Общество

Эрэгийиэн боломуочуйата

Ааспыт нэдиэлэҕэ Ил Түмэҥҥэ туһааннаах тиэмэҕэ кэпсэтии буолан ааста.  Мунньаҕы Ил Түмэн экэниэмикэҕэ, инвестицияҕа уонна бырамыысыланнас бэлиитикэтигэр сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ  Павел Петров иилээн-саҕалаан ыытта. Мунньахха «Полярные авиалинии» авиахампаанньа экэниэмикэҕэ уонна үпкэ дириэктэрэ Василий Чин-Фю уонна СӨ Тырааныспарга уонна суол хаһаайыстыбатыгар миниистирин солбуйааччыта Ольга Рафаилова кыттыыны ыллылар.

Павел Петров кэпсэтии саҕаланыыта нэһилиэнньэни салгын тырааныспарынан таһыы табыгастаах, хас биирдии киһиэхэ тиийимтиэ буоларыгар анаан Федерация Сэбиэтин уурааҕа үлэлиирин эттэ. Маныаха көтөр аалынан Саха Сирин иһигэр нэһилиэнньэни таһыыга  федеральнай бүддьүөттэн 4 млрд солк. кэриҥэ суумалаах кыттыгас үп-харчы наадалааҕын чопчулаата.

- Ааспыт сыл ахсынньы 23 күнүгэр Федерация Сэбиэтин уурааҕа бигэргэммитэ. РФ Бырабыыталыстыбатыгар нэһилиэнньэҕэ табыгастаах маршруттары кэҥэтиигэ кыттыгас үбүнэн-харчынан хааччыйыыга мэктиэ киирбитэ. Бу хайысхаҕа Саха Сирэ ситимнээх үлэни ыытар. «Уһук Илин уонна Забайкалье» парламеннарын Ассоциациятыттан эбии хайысхалары киллэрэргэ уонна үп-харчы көрөргө быһаарыллыбыта даҕаны, бу күннэргэ РФ Тырааныспарын министиэристибэтиттэн аккаас сурук кэллэ. Сүрүн биричиинэтэ – чуолаан үп-харчы хантан көрүллэрэ ыйыллыбатах. Маныаха салгыы хайдах үлэлиибит? -  диэн сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ тыын боппуруоһу туруорда.

Ольга Рафаилова эрэгийиэн иһигэр салгын тырааныспарынан тиэйии уонна таһыы өрөспүүбүлүкэ боломуочуйата буоларын чопчулаата. Ол эрээри, сыл устата Саха Сиригэр «А» пуунтан «Б» пууҥҥа диэри күчүмэҕэйэ суох таһыы үлэтин авиация эрэ хааччыйар кыахтаах диэтэ. СӨ тырааныспарын министиэристибэтэ 20 сыл устата федеральнай бүддьүөттэн кыттыгас үп-харчы, анал субсидия көрүллэригэр боппуруос туруорар эрээри, «Бу – эһиги боломуочуйаҕыт» диэн өрүү аккаас кэлэр эбит. 2019 сылтан сыһыан арыый да уларыйбыт. РФ Тырааныспарга министиэристибэтэ баар кыһалҕаны өйдөөн, судаарыстыбаннай бырагыраамаҕа уларытыы киллэрэргэ уонна субьектарынан кыттыгас үп-харчы аныырга бэрээдэги олохтообуттар. Бу докумуон эрэгийиэн иһигэр Аартыка зонатыгар уонна Уһук Илиҥҥэ көтөр аалынан тиэйии, таһыы хайысхаларын сайыннарарга туһуланар. Маны тэҥэ, олохтоох көтүүлэри өйүүргэ  дойдубут Бэрэсидьиэнин дьаһала эмиэ баар. 

Салгыы хайдах дьаһанабыт?

Дьэ, ити докумуоннарга олоҕуран, саҥа бэрээдэги оҥорууга РФ Тырааныспарга министиэристибэтэ эрэгийиэн салалтатын кытары докумуоннары үөрэтэн, саҥа маршруттары киллэрэргэ сыл кэриҥэ кэпсэппиттэр, улахан сөбүлэҥ үлэтэ ыытыллыбыт. Эбии маршруттар оҥоһуллубуттар. Билиэт сыанатын кыттыһан, үбүлээһинин өрөспүүбүлүкэ уонна федеральнай бүддьүөттэринэн тэҥҥэ үллэстэн, 50/50 бырыһыаҥҥа төлөһөргө быһаарсыбыттар.  Кыттыһар харчы сууммата 4,3 млрд солк., маршрут ахсаана 35-кэ  тэҥнэспит. Тустаах уураах ылыллан, бырайыак сөбүлэҥнэри ааспыт эрээри, бу күннэргэ үбүлээһин боппуруоһугар эмиэ аккаас кэлбит.

Маныаха Павел Петров «салгыы хайдах дьаһанабыт?» диэн боппуруос туруорда уонна «бииргэ үлэлэһиэххэ» диэн эттэ. РФ Бэрэсидьиэнин дьаһалынан олохтоох таһыыны сайыннарыы тарыыба намтыы илигинэ хайдах даҕаны толоруллар кыах суох, чэпчэтиилээх билиэт ахсаана элбээтэҕинэ, туһанар дьон ахсаана үрдээтэҕинэ эрэ тыын боппуруос быһаарылларын ыйда.

