Политика

АРАССЫЫЙАНЫ КЫТТА ЭҤЭЭРДЭҺЭН САЙДАБЫТ

Алексей Еремеев, Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлэ:

-Сахам Сирин күндү дьоно-сэргэтэ! Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин аатыттан Саха аптаныамыйалаах Сэбиэскэй Социалистическай Өрөспүүбүлүкэтэ тэриллибитэ 100 сылынан итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин!

Сүүс сыл анараа өттүгэр М.К. Аммосов, П.А. Ойуунускай, И.Н. Барахов, С.М. Аржаков, С.В. Васильев Саха Сирэ социальнай-экэнэмиичэскэй, култуурунай сайдыыта Арассыыйа састаабыгар киирдэҕинэ эрэ балысханнык барыаҕын өтө көрбүттэрэ.

Дойдубут дьылҕата быһаарыллар быыһык кэмнэргэ биһиги ытыктабыллаах гуманистарбыт, интэлигиэнсийэ чаҕылхай бэрэстэбиитэллэрин ыллыктаах тылларыгар тирэҕирэбит. ХХ үйэ саҕаланыыта биһиги өркөн өйдөөх киһибит уонна уопсастыбаннай диэйэтэлбит Өксөкүлээх Өлөксөй «Ойуун түүлэ» уонна «Саха интэлигиэнсийэтигэр сурук» айымньыларыгар Саха Сирин, Арассыыйа уонна аан сайдар саргыларын ойуулаабыта, инники кэскиллэрин түстээбитэ. Норуодунай суруйааччы Суорун Омоллоон дэлэҕэ тоһоҕолоон этиэ үһү дуо: «Өрөспүүбүлүкэ биир сүрүн соруга Саха Сирин уонна Арассыыйа историческай дьылҕаларын бөҕөргөтүү буолар», -- диэн.

Саха Өрөспүүбүлүкэтэ бэйэтэ да, биһиги улуу дойдубут Арассыыйа да чэчирии сайдарыгар сөҕүмэр кыахтаах, сүҥкэн кылааттаах, РФ тэҥ бырааптаах субъегын быһыытынан 100 сылын көрсөр. Өрөспүүбүлүкэ этэҥҥэ буоларын, үүнэ-сайда турарын туһугар кыһамньылаах үлэҕит иһин махтанабын!

Эһиэхэ уонна эһиги чугас дьоҥҥутугар доруобуйаны, сарсыҥҥы күҥҥүтүгэр эрэли, этэҥҥэ буолууну уонна дьолу баҕарабын!

НОРУОППУТ ҮГҮС СЫЛЛААХ ДЬУЛУҺУУТА ЭТЭ

Александр Жирков, Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин бастакы сообуйааччы:

-Саха Сирин ытыктабыллаах олохтоохторо! Эһигини барыгытын Саха Өрөспүүбүлүкэтэ төрүттэммитэ 100 сыла туолар кэрэ-бэлиэ күнүнэн истиҥник эҕэрдэлиибин!

  Бэйэ судаарыстыбаннастаах, өрөспүүбүлүкэлээх буолуута биһиги норуоппут үтүмэн үгүс сылларга дьулуһуута, баҕата, ыра санаата этэ. Ол ыра санаа туолуута норуоппут историятыгар, омук быһыытынан олохпут усталаах-туоратыгар буолбатах улахан бэлиэ, дьоһуннаах ситиһии буолбута. Биһигини кытта судаарыстыбаннаһы ыаллыы олорор хотугу аҕыйах ахсааннаах омуктар эмиэ ылбыттара. Оччолорго Саха Сирин бастаан Иркутскай уобалас иһинэн көннөрү оройуон, онтон өрөспүүбүлүкэ буолбакка, уобалас оҥорорго холоно сылдьыбыттарын, В.В. Никифоров-Күлүмнүүр, М.К. Аммосов, П.А. Ойуунускай, И.И. Барахов уонна да атын чулуу дьоммут туруулаһан, аптаныамнай өрөспүүбүлүкэ статуһун ылары ситиспиттэрэ.

  Судаарыстыбаннастаах буолуу саха норуотун биир сомоҕо түмпүтэ, төрүт үгэстэрбитин, тылбытын-өспүтүн сүтэрбэккэ харыстыырбытыгар, сайыннарарбытыгар, билиибитин-көрүүбүтүн хаҥатынарбытыгар, атын норуоттартан хаалсыбакка, саҥа үйэ ситиһиилэрин бииргэ туһанан, тэҥҥэ барарбытыгар, сайдарбытыгар кыаҕы үөскэппитэ.

