Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -13 oC

Дьокуускай куоракка «Современные реалии: время действовать» диэн гражданскай форум ыытылынна.

Форум сүрүн сыала -- гражданскай уопсастыба институттара, кэмиэрчэскэйэ суох тэрилтэлэр, толоруулаах былаас уонна олохтоох бэйэни салайыы уорганнара бэйэ-бэйэлэрин кытары социальнай партнер быһыытынан көдьүүстээхтик үлэлииллэрин түстээһин. Тэрийээччилэр -- СӨ Уопсастыбаннай палаатата, СӨ Ыччакка уонна социальнай коммуникацияларга министиэристибэтэ.

Дьокуускай куоракка «Современные реалии: время действовать» диэн гражданскай форум ыытылынна.

Форум сүрүн сыала -- гражданскай уопсастыба институттара, кэмиэрчэскэйэ суох тэрилтэлэр, толоруулаах былаас уонна олохтоох бэйэни салайыы уорганнара бэйэ-бэйэлэрин кытары социальнай партнер быһыытынан көдьүүстээхтик үлэлииллэрин түстээһин. Тэрийээччилэр -- СӨ Уопсастыбаннай палаатата, СӨ Ыччакка уонна социальнай коммуникацияларга министиэристибэтэ.

общий

Аҕа сылын туруорсаллар

СӨ Уопсастыбаннай палаататын наукаҕа, үөрэхтээһиҥҥэ уонна патриотическай иитиигэ хамыыһыйатын бэрэссэдээтэлэ Вера Жерготова,:

форум жергогтова 2

--Гражданскай форум сыл аахсын ыытыллар тэрээһин. Быйылгы Саха АССР 100 сылыгар, ону тэҥэ өрөспүүбүлүкэҕэ биллэриллибит Ийэ сылыгар ананна. Былаһааккалары сырдатар буоллахха, дьиэ кэргэн түһүлгэтигэр ийэ, аҕа буолуу боппуруостарын, дьиэ кэргэн бэлиитикэтэ хайдах быһыылаахтык ыытыллыахтааҕын кэпсэттибит. Ийэлэргэ аналлаах “Жизненная ситуация – мама” былаһаакка элбэх киһини түмтэ.

Уопсастыбаннай палаата биир сүрүн дьарыга - хонтуруол. Маныаха үлэ көдьүүстээх буолуутугар туох ирдэбил, өйөбүл тэриллиэхтээҕин быһаарыстыбыт. Улуустааҕы уопсастыбаннай сэбиэттэртэн, РФ Уопсастыбаннай палаататын бэрэстэбиитэллэрэ кыттыыны ыллылар, санааларын эттилэр.

Патриотическай иитии хайысхатыгар анаммыт былаһааккабытыгар 200-тэн тахса киһи тоҕуоруста: уопсастыбанньыктар, министиэристибэлэр, тустаах исписэлиистэр, эдэр ыччат, аҕалар сэбиэттэрэ, устудьуоннар, ыччат лиидэрдэрэ. Ыраах улуустартан кытта дэлэгээттэр бааллара. Холобур, Үөһээ Дьааҥыттан, Орто Халыматтан, Ленскэйтэн.

Иитии өттүгэр быйылга үөрэх дьылыгар оскуолаларга элбэх саҥа сүүрээн киирдэ, киирээри да турар. Ол курдук, быйылгыттан ыла дириэктэрдэр сүбэһиттэрдээх буолбуттара. Олор бу форумҥа актыыбынайдык  кытыннылар, тоҕо диэтэххэ кинилэр патриотическай иитиигэ үлэлэһэр эбээһинэстээхтэр.

Былаһааккабыт үлэтин бүтүүтүгэр “аһаҕас микрофоҥҥа” интэриэһинэй этиилэр, боппуруостар киирдилэр. Холобур, патриотическай иитиини күүһүрдүү туһунан. Маны тэҥэ урут сэбиэскэй кэмҥэ оскуола ахсын үөрэх бырагырааматын ирдэбилинэн үлэлээбит НВП (начальная военная подготовка) уруогу сөргүтэр сорук турда. Бу уруок патриоттары, эт-хаан өттүнэн сайдыылаах, гражданскай позициялаах ыччаты иитэн таһаарарга төһүү буолара. Аармыйаҕа бэлэмнээх дьон тиийэрэ. Маны таһынан кэнчээри ыччат история кэрчиктэрин билэллэригэр, ырыталларыгар анаан кэпсэтиилэри тэрийэр билигин ордук тоҕоостооҕун бэлиэтээтилэр. Түмүгэр эһиил Аҕа сылын ыытарга туруорустулар.  

