тэрилтэлэр сыаналарын ырыынак сокуонунан салайтаран олохтууллар. Хайдах, ханнык сыананы быһаллара бэйэлэрин бырааптара буолар. Иккиһинэн, былырыын сайыҥҥыттан эскроу-счекка көһүү саҕаланан бу күннэргэ ол  бырассыаһа өссө күүһүрдэ. Ити саҥа счекка көһүү  эбии ороскуоттаах буолан, тустаах хампаанньалар сыананы үрдэтэргэ күһэлиннилэр. Ол эрээри, бүгүҥҥү күҥҥэ өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн ити анал счекка «ДСК» хампаанньа эрэ көстө. Уоннааҕылар саҥа көһө эрэ сатыыллар. Үсүһүнэн, Уһук Илиҥҥи 2%-наах ипотека үлэлээбитинэн сибээстээн нэһилиэнньэ кыбартыыраны атыылаһыыта улаатан наадыйыыны (спрос) үрдэппитин түмүгэр сыана биллэрдик тахсар туруктанна. Тохсунньуттан саҕалаан кыбартыыраҕа наадыйыы хас эмит төгүл үрдээтэ. Тутар хампаанньаларга халыҥ уочарат кытта үөскээн ылла», — диэн иһитиннэрдэ.

Сыананы үүнэ-тэһиинэ суох ыыппат туһугар

Тутар хампаанньалар чааһынай бас билиигэ баар буоланнар, сыаналарын хайа-баҕарар үрдэтэр-түһэрэр бэйэлэрин бырааптара.  Чэпчэтиилээх 2 %-наах ипотекаттан сылтаан дьон кыбартыыраҕа наадыйаллара үрдээбитин туһанан тустаах хампаанньалар сыаналарын үрдэтэн эрэллэрэ чуолкай. Ол гынан баран, суобас диэн эмиэ баар буолуохтаах. Аһара үрдэтиэ суохтаахтар.

Сыана аһара үрдээбэтин туһугар СӨ быраабыыталыстыбын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Кирилл Бычков салалталаах хамыыһыйа сөптөөх хонтуруолу тутан эрэр. СӨ тутууга миниистирэ Павел Аргунов ааспыт нэдиэлэҕэ өрөспүүбүлүкэҕэ  киэҥник биллэр-көстөр «ДСК», “РИА” АО-лар, «Сэттэ», «Сахастройсервис», “АЭБ Капитал”, “Прометей” ХЭУо-лар салайааччыларын кытта көрсөн мунньахтаан,  Уһук Илиҥҥи 2 %-наах ипотеканан атыыланар  кыбартыыралар  сыаналарын  олус үрдэппэти хонтуруоллуур анал Сөбүлэһиигэ илии баттаспыта. Онон мантан инньэ  кыбартыыра сыаната оннук айылаах биллэрдик үрдүө суоҕа диэн эрэнэрбитигэр тиийэбит.

Бу күннэргэ  тутуу министиэристибэтин салалтата  тутууну хонтуруоллуур тэрилтэлэри уонна борокуратуураны кытта   сыананы олус үрдэтиини хааччахтыыр мунньах ыытта, онно сорох тутар хампаанньалар салайааччылара “Сыанабытын ырыынак сокуонунан салайтарар буоллахпыт”, — диэн хоруйдаабыттар.  Билиҥҥи туругунан тутууну хонтуруоллуур  уорганнар сыананы олус үрдэттилэр диэн этэр төрүөппүт суох диэн эппиэттээбиттэр.  Ол аата барыта этэҥҥэ эбит диэн санааҕа кэлэбит.

Саҥа кыбартыыралар атыыга суохтарын кэриэтэ

Чэпчэтиилээх ипотекаттан сылтаан тохсунньу ортотуттан саҕалаан  олунньуга диэри Дьокуускай куоракка 2, 3 хостоох кыбартыыралар  итии бэриски атыыланарын курдук атыыга былдьаһыгынан бардылар. Быйыл төрдүс кыбаарталга киириэхтээх кыбартыыралар эрэ хаалбыттар эрээри,  олору да былдьаһыгынан ылан эрэллэрэ иһиллэр. Биир хостоохтору тоҕо ылбаттарый диэн ыйытыы үөскүүр.  Тоҕо диэтэххэ, 2%-наах ипотекаҕа кирэдьиити 6 мөл. солк диэри биэрэллэр, ол иһин, кыра бырыһыаннааҕы туһанан хаалар сыалтан  үгүс дьон  6 мөл. солк. кирэдьиити ылан, ити суумаҕа сөп түбэһэр 2-3 хостоох кыбартыыралары ыллылар. Эмиэ да сөптөөх быһаарыныы.   

