Уопсастыба

Соһуччу уурайыы

Тохсунньуга Дьокуускай куорат мээрэ Сардаана Авксентьева соһуччу доруобуйатын туругунан солотуттан уурайарын туһунан иһитиннэрбитэ. Тохсунньу 14 күнүгэр Гордума кини быһаарыытын өйөөбүтэ. Мээр эбээһинэстэрин толорооччунан бастакы солбуйааччы Евгений Григорьев анаммыта. Ол кэннэ саҥа быыбар болдьоҕо быһаарыллыбыта. Онно Евгений Григорьевы «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйаттан хандьытаатынан туруорбуттара.

Быыбар кулун тутар 26-28 күннэригэр субуруччу барда. Онно бастаан 8 хандьытаат турбута. Ол эрээри суут быһаарыытынан, быыбар куоталаһыытыттан 3 хандьытаат тута уһуллубута. Олор истэригэр урбаанньыт, меценат Владимир Федоров докумуонугар табыллыбакка туораабыта. Ол кэннэ бэлиитик «Сиэрдээх Арассыыйа» хандьытаатын Виталий Обедины өйүүрүн туһунан иһитиннэрбитэ.

Онон быыбарга Евгений Григорьев («Биир ньыгыл Арассыыйа»), Иван Комаров («Гражданскай платформа»), Савва Михайлов (РФКП), Айаал Прокопьев («Родина»), Евгений Рябченко («РЛДП»), Виталий Обедин («Сиэрдээх Арассыыйа») илин-кэлин түһүстүлэр.

Быыбар сүрүн сыыппаралара

Дьокуускай быыбардыыр хамыыһыйатын иһитиннэриитинэн, киин куоракка уопсайа 199946 быыбардааччы олорор. Быыбар күннэригэр 188 сүрүн быыбардыыр учаастак уонна 4 быстах учаастак аһыллыбыт. Баларга уопсайа 1600 киһи үлэлээбит.

Кулун тутар 26 күнүгэр быыбардааччы 10,3 %-на куоластаабыт, ол эбэтэр 19271 киһи. Кулун тутар 27 күнүгэр биир итиччэ киһи кэлэн быыбардаабыт. Ол эбэтэр быыбардааччы уопсай ахсааныттан 22,3 %-на куоластаабыт. Үһүс быһаарыылаах күҥҥэ бу иннинээҕи күннэртэн 2 төгүл элбэх киһи тоҕо анньан кэлбит. Онон көрдөрүү 43,79 %-ҥа диэри эбиллибит.

Бүтэһик күҥҥэ киһи элбэҕин бырачыастыыр настарыанньаны кытта ситимниэххэ сөп. Ол курдук, утарыта күүстэр «единэйдэр» албас оҥоруохтара диэн дьону бүтэһик күҥҥэ кэлэн куоластыылларыгар социальнай ситимнэринэн күүскэ ыҥырбыттара. Онон бырачыастыыр куоластааччылар үксүлэрэ бүтэһик күнү туһаммыттара сэрэйиллэр.

Күүтүүлээх түмүктэр

Бука, кулун тутар 28 күнүн түүнүгэр хандьытааттар эрэ буолбакка, Дьокуускай куорат үгүс олохтооҕо быыбар түмүктэрин күүтэн сүгүн утуйбакка сыттыгын имитэ сыппыт буолуохтаах. Сарсыарданан күүтүүлээх түмүктэр кими эрэ үөрдэ, кими эрэ эрэлин алдьата ааҕыллыбыттара. Ол курдук, Евгений Григорьев – 44,09 %, Виталий Обедин – 39,87 %, Савва Михайлов – 11,29 %, Евгений Рябченко – 1,01 %, Иван Комаров – 1,18 %, Айаал Прокопьев – 0,98 % куолаһы ылбыттара биллибитэ. Онон Дьокуускай куорат саҥа мээринэн Евгений Григорьев талыллыбыта.