Оҕону дойдуга бэриниилээх гына иитиигэ Саха Сиригэр далааһыннаах үлэ ыытыллар. Элбэх улуус бэрэстэбиитэлэ бу хайысханан үлэтин сырдатта. уопут атастастылар, салгыы хамсааһыны хайдах сайыннарар туһунан сүбэлэстилэр. Маныаха төрөппүт, оскуола уонна ыччат биир ситиминэн үлэлиэхтээҕин ыйдылар.

форум жерготова

Нэһилиэнньэ айылҕа харыстабылын боппуруостарыгар долгуйар. Бу салааҕа эмиэ элбэх киһи кытынна. Үлэлии турар бырамыысыланнай тэрилтэлэр хайдах быһыылаахтык көмөнү ыыталларын уонна корпоративнай култуура тула кэпсэттилэр.

Манна даҕатан эттэххэ, Уопсастыбаннай палаата ыччат министиэристибэтин кытары чугастык алтыһан үлэлиибит. Холобур, “Гражданские выходные” диэн кыттыгас бырайыактаахпыт. Нэһилиэктэргэ тахсан, дьону кытары атах тэпсэн олорон кэпсэтэбит, санаа атастаһабыт. Ол түмүгэр саҥа сүүрээннэр киирэллэр. Бу сотору кэминэн Кэбээйигэ баран кэлиэхтээхпит. Чурапчыга, Ньурбаҕа исписэлиистэри илдьэ тахса сылдьыбыппыт. Миэстэтигэр психологтар, быраастар үлэлээбиттэрэ.

Уопсастыбанньыктар хас биирдии идиэйэлэрин өйүүбүт, күүс-көмө буола сатыыбыт. Оттон Уопсастыбаннай палаатаҕа боппуруостаахтар хаһан баҕарар ыйытыахтарын сөп. Маннык форумнарга кыттыан баҕалаахтар Уопсастыбаннай палаата, министиэристибэлэр саайтарыгар киирэн, буолаары турар тэрээһиннэри кытары билсиэхтэрин, сайаапка түһэриэхтэрин сөп.

Түмүкпэр идэбинэн учуутал киһи быһыытынан эттэхпинэ, оҕону дойдутугар бэриниилээх гына иитэргэ төрөппүттэн олус элбэх тутулуктаах. Оҕолуун элбэхтэ кэпсэтэн, чугас сыһыаннаах буолуохха. Оччотугар ийэҕэ чугас, ийэ дойдутун таптыыр, ийэ тылын билэр ыччаты иитэн таһаарыахпыт.

Үтүөнү оҥорортон дуоһуйан

Гражданскай форум кэмигэр уопсастыбанньыктарга наҕараадалары туттардылар.

Дьокуускай куорат «Горсвет» тэрилтэтигэр электромонтерунан үлэлиир Георгий Романов дойдубут бэрэсидьиэнин Махтал суругунан бэлиэтэннэ.

Георгий 2014 сылтан саҕалаан уопсастыбаннай үлэлэргэ волонтерунан үлэлиир. Бу, кырдьык, кини сүрэҕин ыҥырыыта, олоҕун укулаата буоларын этэр. Кэргэнэ Саина эмиэ волонтер эбит. Иккиэн бэйэ-бэйэлэрин 2017 сыллаахха волонтердуу сылдьан билсибиттэр, сүрэхтэрин холбоон, ыал буоларга санаммыттар.

форум

--Уопсастыбаннай үлэнэн дьарыктаныы күһэйиинэн барбат, ис сүрэххиттэн баҕалаах буолуохтааххын. Манна хамнас төлөммөт, дуоһунас үрдээбэт. Үтүөнү оҥороргуттан бэйэҥ дуоһуйуохтааххын. Туох барыта буоларын курдук, икки өрүттээх. Үчүгэйэ – элбэх дьону кытары билсэҕин, араас сирдэргэ сылдьаҕын. Куһаҕана – чугас дьоҥҥор бириэмэҥ тиийбэт.