Итинэн көрдөххө,  саҥа дьиэлэри түргэнник дьэндэтэн таһаардахтарына эрэ үөскээбит кыһалҕаттан тахсар кыах баар.  Уһук Илиҥҥи 2 %-наах ипотекаҕа кыттыан баҕалаах ахсаана элбии турара биллэр. Тутуу миниистирэ Павел Аргунов эбии саҥа дьиэлэри  Дьокуускай ханнык кыбартаалларыгар тутары быһаарсыы саҕаламмытын туһунан эттэ.  СӨ быраабыыталыстыбын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Кирил Бычков  Дьокуускай куорат дьаһалтатыгар тутуу саҥа былаһааккаларын эбии көрдүүргэ сорудах биэрдэ.  Билиҥҥи туругунан  2020-2021 сылларга   «ДСК» АУо 103-с кыбартаалга 61, “Прометей” ХЭУо бэйэтин 68-с кыбартаалыгар   395, “АРТ” МСЗ ХЭУо 2021-2022 сылларга 47-с кыбартаалга 60, “РИА” АУо 145-с кыбартаалга 121, “Олорор дьиэ-тутуу хампаанньата” ХЭУо 48-с кыбартаалга 182, “Стройкон” ХЭУо 94-с кыбартаалга 182, “СахаСтройСервис” ХЭУо  75-с кыбартаалга 120, “Якутпромстрой” АУо 69-с кыбартаалга 30 кыбартыыралары  үлэҕэ киллэриэхпит  диэн мэктиэлээбиттэр. Ити этиллибит хампаанньалар ылыммыт соруктарын толорор түгэннэригэр 2021-2022 сылга 1119 кыбартыыра үлэҕэ киирэр туруктаах. 

20%-наах маҥнайгы усунуос

Ааспыт нэдиэлэҕэ Ил Түмэн дьиэ кэргэн уонна оҕо дьыалаларыгар сис кэмитиэтэ тэрийбит «бырабыыталыстыба чааһын” мунньаҕар Уһук Илиҥҥи  2%-наах ипотека боппуруоһа эмиэ таарыллыбыта. Оҕо быраабын көмүскүүр омбудсмен  Анна Соловьева ити анал ипотекаҕа эдэр ыаллар     маҥнайгы усунуос быһыытынан 20 %-ны ууран биэрэллэрин ыарырҕаппыттарын туһунан иһитиннэрдэ. Итини арыый да түһэрэн биэрэр кыах баарын, суоҕун тутуу миниистирин солбуйааччы Евгений Афанасьевтан ыйыппытыгар, тута хайдах да быһаарыллар кыаҕа суох диэн хоруйдаата.

Кыбартыыра уопсай сыанатыттан маҥ­найгы усунуос быһыытынан 20 %-ны ууран биэрэр, кырдьык, эдэр ыалларга ыарахан курдук. Холобур, 2, 3 хостоох кыбартыыраны ыларга маҥнайгы усунуос төлөбүрэ, ортотунан, 1 мөл. 200 тыһ. солк тэҥнэһэр. Эдэр ыалга тута ити үбү-харчыны булара ыарахана чуолкай. Онон ити боппуруос хаттаан көрүллүөн сөп курдук. Кэм-кэрдии көрдөрөн иһиэҕэ диирбитигэр эрэ тиийэбит.

Манна даҕатан эттэххэ

 Василий  Тимофеев, «РИА» генеральнай дириэктэрин экэниэмикэҕэ уонна үпкэ солбуйааччы:

— Уһук Илиҥҥи 2 %-наах ипотекаҕа кыттарга 700-тэн тахса киһи кэлэн сүбэ-ама ыллылар. Төһө кирэдьиити ылыахтарын сөбүн аахтаран суоттаттылар. Билиҥҥи туругунан биһиги хампаанньабыт 131 мөл. солк суумалаах 35 кирэдьиити биэрдэ. Итинтэн биир кирэдьиити чааһынай дьиэни тутталларыгар биэрдибит. Өссө 4 кирэдьиити эмиэ ити хайысхаҕа  биэрээри бэлэмнии сылдьабыт.

Александр ТАРАСОВ