– Быыбар кэмигэр сокуону кэһии тахсыбата. Уопсайа 47 үҥсүү киирбитэ. Онтон 7-тэ бигэргэммитэ. Ол курдук, быыбардааччы испииһэгэр, докумуону толорууга, кейстэри аһыыга-сабыыга кыра алҕастар бэлиэтэммиттэрэ, – диэн быыбардыыр хамыыһыйа бэрэссэдээтэлэ Алла Самойлова быыбар этэҥҥэ уонна сиэрдээхтик ааспытын иһитиннэрбитэ.

Бырачыас дуу, бэрэбиэркэ дуу?

Владимир Федоров уһуллубутун кэннэ бырачыас былааҕын Виталий Обедин хаба тардан ылбыта. Онон «Биир ньыгыл Арассыыйа» бэлиитикэтин сөбүлээбэттэр Обедин тула түмсүбүттэрэ. Онуоха күн бүгүнүгэр диэри эспиэрдэр уонна бэлиитиктэр бу хандьытаат кыттыытын туһунан араас санаалары этэллэр.

Холобур, «Сиэрдээх Арассыыйа» баартыйа күһүҥҥү Госдума быыбарыгар күүһүн холонон, электораты бэрэбиэркэлээтэ диэн сыаналыыллар. Оннук да буолуон сөп. Тоҕо диэтэххэ, Виталий Обедин куолас аҥаара да ааҕылла илигинэ социальнай ситимнэргэ: «Биһиги бары олус кыһалынныбыт, ол эрээри мээрийэ 2.0 талар кыаллыбата», – диэн номнуо бэринэн суруйбута элбэҕи толкуйдатар. Ол аата «кини эрдэттэн да баһылык буолар сыала суох этэ» диэн аартык.ру суруйар.

Быыбар кэннэ «Сиэрдээх Арассыыйа» баартыйаттан Госдумаҕа дьокутаат Федот Тумусов пресс-кэмпириэнсийэ оҥорбута. Онно Федот Семенович: «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр, ону ааһан Арассыыйаҕа даҕаны бөдөҥ бэлитиичэскэй бүгүүрэ баар буолла – ол Виталий Обедин. Политология үөрэҕинэн, хандьытаат 10 %-тан элбэх куолаһы ыллаҕына, кини номнуо дьоһуннаах, улахан суолталаах бэлиитик буолар. Бу быыбарга Евгений Григорьев (44,09 %) уонна Виталий Обедин (39,87 %) тэҥ кэриэтэ куоластары ыллылар. 3855 киһинэн эрэ хоттордубут. Туох кистэлэ кэлиэй, бу быыбарга дьаһалта, салалта үлэһиттэрин аҕытаассыйаҕа күүскэ туһаннылар.

Евгений Григорьевы кыайыытынан эҕэрдэлиибин. Куорат кыһалҕатын быһаарар үлэтигэр биһиги «Сиэрдээх Арассыыйа» баартыйа бииргэ үлэлэһэргэ бэлэммит», – диэн эппитэ. Ону сэргэ Виталий Обедин баартыйа чилиэнэ буолбатаҕын уонна бэйэтэ баҕардаҕына «үөрүүбүтүнэн кэккэбитигэр ылыахпыт» диэн бэлиэтээбитэ. Онон «сиэрдээхтэр» аны күһүҥҥү Госдума быыбарыгар бэлэмнэнэллэрэ сэрэйиллэр.

«Хас биирдии куолаһы истэбин...»

Төһө да утарсааччылар Евгений Григорьевы социальнай ситимнэринэн холуннара сатаабыттарын үрдүнэн, норуот хандьытааты чахчы өйүүрүн биллэрэ турбута. Бэл диэтэр, кини кыайыытыгар аналлаах хоһооннор бассаабынан тилийэ көттүлэр.

Дьокуускай саҥа баһылыгын өрөспүүбүлүкэ Ил Дархана Айсен Николаев: «Евгений эппиэтинэстээх үлэтин чиэстээхтик толоруо. Бары таптыыр куораппыт сайдыытыгар күүскэ үлэлиэ», – диэн эрэллээҕин биллэрэн туран эҕэрдэлээбитэ.