Бу наҕараадабын 2020 сыллаахха коронавирус пандемиятынан биллэриллибит хааччахтааһыҥҥа автоволонтердар ыстааптарын тэрийэн үлэлэппиппин иһин туттардылар. Ыалдьыбыт, дьиэлэриттэн тахсыбат саастаах дьоҥҥо, инбэлииттэргэ бородуукталарын, эмтэрин-томторун тиэрдэрбит. Массыыналаахтар күүскэ өйөөбүттэрэ. Суоппардар тиийбэттэрэ. Бэнсиин даҕаны аҕыйаҕа. Ол ыарахан кэмнэри бары түмсүүлээх буоламмыт туораабыппыт.

Ыһыахтары, парааттары тэрийсиигэ сылын ахсын көмөлөһөбүн. Миэхэ өрүү өйөбүл буолар киһим кэргэним Саина буолар. Медик волонтердар ыстааптарыгар үлэлии сылдьан билсибиппит.

Бу курдук икки уопсастыбанньыктар гражданскай уопсастыба олохтонуутугар бэйэлэрин кылааттарын киллэрсэллэр. Гражданскай форумҥа маннык дьон элбэх муһунна. Кинилэр күннээҕи үлэлэрэ бэлиэтэммитинэн эҕэрдэлиибит!

Сүбэ-соргу ылан

Форум иһинэн «Школа созидателей» социальнай бырайыактааһыҥҥа маастар-кылаас уонна «Возможности участия и победы в конкурсах Фонда президентских грантов» сэминээр ыытылынна.

Горнай улууһуттан Тамара Ефремова кэпсиир:

форум 2

--Идэбинэн учууталбын. Уопсастыбаннай үлэнэн 10-тан тахса сыл күүскэ дьарыктанабын. Маастар-кылааска Владивостоктан Алексей Кулинич модераторынан үлэлээтэ, олус интэриэһинэйдик ыытта, практическай көмөнү оҥордо. Кини Уһук Илиҥҥи бырайыактыыр киин дириэктэрэ, Приморскай кыраай "Энергия участия" социальнай сайдыыны өйүүр  кэмиэрчэскэйэ суох пуонда вице-бэрэсидьиэнэ, федеральнай граннар куонкурустарын эксперэ. Бырайыак суруйууга сүрүн сыыһалары ырытта, элбэх информацияттан сүрүнүн талан, кэнсиэпсийэни арыйыыга сүбэ-ама биэрдэ.

Гражданскай форум чэрчитинэн ыытыллыбыт социальнай бырайыактар куонкурустарыгар оройуоммут аатыттан кытынныбыт. Мин өйөбүл быһыытынан онно сырыттым.

Уопуппуттан кэпсиир буоллахха, “Профи” диэн эбии үөрэхтээһин бырайыагынан икки граны кыайбыппыт. “Содействие самозанятости женщин - путь к снижению безработицы на селе” диэн бырайыак ааптарабын. РФ Бэрэсидьиэнин уонна Ил Дархан граннарын ылан, балтараа сыл үлэлэстибит. Улууспут 48 дьахтара иккис разрядтаах иистэнньэҥ идэлэннэ. Кинилэр -- дьиэҕэ олорооччулар, оҕо көрөөччүлэр, инбэлииттэр, инбэлиит оҕолоохтор, ыарахан түгэҥҥэ түбэспит дьахталлар. Үөрэхпит үстүү ыйдаах этэ. Сылга түөртэ төхтөрүйэн туран ыыттыбыт. Үөртээччибит Наталья Михайлова. Кини биһиги улууспутуттан төрүттээх аатырбыт Августина Филиппова көстүүмнэрин тигиигэ көмөлөспүт эмиэ уран тарбахтаах маастар буолар. Үөрэххэ кэлбит дьахталларга бэйэтин билиитин, сатабылын иҥэрдэ, онтон биһиги наһаа үөрэбит, иистэнньэҥнэрбитигэр көмөлөспүтүгэр махтанабыт.