  Судаарыстыбаннаһы харыстааһын, бөҕөргөтө, сайыннара сатааһын тохтообот, тохтуо да суох тустаах. Билигин иккис үйэбитигэр киирдибит. Бу үйэ хайдах буолар? Киһи аймахха? Саха норуотугар? Барыта буолбатах гынан баран, биһиги инникибит бүгүҥҥү дьонтон бэйэбититтэн уонна кэнэҕэски ыччаппыт кыаҕыттан, кини билиитин, өйүн-санаатын күүһүттэн, дьулурууттан улахан тутулуктаах буолуоҕа.

Күндү биир дойдулаахтарым!

Сахабыт Сирэ сайда-чэчирии турдун!

Саха Өрөспүүбүлэкэтэ баар буоллун!

Тупсан, кыаҕыран иһиэхтин!

Саха норуота элбээн, кэҥээн истин!

Олоҕун уйгута тупса турдун!

 Өрөспүүбүлэкэбит 100 сылынан

АРАССЫЫЙА БАРЫТА ҮӨРҮҮБҮТҮН ҮЛЛЭСТЭР

Виктор Губарев, Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин солбуйааччы:

-Биһиги элбэх омуктаах өрөспүүбүлүкэбит тэриллибитэ 100 сылын туолла. Бу үөрүүбүтүн Арассыыйа Федерацията бүттүүнэ үллэстэр. Социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыыбыт Арассыыйаны кытта ситимнээх. Өссө 1917 сылтан саҕалаан манна соҕурууттан учууталлар, быраастар Украинаттан, Белоруссияттан, о.д.а. өрөспүүбүлүкэлэртэн кэлэн олохсуйан барбыттара. Кинилэр Саха Сирэ сайдарын туһугар элбэҕи оҥорбуттара.

Бу күн биһиги өрөспүүбүлүкэбит бастакы салайааччыларыгар сүгүрүйэбит: Ойуунускайга, М.Аммосовка, С. Васильевка уонна С.Аржаковка. Чулуу дьоммут олохтообут өрөспүүбүлүкэлэрин сатабыллаахтык салайар, сайыннарар, сырдык кэскилин түстүүр эппиэтинэһи дьоһуннук сүгэр утумнааччылар буолуохтаахпыт.

ИЛ ДАРХАММЫТ ТУЛА ТҮМСЭН

Антонина Григорьева, Ил Түмэн вице-спикерэ :

-Бу 100 диэн сыыппараны этэргэ дөбөҥ, оттон ити сыллар усталарыгар элбэх үтүөкэн киһи сыралаһан, дьулуһан, эдэр эрчимнээх күүһүн-уоҕун анаан, төрөөбүт дойдуга тапталынан салайтаран, бу күнү чугаһаппыта. Кинилэртэн биирдэстэрэ мин биир дойдулааҕым Степан Васильев этэ. Кини саҥа тэриллибит сэбиэскэй өрөспүүбүлүкэҕэ үрдүкү дуоһунастарга үлэлээбитэ: нарком, дойдуга идэлээх сойуус хамсааһынын сүрүннэспитэ, бырамыысыланнаһы сайыннарыыга ылсыбыта. 30-с сылларга көмүһү уонна металлары хостуур оробуочайдар идэлээх сойуустарын Киин кэмитиэтин, онтон КК иһинэн баартыйа хонтуруоллуур кэмитиэтигэр бырамыысыланнас салаатын салайбыта.

Өрөспүүбүлүкэбитигэр араас итэҕэллээх норуоттар иллээхтик олороллор. Хас биирдиилэрин култуураларын өрө тутабыт, үгэстэрин, тылларын харыстыырга усулуобуйа тэриллэр. 

Биир үйэ иһигэр балысханнык сайынныбыт. Күн бүгүн тэтимнээхтик сайдар бырамыысыланнай улонна аграрнай эрэгийиэн буолабыт, дойду экэниэмикэтигэр дьоһун миэстэни ылабыт.