Бу хайысхаҕа Василий Чин-Фю Уһук Илиҥҥи эрэгийиэн «Аврора» авиахампаанньаны кытары элбэх боппуруоһу быһаарсарын эттэ. РФ уонна СӨ тырааныспарга министиэристибэлэри кытары күүстээх үлэ барарын ыйда. Бу боппуруос өссө ахсынньы 26 күнүгэр ыытыллар стратегическай сессияҕа туруоруллуохтаах.

Этиилэри, кыһалҕалары ырытан баран, мустубуттар ахсынньы 7-8 күннэригэр Санкт-Петербург куоракка буолаары турар XIII норуоттар икки ардыларынааҕы “Аартыка: бүгүҥҥүтэ уонна инникитэ” пуорумҥа тыл этэргэ быһаардылар. Манна чэпчэтиилээх билиэттэргэ субсидия көрүллүүтүн, кыра авиацияны сайыннарыыны таарыйыахтара. Маны тэҥэ Госдума Уһук Илини уонна Аартыканы сайыннарыы кэмититэтин бэрэссэдээтэлигэр Николай Харитоновка суругунан иһитиннэрии киллэриэхтэрэ.

Олохтоохтор туруорсаллар

Абый улууһуттан Айталина көтөр аалынан айан-сырыы харгыстарын туһунан үллэһиннэ. Кини бу сайын  үс оҕотун кытары Белай Гораттан Дьокуускайга диэри көтөн кэлэригэр чэпчэтиилээх билиэттэргэ тиксибэтэх, онон соҕотох бэйэтигэр билиэти 39 тыһ.солк. тахса суумаҕа атыыласпыт. Оттон хас биирдии оҕолоругар билиэт сыаната – 19 тыһ.солк.

– Хас рейс ахсын чэпчэтиилээх билиэт баар эрээри, атыыга тахсаат былдьаһыкка «итии бэрэскилии» аҕыйах чааһынан бүтэр. Сайын киин куоракка көтөн кэлэргэ үгүөрү үбү-харчыны ороскуоттаабыппыт. Хата, дойдубутугар төннөрбүтүгэр биир чэпчэтиилээх билиэт эмискэ «күөрэс гынан», 14 тыһ.солк. эрэ атыыласпытым. Оҕолорбор билиэт сыаната 19-туу тыһ. солк. этэ. Билиэт сыаната үрдүк, ону сэргэ атыыга суох аатырар - ити эмиэ кыһалҕа. Оттон көтөр аалынан урбаанньыттар сибиэһэй бородуукта арааһын хото аҕалаллар гынан баран, сыаната «ытырар».  Холобур, Нөмүгү килиэбэ 200 солк. атыыланара бассаап ситимин толорбута. Дьиҥэр, олохтоох килиэп сыаната 76 солк. Фрукта, оҕуруот аһа атыыга дөбөҥнүк баар. Дьаабылыка сыаната ортотунан – 550 солк. саҕаланар, оттон мандарин - 600-700, оҕурсуу - 500, помидор - 700, груша - 700, виноград - 780, банан - 500. «Якутопторг» базата үлэлиир буолан, хортуопуй, луук, сүбүөкүлэ сыаната удамыр. Онон,  урбаанньыттарга эмиэ чэпчэтии көрүллэрэ буоллар, сыана арыый да намтыа эбитэ буолуо,  - диэн Айталина этэр.

Кырдьык, Аартыка олохтоохторугар билиэт сыанатын чэпчэтии – тыын боппуруос. Көргө-күүлэйгэ буолбатаҕа чахчы. Киин куоракка үксүн эмтэнэ, балыыһаҕа  көрдөрүнэ, араас анаалыс туттара айанныыллар. Маныаха, холобурдаан эттэххэ, биир көтүүгэ Белай Гораттан 39 тыһ. солк. суумаҕа ороскуот дьиэ кэргэн бүддьүөтүгэр олус охсуулаах. Маны тэҥэ, кэлиҥҥи сылларга ыраах оройуоннартан дьон маассабайдык көһөн кэлиитин эмиэ саныаҕыҥ. Бу биир төрүөтэ – айан, ас-таҥас сыаната үрдүгэ. Онон, норуот дьокутааттара, үрдүкү салалта туруорсар боппуруостара, чуолаан федеральнай бүддьүөттэн чэпчэтиилээх билиэттэргэ үбүлээһин көрүллэрин ситиһэллэригэр баҕарабыт.

Сыыппаралар, чахчылар

Манна даҕатан эттэххэ, сыл саҕаланыыта Аартыка оройуоннарыттан “Полярные авиалинии” хампаанньа 3000 чэпчэтиилээх билиэти атыылаабытын туһунан СӨ Ил Дарханын уонна Бырабыыталыстыбатын пресс-сулууспата иһитиннэрбитэ. Ордук Баатаҕайтан (350), Тиксииттэн (327), Сааскылаахтан (324), Уус Куйгааттан (308), Белай Гораттан (296) рейстэргэ дьон билиэттэри хамаҕатык атыыласпыттара биллэр.

Санатан эттэххэ, билигин оройуон кииннэриттэн Дьокуускайга диэри 28 маршрут баар, ол иһигэр Аартыкаттан – 14. Саха Сирин бүддьүөтүттэн 600 мөл. солк. көрүллэр.

Билиэттэринэн Аартыка оройуоннарыгар олорор олохтоохтор саастарынан хааччаҕа суох туһаналлар (бырагыраама бастаан олоххо киириитигэр саастарынан 23-гэр диэри уонна 55 ааспыттар эрэ туһанар кыахтаахтара). Маны тэҥэ «Земскэй быраас /фельдшер» уонна «Земскэй учуутал» бырагыраама кыттыылаахтара туһаныахтарын сөп.

Хаартыска: yakutia-daily