Урукку мээр Сардаана Авксентьева: «Дьокуускайга махтанабын! Дьокуускай оппозиция куората буолбатах. Бу үөрэхтээх, толкуйдуур дьон куораттара диэн мэлдьи этэбин. Бу сырыыга куорат эмиэ дьоһуннаах быыбары оҥордо. Онон мин хамаандабар үлэлээбит Евгений Григорьев эрдэтээҕи үлэбитин салгыаҕа», – диэн үөрүүтүн биллэрбитэ.

Евгений Григорьев быыбар кэннэ, кулун тутар 29 күнүгэр, куорат дьаһалтатын үгэскэ кубулуйбут планеркатын ыыппыта уонна Дьокуускай острогун башнятыгар куорат былааҕын туруорбута.

Саҥа мээр: «Күндү доҕоттор! Бүгүҥҥү кыайыы – барыбыт ситиһиитэ. Бары өйөөбүт дьоҥҥо истиҥ махталбын тиэрдэбин. Эһиги итэҕэлгитин сүрэхпинэн таайабын. Ол миэхэ үлэлиирбэр уонна эрэлгитин толорорбор күүһү биэрэр. Мин хас биирдии киһи куолаһын истэбин. Оннук мэлдьи буола туруо», – диэн быыбардааччыларыгар махтаммыта.

Норуот дьокутаатын санаата

Ил Түмэн дьокутаата Павел Ксенофонтов быыбар сүнньүнэн санаатын маннык үллэһиннэ:

– Мин көрдөхпүнэ, атын хандьыдтааттар кыайар-хотор да санаалара суох этэ. Кинилэр былаас баартыйатын хаадьылыыр уонна бырачыаһы көрдөрөр эрэ сыаллаах этилэр. Мин санаабар, быыбардааччыны уонна судаарыстыба систиэмэтин кытта оонньоһор эрэ санаалаахтара. Кыайар, үлэлиир санаалара суоҕа. Евгений Григорьев штаба чахчы дьону кытта үлэлээтэ. Кини үчүгэй бырагырааманы оҥорбута.

«Бэлиитикэни тохтотуохха» диэн ыҥырыыта бэлиитикэни суох оҥоруохха диэн суолталаах буолбатах. Төттөрүтүн, судаарыстыбаннай былаас бары салааларын кытта көдьүүстээхтик үлэлиэххэ, политиканствоны ууратыахха диэн өйдөбүллээх. Норуот ону иһиттэ.

Быыбар саҥатыгар биир хандьытаат спойлер буоларын уонна атын хандьытааты страховкалаары кыттарын туһунан аһаҕастык эппитэ. Ол аата кини кыайар санаата суоҕа көстүбүтэ. Маннык быһыы Дьокуускай курдук улахан куоракка уонна кини быыбардааччыларыгар ытыктабыла суоҕун көрдөрөр. Онон дьон барытын сөптөөхтүк өйдөөтө уонна чахчы үлэлиэн баҕалаах хандьытаакка куоластаата, – диэн Павел Валерьевич санаатын үллэһиннэ.

Түмүк оннугар

Дьокуускай быыбарын федеральнай таһымҥа кытта сырдаттылар, сэҥээрдилэр. Холобур, Коммерсантъ «Якутск вернулся к «Единой России» диэн «үөннээх» ыстатыйаны бэчээттээтэ. Оттон бэлитиичэскэй күүстэр бары таһымҥа кэккэ түмүктэри оҥостубуттара сэрэйиллэр. Билигин дьон-сэргэ икки ардыгар быыбар хаамыытын ырытыһыы өссө да уҕараабат. Этэргэ дылы, оонньуу салҕанар. Күһүн Госдума быыбарыгар быыбардааччы өйүн-санаатын сүүйэр саҥа бэлитиичэскэй технологиялары, албастары киллэрэллэрэ саарбаҕа суох. Сорохтор бу ааспыт быыбарга тургутугу этэҥҥэ аастылар.