Саҥа саҕаланар 100 сыл баараҕай былааннарбытын олоххо киллэрэр кэрдиис кэммит буолар. Онуоха Ил Дархаммыт тула түмсэн, бары сомоҕолоһон, өрөспүүбүлүкэбит туһа диэн үлэлээтэхпитинэ, Сахабыт Сирин кыаҕын өссө бөҕөргөтүөхпүт. Барыгытыгар иллээх олоҕу, кытаанах доруобуйаны, байылыат олоҕу, айымньылаах үлэни!

ТЭТИМНЭЭХТИК САЙДАН ИҺЭР ЭРЭГИЙИЭН

Михаил Гуляев, Ил Түмэн ыччат дьыалаларыгар, физическэй култуураҕа уонна спорка сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ:

-СӨ Судаарыстыбаннай мунньаҕын уонна тус бэйэм ааппыттан Саха АССР төрүттэммитэ 100 сылынан истиҥник эҕэрдэлиибин!

РСФСР иһинэн аптаныамыйалаах өрөспүүбүлүкэ тэриллиэҕиттэн Саха Сирин олоҕун-дьаһаҕын, экэниэмикэтин сайдыыта киэҥ далааһыннаахтык үрдүк таһымҥа тахсыбыта. Саха норуотун эдэр бассабыык уолаттара: Максим Аммосов, Платон Ойуунускай, Степан Аржаков, Исидор Барахов Саха Сирин уобалас быһыытынан буолбакка, өрөспүүбүлүкэ быһыытынан тэрийэри ситиспиттэрин өссө төгүл чорботон бэлиэтиэх тустаахпыт.

1925 сыллааҕы Конституциянан Саха АССР РСФСР арахсыспат сорҕотунан бигэргэтиллэн, былаас үрдүкү уорганынан бүтүн Саха Сиринээҕи Сэбиэттэр сийиэстэрэ биллэриллибитэ. Өрөспүүбүлүкэ үрдүкү былааһа --Саха Сиринээҕи Киин ситэриилээх кэмитиэт (ЯЦИК) – Саха АССР сокуон оҥорор, дьаһайар уонна хонтуруоллуур үрдүкү уоргана буолбута. РСФСР тэриллибит бастакы сылларыгар аптаныамыйалаах өрөспүүбүлүкэ бырааба олус киэҥ этэ. Оннооҕор 1938 сылга диэри амнистияны олохтуур уонна гражданство биэрэр бырааптана сылдьыбыта.

1990 сыл балаҕан ыйын 27 күнүгэр Саха АССР XII ыҥырыылаах Үрдүкү Сэбиэтэ Саха ССР судаарыстыбаннай суверенитетын туһунан Декларацияны ылыммыта. Онтон ыла Саха Сирин судаарыстыбаннаһын сайдыытын саҥа кэрдиис кэмэ саҕаламмыта.

Саха Сиригэр судаарыстыбаннас саҥа көрүҥүн үөскээһинэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин бастакы Бэрэсидьиэнэ М.Е. Николаев аатын кытта быстыспат ситимнээх. Кини Арассыыйаҕа федерализм уонна федеративнай сыһыаннаһыылары сайыннарыы боппуруостарыгар сүрүн бэлиитикэни көхтөөхтүк ыыппыта. Арассыыйа федеративнай судаарыстыбатын көрүҥүн саҥатытыыга уонна сайыннарыыга Саха Өрөспүүбүлүкэтэ быһаччы кыттыыта, РФ чэрчитинэн өрөспүүбүлүкэ национальнай судаарыстыбаннаһын тэрийии уонна бөҕөргөтүү Михаил Ефимович салалтатынан барбыта. 1992 сыл кулун тутар 31 күнүгэр Федеративнай дуогабары баттаһыы кэнниттэн Саха Өрөспүүбүлүкэтин Төрүт сокуонун ылыммыппыт мээнэҕэ буолбатах. Саха Сиригэр Арассыыйаны кытта биир сомоҕо буолуу – дойду үгүс норуоттарын уопсай дьылҕата, өбүгэлэрбит үлэлэригэр, ситиһиилэригэр ытыкбатыл, Аҕа дойдуга таптал, дойдубут үүнэ-чэчирии турарыгар дьулуһуу бэлиэтэ.

СӨ Судаарыстыбаннай мунньаҕа 1993 сыллаахха тэриллибитэ. Икки палаталааҕа. А.П. Илларионов, Е.М. Ларионов салайан үлэлэппиттэрэ. Оччолорго биһиги улуустартан 56 дьокутаат талыллан үлэлээбиппит.

