Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -14 oC

2022 сылга пандемия, вакцина, социальнай өйөбүллэр уонна биисинэс хайдах буолалларын ким да билбэт. Ол эрээри сокуон саҥа уларыыйалара аҕам саастаах дьону, төрөппүттэри, урбаанньыттары, бүддьүөт үлэһиттэрин уонна дьиэ хаһаайыттарын таарыйаллар. Сокуоҥҥа уларытыылар уонна эбиилэр араас салааларга сыһыаннаахтар. Онон бүгүн ааҕааччыларбытыгар  кэлээри турар сылга олохпутугар киириэхтээх сүрүн уларыйыылары билиһиннэрэбит.

2022 сылга пандемия, вакцина, социальнай өйөбүллэр уонна биисинэс хайдах буолалларын ким да билбэт. Ол эрээри сокуон саҥа уларыыйалара аҕам саастаах дьону, төрөппүттэри, урбаанньыттары, бүддьүөт үлэһиттэрин уонна дьиэ хаһаайыттарын таарыйаллар. Сокуоҥҥа уларытыылар уонна эбиилэр араас салааларга сыһыаннаахтар. Онон бүгүн ааҕааччыларбытыгар  кэлээри турар сылга олохпутугар киириэхтээх сүрүн уларыйыылары билиһиннэрэбит.

Бүддьүөт эйгэтин сорох үлэһиттэригэр хамнас үрдүөҕэ

Саха сиригэр бүддьүөт эйгэтин сорох үлэһиттэригэр 2022 сылтан хамнас 6 % үрдүөҕэ: тохсунньу 1 күнүттэн - 3,6% уонна алтынньы 1 күнүттэн - 2,4%. Хамнас үрдээһинэ бүддьүөт үлэһиттэрин категорияларынан испииһэгэр түбэспэт бүддьүөт эйгэтин үлэһиттэригэр сыһыаннаах. Үөрэх эйгэтин да, доруобуйа харыстыбалын да салааларыгар маннык үлэһиттэр элбэхтэр: тиэхиньиичэскэй үлэһиттэртэн саҕалаан үрдүк үөрэхтээх үлэһиттэргэ тиийэ. Холобур, үөрэх эйгэтигэр - социальнай педагогтар, доруобуйа харыстабылыгар – мэдиссиинэ тиэхиньиктэрэ. Саха сиригэр маннык үлэһиттэр ахсааннара - 35 тыһ. киһи.

177w 1920x1080

Тулаайах оҕолору дьиэлээһин

Саха сиригэр тулаайах оҕолору өйүүргэ эбии көмө быһыытынан дьиэ-уот сэртипикээтин биэриэхтэрэ. Урукку өттүгэр 23-гэр диэри саастаах тулаайах эдэр киһи кыбартыыра эрэ ылар кыахтааҕа. Ол сокуон 4-5 сыллааҕыта уларыйан, сааһынан болдьох диэн суох буолбута. Мантан ыла тулаайах оҕолорго дьиэ-уот сэртипикээтэ бэриллэн, социальнай төлөбүр оҥоһуллуоҕа. Дьиэ-уот сэртипикээтин талбыт дьиэлэригэр атастаһыахтарын сөп. Билигин өрөспүүбүлүкэҕэ 2000 кэриҥэ тулаайах кыбартыыра ыларга уочаракка турар.

b7cb982239841b95fde57bff1333bd69

Биэнсийэ кээмэйэ үрдүөҕэ

Социальнай биэнсийэлэр муус устар 1-кы күнүттэн үрдүөхтэрэ. Биэнсийэ кээмэйэ тута 7,7% эбиллиэ. Атырдьах ыйыттан үлэлиир биэнсийэлээхтэргэ сыл устата мунньуллубут страховой чаастарыгар ааҕыллыбыт үп суотугар төлөбүрдэрэ эмиэ эбиллиэ.

Алтынньы 1-кы күнүттэн байыаннайдарга биэнсийэлэрэ 4 % үрдүөҕэ. Индексация Ис дьыала министиэристибэтин, буруйдааһыны толорор федеральнай сулууспа, суут бириистэптэрин, Росгвардия, Роспожарнадзор биэнсийэлээхтэрин таарыйыа.

