Уопсастыба

Холобур буолар «Дьөһөгөй» бааһынай хаһаайыстыбатын туһунан элбэхтик суруллан, кэпсэнэн турар. Бастаан тэриллэригэр 40 сылгылаах хаһаайыстыба күн бүгүн сыспай сиэллээҕин ахсаанын икки тыһыынчаҕа тиэрдибит бөдөҥ хаһаайыстыба аныгылыы тутууларынан, тиэхиньикэлэринэн хааччынан, бэрт тэрээһиннээхтик үлэлээн олорор. Бу, биллэн турар, сүрдээх улахан үлэ түмүгэ. Маныаха сылгы куттаах саха ыччата бэриниилээхтик үлэлиир буолан, улахан ситиһии баара өйдөнөр. Онон хаһаайыстыба салайааччылара туох ханнык иннинэ сылгыһыттарыгар олорор-үлэлиир усулуобуйаларын тэрийэн, дьон манна санаата кэлэн туран, үлэлиир-хамсыыр. Биир сыллата ыытыллар, үлэһиттэр күүтэр тэрээһиннэринэн Сылгыһыт күнэ буолар.

Быйыл эмиэ, кулун тутар 25 күнүгэр, үгэс быһыытынан бу күн сылгыһыттар, тырахтарыыстар, оробуочайдар икки хамаандаҕа арахсан, Сылгыһыт күрэҕэр кытыннылар. Дуобаттан саҕалаан, хапсаҕайга тиийэ күрэхтэһии бэрт өрө көтөҕүллүүлээхтик ааста. Ытык сирдэр ааттарынан арахсан ыытыллар күрэх кыайыылааҕынан «Алаас баһа» хамаанда буолла. «Кыһыл Толооннор» бу сырыыга ытыс соттон хааллылар эрээри, эһиил өссө бэлэмнээх буолуохпут диэн эрэллэрин сүтэрбэттэрин биллэрдилэр.

Бастаабыт хамаандаҕа сыаналаах бириистэр, ол иһигэр бултуурга-алтыырга диэн саалар туттарылыннылар. Бэл диэтэр, тыа сиригэр олус наадалаах, саха киһитэ барыта баҕарар аныгы тыыга тиийэ бэлэх тутан, сылгыһыттар долгуйа үөрэн, салайааччыларга Вячеслав Нестеровка, Евгений Никифоровка, Станислав Никифоровка, Анатолий Нестеровка махталларын биллэрдилэр.
– «Дьөһөгөйгө» үлэлиир бэйэтэ улахан чиэс, -- дэһэллэр сылгыһыттар. 

Аныгылыы тупсаҕай тутуулардаах, аныгы технологиянан бэйэ эниэргийэтин оҥорон таһаара олорор баазалар бааллар. Киин баазанан Алаас Баһа буолар. Манна сылгыһыттар, тырахтарыыстар, бэтэринээр, оператор олорор дьиэлэрэ, остолобуой, хараас уонна баанньык сылааска киин ититэр ситимнэн холбонон олороллор. Саһыл Сыһыы уонна Эбэ учаастактарыгар күн уотун күүһүнэн үлэлиир панеллар уотунан хааччыйаллар. Киин уһаайбаттан киэҥ сиринэн тайаан олорор хаһаайыстыбалар 6-70 км тиийэ ыраах-ыраах бааллар.

Санатан эттэххэ, 2019 с. «Дьөһөгөйдөр» бэйэлэрин күүстэринэн Кэҥэрдиилээх үрэҕи туоруурга анаан даамба туппуттара Маалтааныга баар хаһаайыстыбалары барыларын абыраата. 2020 с., Улуу Кыайыы 75 сылын көрсө, маалтаанылар бары ыра санаа оҥостубут өссө биир тутуулара олоххо киирбитэ, ол -- Кэҥкэмэ үрэҕи туоратар бетон атахха турар олус хаачыстыбалаах, киэҥ-куоҥ 32 миэтэрэ усталаах, 7 туоннаҕа тиийэр уйуктаах муоста. Кэҥкэмэ Хаҥалас, Горнай, Нам, Кэбээйи улуустарын, ону кытта Дьокуускай куораты хабан сытар 593 км уопсай уһуннаах өрүс. Инньэ гынан, бу тимир-бетонтан тутуллубут Маалтааныга суос-соҕотох муоста элбэх дьоҥҥо абырал буолла.

Бу курдук дьиҥ-чахчы сылгы куттаах ыччат сахалыы сиэри-туому тутуһан, өбүгэ төрүт дьарыгын ис сүрэҕиттэн ылынан үлэлиир буолан, үлэ кыаллар. Ону «Дьөһөгөй» тус холобура кэрэһилиир.