Кэлиҥҥи уон сылга Саха Өрөспүүбүлүкэтэ олох бары хайысхатыгар үрдүк көрдөрүүлэри ситистэ, модун Арассыыйа тэтимнээхтик сайдан иһэр эрэгийиэнигэр кубулуйда.

Барыгытын өссө төгүл Саха АССР төрүттэммитэ 100 сылынан истиҥник эҕэрдэлиибин. Чэгиэнник сылдьыҥ, үөрэххэ, үлэҕэ, олох бары эйгэтигэр ситиһиилээх буолуҥ!

ЧАҔЫЛХАЙ ТАЛААННАР ТАХСЫАХТАРЫГАР ЭРЭНЭБИН

Феодосия Габышева, Ил Түмэн наукаҕа, үөрэххэ, култуураҕа, сонуну киэҥник тарҕатар сириэстибэлэргэ уонна уопсастыбаннай тэрилтэлэр дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ :

-Өрөспүүбүлүкэбит 100 сыллаах үбүлүөйүнэн бар дьоммун итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин! Ааспыт 100 сыл түмүктэрин кэлэр көлүөнэ үчүгэйдик үөрэтэн, инники 100 сыллаах былааны оҥостон толороллоругар, кэскиллээх үлэни тэрийэллэригэр баҕарабын.

100 сыллаах үбүлүөй чэрчитинэн мин Саха АССР төрүттэспит судаарыстыбаннай диэйэтэл Исиидэр Бараахап дойдутугар Үөһээ Бүлүүгэ баран кэллим.

Исиидэр Бараахап баара-суоҕа 40 сыл эрэ олорбут эрээри, үтүмэни оҥорон барбыта. Кини – судаарыстыбаннаска анаммыт кинигэлэр ааптара. 1925 сыллаахха комплекснай научнай эспэдииссийэни тэрийбитэ. Сахалыы сурук-бичик, бэчээт сайдарыгар эмиэ өҥөлөөх. Ол курдук, “Манчаары” хаһыат (1921) бастакы эрэдээктэрэ. Кэлин 1923 сыллаахха бу хаһыат “Кыым” диэн буолбута.

Төрөөбүт дойдутугар кини аатын үрдүктүк туталлар. Үөрэнээччилэр олоҕун сэҥээрэллэрэ үөрдэр. Күл оскуолатыгар гражданственность уонна патриотизм уруогун ыыттым. Эрэнэбин, Исидор Барахов төрөөбүт түөлбэтиттэн кини курдук чаҕылхай талааннар тахсыахтарыгар, үөрэх, култуура, наука, мэдиссиинэ, тыа хаһаайыстыбатын, технология салааларын сайыннарыахтарыгар.

ТОЛКУЙ КҮНЭ

Елена Голомарева, аҕыйах ахсааннаах хотугу норуоттар боппуруостарыгар уонна Аартыка дьыалаларыгар сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ:

-Сахабыт Өрөспүүбүлүкэтэ 100 сылын туолла. Үйэ бырааһынньыга -- өрө күүрүүлээх, өрөгөйдөөх. Бүгүн өрөспүүбүлүкэ дьоно-сэргэтэ бары тоҕуоруһа мустаммыт, биир киһи курдук: “Сахабыт Сиригэр уруй-айхал!” –диибит. Нэһилиэк ахсын оһуокай дуорайда, төрөөбүт дойдулара сайдарын, халлааммыт өрүү күөх буоларын, эйэлээх олох туһугар санааларын эттилэр. Бүгүн толкуй күнэ. Бу сыллар тухары элбэх көлүөнэ дьон өрөспүүбүлүкэни салайан кэллэ. Кинилэр үлэлэрин салгыыр, инники сайдыыны торумнуур күн. “Тугу бастакы уочарат быһаарыахпытын наада?”, “Хайдах тупсарабыт дьон олоҕун?”, “Дьон сарсыҥҥыга эрэллээх буоларын туһугар тугу оҥоруохха?”, о.д.а. боппуруостар үүйэ-хаайа туталлар, саҥа саҕаланар 100 сылга ол онно хоруй булан, күүскэ үлэлиир сорук турар.

КИЭН ТУТТУУНУ ҮӨСКЭТЭР

Павел Пинигин, Ил Түмэн дьокутаата:

-Биһиги аптаныамыйабытын, туспа субъект буоларбытын ыарахан кэмнэргэ көмүскэспит, бэл, онтон сылтаан репрессияламмыт дьоммут, кэлин бэрэсидьиэннэрбит, өрөспүүбүлүкэбит аҕа баһылыктара уонна норуот бүттүүнэ үлэлэһэн, бүгүҥҥү сайдыыга тиийэн олоробут.

Оттон билигин атын түһүмэххэ үктэнэбит. Сайдыыбыт тэтимэ бары хайысхаҕа өссө түргэн буолла. Биһиги тыйаатыр, киинэ, спорт өттүгэр сүҥкэн ситиһиилэрдээхпит, өссө ситиһиэхпит даҕаны. Ити биһиги норуоппут талааннааҕын көрдөрөр. Атын үгүс ахсааннаах норуоттар иннилэригэр киэн туттууну үөскэтэр.

Онон сахам дьонугар бары эйгэҕэ ситиһиини баҕарыам этэ. Биһиги, Ил Түмэн норуодунай дьокутааттара, кыһалҕаны өйдүүбүт, билэбит, ону туоратарга бары өттүнэн үлэлиибит. Тыа хаһаайыстыбата сайдарын, ыарахан усулуобуйаҕа олорор хоту дойду дьоно олохторо тупсарын туһугар үлэлии-хамныы сылдьабыт. Онон барыгытыгар өссө төгүл доруобуйаны, дьоллоох олоҕу, ситиһиини баҕарабын!

ЫЧЧАТЫ -- ТЫА СИРИГЭР

Родион Зорин, Ил Түмэн дьокутаата:

-100 сыл тухары өрөспүүбүлүкэ араас сабыытыйаны барытын ааһан, баччаҕа тиийэн кэллэ. Сэрии, сут-кураан сыллары туораан, ханнык да түгэҥҥэ санаабытын түһэрбэккэ, иннибит диэки эрдэн, билигин социальнай турукпут күүһүрэн, аныгы куорат, өрөспүүбүлүкэ буолан олоробут.

 Мин билэрбинэн, суол да бөҕө, сибээс да бөҕө. Бөһүөлэктэргэ суотабай лииньийэлэр киирдилэр. Уоппут, элэктэриичэстибэбит барыта холбонон, аҕыйах ыраах дойдуларга эрэ тиийэ илик. Онон ыччаты оройуоҥҥа сүөһү иитиҥ, урут сопхуоска курдук, тыа сиригэр үлэлии тиийиҥ диэн ыҥырыам этэ. Билигин Ил Түмэннэр тыа хаһаайыстыбатыгар аныыр бүддьүөттэрэ сыл аайы үрдүү турар. Үүккэ, эккэ, үүнээйигэ субсидия элбэх. Дьоммут бары ону туһанныннар. Бородууксуйа да баар буолуо, дьон да хамнастаах  буолуо этэ.

Үлэлээх буолуҥ, доруобай буолуҥ диэн баҕаран туран, бар дьоммун бу бэлиэ күнүнэн өссө төгүл эҕэрдэлиибин!

ЭДЭР ХОРСУН УОЛАТТАР ТУРУОРСУБУТТАРА

Мичил Николаев, Ил Түмэн дьокутаата:

Улахан бырааһынньыкпытынан, Сахабыт Сирэ 100 сылынан, биир дойдулаахтарбын бука барыларын эҕэрдэлиэхпин баҕарабын! Бу саха омукка улуу бырааһынньык буолар. Тоҕо диэтэр, биһиги бүгүҥҥү күннээххэ дылы туспа субъект буолан олоробут. Билигин биһиги, норуот дьокутааттара, бу субъекпытыгар өбүгэлэрбит оччолого түстэспит сокуоннарыгар тиийэр таһымнаах сокуоннарга үлэлии-хамныы сылдьабыт. Үүнэн эрэр көлүөнэҕэ, кэскиллээх эдэр кэнчээри ыччакка, оҕолорго элбэх үрдүк ситиһиини, билиини баҕарабын! Чаҕылхай оҕолор үүнэн тахсыахтара диэн эрэнэбин. Ыччаппытыгар устуоруйаны дьаныардаахтык үөрэтиҥ диэн этиэм этэ. Сахабыт Сиригэр элбэх талааннаах, хорсун дьон олоро сылдьыбыта. Ол курдук, биир дойдулаахтарбыт, 25-27 саастаах эдэр уолаттарбыт оччолорго улахан докумуону бэлэмнээн, илии баттаан Москва куоракка тиийэн суверенитеты туруорсубуттара. Онон Сахабыт Сирэ инникитин даҕаны үүнэ-сайда турдун, баай-дуол буоллун! Куруук үөрэ-көтө сылдьыахха, сырдыкка талаһыахха!

