Политика

Арассыыйа Федерациятыгар

Бу күн 14 эрэгийиэн губернатордара быыбарданна. Онуоха алта эрэгийиэҥҥэ үлэлии сылдьар губернатордар хоттулар: Калининград уобалаһыгар Антон Алиханов (80 %), Карелияҕа Артур Парфенчиков (69 %), Новгород  уобалаһыгар Андрей Никитин (77 %), Свердловскай уобаласка Евгений Куйвашев (65 %), Бурятияҕа Алексей Цыденов (86 %), Удмуртияҕа Александр Бречалов (64 %) иккис болдьохторун талылыннылар. Адыгея дьокутааттара өрөспүүбүлүкэ баһылыгынан Мурат Кумпиловы иккис болдьоҕор таллылар.

Сэттэ эрэгийиэҥҥэ баһылык эбээһинэһин толорооччулар кыайдылар: Владимир уобалаһыгар Александр Авдеев (83 %), Тамбов уобалаһыгар Максим Егоров (84 %), Ярославскай уобаласка Михаил Евраев (82 %), Рязань уобалаһыгар Павел Малков (84 %), Томскай уобаласка Владимир Мазур (84 %), Кировскай уобаласка Александр Соколов (71 %), Саратов уобалаһыгар Роман Бусаргин (72 %), Марий Эл өрөспүүбүлүкэтигэр Юрий Зайцев (82 %).

Бу дьон, бэйэлэрэ туруоруммут Максим Евраевтан, Юрий Зайцевтан ураты,  бары «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйа бэрэстэбиитэллэрэ.

Алта эрэгийиэҥҥэ парламент, 11 эрэгийиэҥҥэ куорат сэбиэттэрин дьокутааттара быыбарданна, Хотугу Осетияҕа дьокутааттар баартыйа испииһэгинэн талылыннылар. Пенза, Саратов, Сахалин уобаластарыгар, Удмуртияҕа, Краснодар кыраайыгар дьокутааттар 50 %-нара баартыйанан, 50 %-нара куоластааһынан талылынна. Маны сэргэ 11 эрэгийиэн киин куораттарын дууматын  дьокутааттара, Москуба уобалаһын 24 куораттааҕы уокуругун дьокутааттара  талылыннылар.  

Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр 

 Быйылгы быыбар биир уратыта диэн, муниципальнай, ол эбэтэр улуустар уонна нэһилиэктэр таһымнарынан ыытыллара буолла. Өрөспүүбүүкэ үрдүнэн 445 муниципальнай тэриллии баарыттан, быыбар 302 (68 %) муниципальнай тэриллиигэ ыытылынна.

 Бэйэтин туһугар сытыы киирсиигэ 9 улуус  баһылыктара, 189 куорат уонна тыа сирин поселениеларын, ол иһигэр 13 улуус киинин баһылыктара, алта улууска улуус (оройуон) сэбиэтин, 273 куорат уонна тыа сирин поселениеларын бэрэстэбиитэллээх уорганнарын дьокутааттара талылынна. 

• Бүлүү Чернышевскайын олохтооҕо, 96 саастаах Мария Хрисанфовна Исакова.

Быыбар киин хамыыһыйата иһитиннэрбитинэн, быыбар кэмигэр туох да улахан кэһии тахсыбатах, быыбардыыр учаастактарга санитарнай-сэрэтэр дьаһаллар толору тутуһуллан, хандьыдааттартан, баартыйалартан, Уопсастыбаннай палаататтан барыта 716 уопсастыбаннай кэтээн көрөөччү үлэлээн, куоластааһын сиэр-майгы быһыытынан чиэһинэйдик барда.

 Поскачин – төрдүс төгүлүн баһылык! 

 Быыбардааччыларын баһыйар куоластарын ылан, Үөһээ Бүлүү улууһун баһылыга Владимир Поскачин төрдүс болдьоҕор баһылык солотун тутта. Быыбардааччы 93,87 % куолаһын ылыы, итиэннэ төрдүс төгүлүн улуус баһылыгынан талыллыы –  туһугар туспа рекорд!    

Бу курдук, быыбардааччыларын итэҕэллэрин ылан, Бүлүү улууһун баһылыга Сергей Винокуров (66,71 %) үһүс болдьоҕор, Ленскэй улууһун баһылыга Жумарт Абильманов (42,78 %), Ньурба улууһун баһылыга Алексей Иннокентьев (68,09 %), Томпо улууһун баһылыга Яков Степанов (48,85 %) иккис болдьохторугар баһылыгынан  талылыннылар.

Түөрт улууска саҥа дьон таҕыста: Абый улууһугар Владимир Новиков (67,64 %),  Дьааҥы улууһугар Владислав Иванов (51,79 %), Мэҥэ Хаҥалас улууһугар Дмитрий Тихонов (58,51 %), Орто Халыма улууһугар Иван Лаптев (49,07 %) баһылыгынан талылыннылар.                  

Поселениелар баһылыктара

13 улуус кииннэрин (Бүлүү, Мииринэй, Нерюнгри, Ньурба, Ленскэй куораттар, Зырянка, Аллараа Бэстээх, Баатаҕай, Хаандыга бөһүөлэктэрин, Амма, Бороҕон, Үөһээ Бүлүү, Сааскылаах сэлиэнньэлэрин) дьаһалталарын баһылыктара быыбарданна.

Амма баһылыга Михаил Артемьев, Үөһээ Бүлүү баһылыга Максим Силигиянов, Зырянка баһылыга Сергей Долгов, Бороҕон баһылыга Василий Аммосов, Аллараа Бэстээх баһылыга Юрий Колмаков иккис болдьохторун талылыннылар. Мииринэйгэ уонна Бүлүү куоратыгар дьаһалтаҕа үлэлээбит уопуттаах Алексей Тонких, Ян Попов баһылык буолар итэҕэли ыллылар.

Нерюнгри баһылыгынан Илья Гудошкин, Ленскэй баһылыгынан Анатолий Макушев, Ньурба баһылыгынан Геннадий Игнатьев, Хаандыга баһылыгынан Петр Новгородов, Баатаҕай баһылыгынан Егор Шестаков, Сааскылаах баһылыгынан Андрей Николаев талылыннылар. Гудошкинтан ураты бары «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйа бэрэстэбиитэллэрэ.

                    Нэһилиэктэргэ улахан быыбар буолла. Түмүгү көрдөххө, иккис болдьохторугар  уонна саҥа талыллыбыттар ахсааннара тэҥ. Холобур, Ньурба улууһугар 11 нэһилиэк баһылыга быыбардаммытыттан, Семен Корякин (Октябрьскай), Мария Семенова  (Нурбачаан), Мария Николаева (Үөдэй), Ефрем Семенов (Акана), Краснослав Бухолов (Чаппанда) иккис болдьохторугар үлэлиэхтэрэ. Чурапчыга аҕыс нэһилиэк баһылыга талыллыбытыттан, Иннокентий Барашков (Бахсы), Людмила Ефремова (Одьулуун) үһүс болдьохторугар, Константин Лебедев (Чакыр) иккис болдьоҕор үлэлиэхтэрэ, Алаҕарга, Мугудайга, Болугурга ааспыт өттүгэр баһылыктаабыт уонна улууска салайар үлэҕэ сылдьыбыт Иван Оконешников, Николай Аммосов, Руслан Васильев баһылык буоллулар.

                    Маннык көстүү хас улуус ахсын кэриэтэ баар. Ити быыһыгар, «Болтоҥоҕо охранник хоппут» диэн сурах социальнай ситиминэн тарҕанан, чахчытын билбиппит: оскуолаҕа харабылынан үлэлиир, үрдүк педагогическай үөрэхтээх, бэйэтэ туруорунан быыбарга киирсибит Сергей Ефремов 64,13 % куолаһы ылбыт. Биһиги киниэхэ дьонун-сэргэтин итэҕэлин түһэн биэрбэтигэр, таһаарыылаахтык үлэлииригэр баҕарабыт. 

Саҥа баһылыктар кэккэлэригэр нэһилиэктэригэр дьокутааттаабыт дьон балаччалар. Элбэхтэн биири холобурдаатахха, Бүлүү улууһун Чернышевскайын быыбардааччылара олохтоох сэбиэт дьокутаатын, тутааччы инженер идэлээх Антон Амбросьевы таллылар. 

 Дьокутааттар

Булуҥ, Дьааҥы, Кэбээйи, Өймөкөөн, Томпо уонна Усуйаана улуустарын быыбардааччылара бэрэстэбиитэллээх уорган (улуус сэбиэтин) дьокутааттарын таллылар. Манна барыта 103 мандаат көрүлүннэ. Хас да улууска эбии быыбардар буоллулар: Үөһээ Халыма уонна Өлүөхүмэ улуустарын сэбиэтигэр иккилии дьокутаат, Бүлүү, Өлөөн уонна Уус Алдан улуустарын сэбиэтигэр биирдии дьокутаат талылыннылар. 

273 нэһилиэк (куорат уонна тыа сирин поселениеларын) таһымынан 2 771 дьокутаат талылынна. Өймөкөөн улууһугар Аартык бөһүөлэгин сэбиэтигэр сэттэ дьокутаат, II Бороҕон нэһилиэгин сэбиэтигэр түөрт дьокутаат эбии талылынна.

 «Ньыгыллар» кыайдылар

 Руслан  Платонов, «Биир ньыгыл Арассыыйа» бэлитиичэскэй баартыйа Саха Сиринээҕи салаатын быыбардыыр хамыыһыйатын салайааччы:

– Баартыйа туруорбут уонна баартыйа диэки буолар хандьыдааттар чиэһинэй  быыбарга 90 % кэриэтэ куолаһы ыллылар. Быыбарга кыттыы 40 бырыһыаҥҥа тэҥнэстэ. Бары быыбардааччыларга, олохтоох салаалар сэкирэтээрдэригэр, улуустар баһылыктарыгар, баартыйа чилиэннэригэр махтанабын. Өрөспүүбүлүкэҕэ баартыйа 20 федеральнай бырайыагын чэрчитинэн үлэ ыытыллар, онон харыбытын ньыппарынабыт!

 Антонина Григорьева, Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы:

– Быыбар хампаанньата тустаах сокуоннар көдьүүстээхтик үлэлииллэрин өссө төгүл көрдөрөн, аһаҕас уонна чиэһинэй күрэстэһии бэрээдэгинэн ыытылынна.

Саҥа баһылыктар уонна дьокутааттар үлэлэрин олох-дьаһах таһымын үрдэтэргэ туһаайыахтара диэн эрэнэбин. Өрөспүүбүлүкэ салалтатын, бырабыыталыстыбаны уонна Ил Түмэни кытары ситимнээхтик  үлэлээтэххэ, ити кыаллар суол. Быыбарга кыайбыт дьоҥҥо ситиһиилээх үлэни, чэгиэн-чэбдик доруобуйаны уонна саамай сүрүнэ – быыбардааччы итэҕэлин толорорго баҕарабын.