2022 сылтан 1967 сыл төрүөх дьахталларга мунньунуу биэнсийэлэрин төлөөн саҕалыахтара. Төлөбүр суумата мунньунуу биэнсийэни үбүлүүргэ туһуламмыт усунуос кээмэйиттэн, итиэннэ инвестиционнай дохуоттан тутулуктаах буолуоҕа.

bc996fc786a75883b7339804920393d5 2

Булгуччулаах тиэхиньиичэскэй көрүү тохтотуллар

Тохсунньу 1 күнүттэн массыына уонна матасыыкыл ыытааччылар тырааныспардарын булгуччулаах тиэхиньиичэскэй көрүүнү аһардаллара, диагностика каартатын ылаллара ирдэммэт буолар. Булгуччулаах тиэхиньиичэскэй көрүүнү түөрт сылтан үөһэ сыллаах тиэхиньикэлээх, хаһаайына уларыйан (холобур, атыылаатаҕына) учуокка туруорар эбэтэр регистрациялыыр түбэлтэлэргэ ирдэнэр. Маны таһынан ис, тас  көрүҥүн уларытар эбэтэр сүрүн чаастарын солбуйарга тиэхиньиичэскэй көрүү эмиэ  булгуччу  ирдэнэр. Ону тэҥэ таксиларга, оптуобустарга уонна таһаҕаһы тиэйэр тиэхиньикэҕэ булгуччулаах хаалар. Бу иннинэ булгуччулаах страховкалааһын тырааныспар судаарыстыбаннай тиэхиньиичэскэй көрүүнү эрэ аастаҕына оҥоһуллара.

i

Электроннай больничнай лиис

Кэлэр сылтан ыарыһахха электроннай больничнай лиис эрэ бэриллэр буолуоҕа. Ыарыһах урукку курдук илиинэн толоруллубут больничнай лииһи ыларын оннугар электроннай больничнай лииһи оҥотторор. Онуоха больничнай лиис хаһааҥҥыттан арыллыбыта, сабыллыбыта ыарыһах үлэлиир тэрилтэтин бухгалтериятыгар, соцстрахование пуондатыгар, больничнайга ыыппыт балыыһаҕа  көстөн туруоҕа. Больничнайга барбыт киһи алта ыйтан кыра ыстаастаах буоллаҕына, больничнай лииһэ хамнас алын кээмэйинэн, биэс сыл ыстаастаахха — 60%, биэстэн аҕыс сылга диэри ыстаастаахха — 80%, аҕыс сылтан үөһэ ыстаастаахтарга — 100%  ааҕыллар. Саҥа докумуону быраастар интэриниэт нөҥүө илии баттыахтара уонна социальнай страховкалааһын пуондатыгар бэйэлэрэ ыытыахтара.

one 24052017 02

Бааҥҥа уурунуу харчылаахтар нолуок төлүөхтэрэ

Бааҥҥа уурунуу харчы бырыһыанын дохуотуттан нолуок төлөнүөҕэ. 2022 сылтан Арассыыйа олохтоохторо маннык нолуогу аан бастакытын төлүөхтэрэ.

Нолуок Арассыыйа баанын тохсунньу 1 күнүнээҕи туругунан сүрүн ыстаапкатынан учуоттаныаҕа. Оччотугар нолуок төлүүргэ уурунуу харчы бырыһыанын дохуотуттан 4,25 %-гар, ол эбэтэр 42500 солк. куоһардаҕына төлөнөр. Нолуок декларациятын ыытар наадата суох— нолуок сулууспатыгар баан бэйэтэ олунньу 1 күнүттэн хойутаабакка тиэрдиэҕэ. Ити кэнниттэн нолуок сулууспата почтанан уведомление ыыталыаҕа.

Фитнес уонна успуорт иһин нолуоктан өйөбүл

Нолуок суотугар фитнеһинэн, успуордунан дьарыктанааччыларга өйөбүлү олохтуур туһунан сокуон 2021 сыл атырдьах ыйын 1 күнүгэр күүһүгэр киирбитэ. Ол эрэн нолуоктан өйөбүл үүнэр сыл тохсунньу 1 күнүттэн туттуллубут сууматыгар ааҕыллыаҕа, ол эбэтэр 2023 сылга нолуоктан өйөбүлү туһаныахха сөп буолуоҕа - чектэри уонна дуогабардары хомуйар кэм кэллэ. Нолуоктан толуйууну бэйэҕитигэр эрэ буолбакка, 18-гар диэри саастаах оҕолорго эмиэ туһаныахха сөп. Успуорт уонна чэбдигирдэр өҥөлөр иһин сылга судаарыстыба толуйар кээмэйэ 120 тыһ.солк. диэри, ол аата өйөбүл төлөбүрүн муҥутуур суумата 15,6 тыһ.солк.  Ону сэргэ дойду бырабыыталыстыбата успуордунан дьырактанааччыларга нолуоктан төлөнөр эбии өҥөлөрүн чуолкайдаата. Олор истэригэр физическэй бэлэмнээһин,  официальнай успуорт тэрээһиннэригэр кыттыы, эрчийэр бырагыраамалары уонна физкултууранан дьарыктаныы былааннарын оҥоруу киирэр.