ПАТРИОТИЧЕСКАЙ ИИТИИ ОРДУК СУОЛТАЛАННА

Семен Никитин, Ил Түмэн дьокутаата:

-Билиҥҥи халбаҥ кэмҥэ патриотическай иитии оҕолорго олус суолталаах. Чурапчы улууһа «Снежный барс» байыаннай-париотическай оонньууларга хамаандалара I уонна III миэстэлэргэ тигистилэр. Онон биһиги оҕолорбут бэлэмнээхтэрин өрөспүүбүлүкэҕэ көрдөрдүлэр. Аны быйыл саха алпаабытын олохтообут Ноҕуруодап, кыһыл бартыһаан Уот Субуруускай уонна роман жанрын саха литературатыгар киллэрбит Эрилик Эристиин үбүлүөйдэрэ. Эрилик Эристиин «Маарыкчаан ыччаттара» айымньытынан Саха академическай тыйаатыра "Уоттаах сүрэхтээхтэр" диэн испэктээги туруорда. Биһиги дьоммут үөрэ-көтө, сөҕө-махтайа көрдүлэр. Сэбиэскэй былаас олохтонуутугар үлэлээбит ыччаттар тустарынан билиҥҥи ыччакка сүрдээх үчүгэй өйдөбүл хаалла. Биһиги билигин Украинаҕа буола турар быйыаннай дьайыыларынан сибээстээн олус быһаарыыта суох кэмҥэ олоробут. Эрилик Эристиин айымньыта билиҥҥи олоххо майгынныыр эбит.

Өрөспүүбүлүкэ 100 сыллаах үбүлүөйэ өрө көтөҕүллүүлээхтик, киэҥ ис хоһоонноохтук баран иһэр. Мин дьоммор-сэргэбэр чэгиэн-чэбдик доруобуйаны, тупсаҕай олоҕу-дьаһаҕы, эдэр оҕолорбутугар туйгун үөрэҕи баҕарабын.

ИСТОРИЯ ХАТЫЛАНАР АНАЛЛААХ

Олег Пустовой, Ил Түмэн дьокутаата:

-Саха АССР 1922 сыллаахха олохтонон, Саха Сирэ дэнэр территория аптаныамыйаламмыта. 70-80-с сылларга Гавриил Чиряев Сэбиэскэй Сойуус хомуньуус баартыйатын обкомун салайан олордоҕуна бырамыысыланнас, экэниэмикэ сайдарыгар улахан наадалаах докумуоннарга илии баттаммыта. Чиряев ол саҕанааҕы өҥөтө билигин даҕаны биллэр.

Бу бырааһынньыкпыт биир уратыта – нэһилиэнньэ араас араҥатын, судаарыстыбаннай, муниципальнай былааһы, парламент баартыйаларын, уопсастыбаннай тэрилтэлэри, түмтэ. Бу бэлиэ даата дьон-сэргэ инники диэки эрэллээхтик көрөрүгэр туһаайар.

Биһиги, хомуньуустар, сэбиэскэй кэм чулуу дьонун ааттарын үйэтитэр, кэриэстиир үлэни салгыы ыытыахпыт. Ол курдук, Аммосов, Барахов, Ойуунускай уо.д.а. ааттарын ааттыы, кимнээх буолалларын ыччакка кэпсии сылдьыахтаахпыт. Улуу дьоммут оҥорон хаалларбыт үтүөлэрэ инники көлүөнэҕэ күүс-тирэх буолаллар. История эргийэр, хатыланар аналлаах. Умнар табыллыбат. Ааспыты өйдүүр-саныыр буоллаххына, инникилээх буолаҕын. Историятын билбэт уонна билиммэт судаарыстыба сүтэр-симэлийэр. Онон ити хайысханан эмиэ үлэлиэхпитин наада. Түгэнинэн туһанан, өрөспүүбүлүкэ бары олохтоохторун эҕэрдэлиибин!