Мин бэйэм өттүбүттэн дьахталларга  “Открой свое дело” диэн тренинг ыыттым. Маныаха «Тренер по развитию предпринимательских навыков” диэн тустаах үөрэхтээхпин. Кэлин бэйэлэрэ урбаанньыт да быһыытынан дьарыктанан, дьиэ кэргэннэригэр эбии дохуот оҥостуохтара диэн эрэнэбин.

Барыта дьиэттэн саҕаланар

Гражданскай форум кыттыылааҕа Татьяна Тютрина -- Таатта улууһун үөрэх салалтатын исписэлииһэ.

форум 3

--Олус үчүгэй тэрээһин ааста. Үөрэҕирии салаатыгар үлэлиир буолан, оҕону иитиигэ туһуламмыт салааҕа үлэлээтим. Бу аныгы уопсастыба биир сүрүн кыһаҕата, долгутар боппуруоһа. Патриотическай иитии оскуолаларга, үөрэх бары тэрилтэлэригэр баар. Ол эрээри билиҥҥи балаһыанньаны учуоттаан, күүһүрдүөххэ наада дии саныыбын.

Кэлиҥҥи кэмҥэ уопсастыбанньыктарга болҕомто ууруллара күүһүрдэ. Ол курдук, бу саас Чурапчыга илиҥ эҥээр улуустарын гражданскай форумугар кыттыбыппыт. Эмиэ олус үрдүк таһымнаахтык ааспыта.

Уопсай үөрэхтээһин департаменын салаайааччытын солбуйааччы Надежда Захарова этиитин олус сэргии иһиттибит. Ол курдук, оскуола эйгэтиттэн, дьиэ кэргэнтэн патриотическай иитии саҕаланар диэбитин толору өйүүбүн. Маныаха аҕа оруола эмиэ олус күүстээх. Өрөспүүбүлүкэ Аҕаларын сүбэтин салаайааччы Айхал Габышев оҕону иитии дьиэттэн тахсарын эттэ. Онтон онно оскуола, үөрэх тэрилтэлэрэ, уопсастыбаннас кыттыһан биэрэр. Онон аныгы кэмҥэ эр киһи статуһун үрдэтэр тустаахпыт дии санаатым.

index 14

Биир сомоҕо буолуохтаахпыт

Биэс былаһаакканан ыытыллыбыт форум түмүктүүр тэрээһининэн пленарнай мунньаҕын Ил Дархан уонна бырабыыталыстыба дьаһалтатын салайааччы Георгий Михайлов саҕалаата:

 --Биһиги уопсастыбабыт сайдыытын олугунан актыыбынай уонна көхтөөх гражданнар буолаллар. Салалта, былаас кинилэри кытары аһаҕас кэпсэтиини олохтуохтаахпыт, идиэйэлэрин истэн, олоххо киллэрэллэригэр көмө-тирэх буолуохтаахпыт. Бу буола турар судургута суох кэмҥэ хаһааҥҥытааҕар да биир сомоҕо буолуохтаахпыт, — диэн эттэ.

форум 1

Пленарнай мунньах модератора, Саха Сирин Уопсастыбаннай палаататын бэрэссэдээтэлэ Николай Бугаев мустубуттарга араас хайысханан таһаарыылаахтык үлэлээбиттэригэр махтанна:

--Биэс дискуссионнай былаһаакка үлэтин түмүгүнэн гражданскай уопсастыба сайдыытыгар туһуламмыт элбэх идиэйэлэр уонна этиилэр киирдилэр. Форум резолюциятыгар саамай сытыы боппуруостар киириэхтэрэ. Бу докумуон толоруулаах былаас уорганнарыгар, муниципальнай тэриллиилэр баһылыктарыгар, уопсастыбаннай тэрилтэлэргэ быһаарыылары ылалларыгар анаан аадырыстанан ыытыллыаҕа, - диэтэ.

Ол докумуоҥҥа этиллибит олоххо киирэригэр эрэниэххэ.

  • 2
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 1

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением
Лента новостей

Суоппар буолар уустугурда

Муус устар 1 күнүттэн байаҥкамаат бэбиэскэтиттэн куотунар дьону тырааныспары ыытар…
28.03.24 17:19
Лента новостей

Интерактивнай быыстапка

«Арассыыйа – Мин устуоруйам» мультимедийнай устуоруйа пааркатыгар кулун тутар 20 күнүттэн…
28.03.24 16:23