fitnes125700

Суоппардарга ыспыраапка ылар уустугурар

Кулун тутар 1 күнүттэн суоппардарга мэдиссиинэ ыспыраапкатын ылыы бэрээдэгэ уларыйар. Итирик туруктаах айантан сылтаан эбэтэр мэдиссиинэ көрүүтүттэн  аккаастаммыт суоппардар булгуччу хаан уонна иик анаалыһын туттарыахтара. Оттон укуол суолларын булбут дьону сыаналаах лабораторнай анаалыска ыытыахтара. Ону сэргэ сыаналаах анаалыска аһара тиритэр, намыһах пульстаах, утуйа сылдьар биитэр аһара өрүкүйэр, илиитэ-атаҕа салыбырыыр, наркомания, арыгылааһын курдук килиниичэскэй бэлиэлэр бэлиэтэннэхтэринэ ыытыахтарын сөп. Суоппар ирдэнэр анаалыстары туттарбытын кэннэ дьылҕатын анал хамыыһыйа быһаарар.

Болкуоннары түннүктээһин быраабылата уларыйар

Кулун тутар 1 күнүттэн дойдуга болкуоннары түннүктээһин быраабылата саҥардыллыаҕа. Дьиҥэр, бу туох да саҥаны киллэрии буолбатах, «сыыһа» уонна тас көрүҥүн сокуоннайа суох уларытыы иһин ыстарааптааһын 2006 сылтан үлэлиир. Аны билигин өссө юридическэй сирэйдэргэ тарҕаныаҕа. Ыстараап суумата уларыйбат, ол гынан баран, үлэһит киһиэхэ 2000 солк. да элбэх.

0ee9df48a5

Иэстээхтэр дохуоттарын алын кээмэйин көмүскүөхтэрэ

Олунньу 1 күнүттэн иэстээхтэр дохуоттарын көмүскүүргэ федеральнай сокуон үлэлиэҕэ. Иэстээхтэр дохуоттарыттан көмүскэнэр суумата 13793 солк. - 2022 сылга үлэлиир кыахтаах нэһилиэнньэ тиийинэн олоруу алын кээмэйинэн ааҕыллар. Дохуоту көмүскүүргэ иэстээх киһи суут бириистэптэргэ сайабылыанньа суруйуохтаах. Сайабылыанньаҕа дохуот аахсар баан каартатын эбэтэр счет нүөмэрин туһунан сибидиэнньэлэри сыһыарыахтаах, итиэннэ дохуот кээмэйин уонна хантан киирэрин туһунан этиэхтээх.

Көмүскэнии бары иэстэргэ туһа­ныллыбат — эмсэҕэлээччи буруйу оҥоруу, доруобуйаҕа буортулааһыны, моральнай буортуну компенсациялааһыны, административнай уонна суут ыстарааптарын төлүүр түбэлтэлэригэр дьайбат.

5axyh5Q sws

Уопсастыбаннай сирдэргэ QR-код систиэмэ киириэҕэ

Бу сокуон олунньу 1 күнүттэн үлэлиэхтээх эрээри, билиҥҥэ диэри Госдумаҕа бүтэ­һиктээхтик ылылла илик. Бу Арассыыйа бырабыыталыстыбата киллэрбит сокуонун барыла. QR-код систиэмэни уопсастыбаннай миэстэлэргэ киллэрии туһунан сокуон барыла Госдумаҕа бастакы ааҕыыны ааспыта уонна эрэгийиэннэринэн дьүүллэһиигэ ыытыллыбыта. Баҕар, үһүс бүтэһиктээх ааҕыыга диэри сокуон барылыгар элбэх уларытыылар киириэхтэрэ, ол эрэн, докумуоҥҥа суруллубутунан ковидтан ыраас миэстэлэргэ (COVID-free) маассабай-култуурунай тэрээһиннэри ыытар, уопсастыбаннай ас-үөл атыытын тэрийэр эбийиэктэр үлэлэрин сөргүтэргэ көмөлөөх буолуо диэн сабаҕаланар. Хас биирдии эрэгийиэҥҥэ ковидтан ыраас миэстэлэр чопчу испииһэктэрэ бэйэлэрин көрүүлэринэн олохтонуохтара.

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением