Бэлиитикэ

ВКС эрэсииминэн ыытыллыбыт мунньахха дьокутааттар, кэмитиэт чилиэннэрэ, туһааннаах министиэристибэлэр, Счетнай палаата, Мэдиссиинэ булгуччулаах страховкалааһынын пуондатын, борокуратуура,  Юстиция министиэристибэтин Саха сиринээҕи управлениетын, СӨ баһылыгын уонна бырабыыталыстыбатын дьаһалтатын судаарыстыба-быраап боппуруостарыгар департаменын, Ил Түмэн аппараатын судаарыстыба сокуоннарыгар управлениетын бэрэстэбиитэллэрэ кыттыыны ыллылар.

Өрөспүүбүлүкэ сүрүн докумуонун – “2021 сылга итиэннэ 2022 уонна 2023 сыллардааҕы кэмҥэ торумнанар судаарыстыба бүддьүөтүн туһунан” сокуон барылын үп миниистирэ Валерий Жондоров иһитиннэрдэ. Кини: "Барылга үөрэҕирии, доруобуйа харыстабылын, култуура, социальнай хааччыйыы, о.д.а. бүддьүөт эйгэтин исписэлиистэригэр 2020 сылга ситиһиллибит үлэ төлөбүрүн оннунан хаалларыллара, үлэ төлөбүрүн алын кээмэйин таһыма үрдэтиллэрэ, бүддьүөт эйгэтин сорох категорияларын үлэһиттэригэр 2021 сыл тохсунньу 1 күнүттэн хамнас пуондата 3% индексацияланара көрүллэр", -- диэтэ.

Үп миниистирэ судаарыстыба бүддьүөтэ  2021-2023 сылларга сыл ахсын 998 500 тыһ. солкуобай чычырбастаах ылылларын эттэ. Дакылаатчыктан дьокутааттар Владимир Чичигинаров, Андрей Дорогань, Антонина Григорьева, Любовь Явловская, Алена Атласова, Иван Данилов, Мария Христофорова, Оксана Михайлова ыйыталастылар.

Кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Владимир Чичигинаров мэдиссиинэ булгуччулаах страховкалааһынын эйгэтигэр субъекка бэриллибит боломуочуйалары толорорго федеральнай пуондаттан тыырыллар субвенция үбэ, оройуон коэффициеныгар арыттаһар буолан, 2018 сылтан саҕалаан сыл аайы мэдиссиинэ страховкалааһынын мэктиэлиир бүттүүн бырагырааматтан төлөбүр оҥорон толуйалларын, ол түмүгэр балыыһалары хааччыйарга, эмп атыылаһарга, аһылыкка ороскуот кыччатылларын ыйан туран: “Мэдиссиинэ тэрилтэлэрин иэстэрэ сыл аайы мунньуллан иһэр. Бырабыыталыстыба бу кыһалҕаны хаһан быһаарар?” – диэн ыйытыытыгар доруобуйа харыстабылын миниистирэ Елена Борисова үп суоҕунан 2022 сылга эрэ үлэ саҕаланара сабаҕаланарын эттэ.

Валерий Жондоров Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Антонина Григорьева ыйытыыларыгар хоруйдаан, өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтэ социальнай эбэһээтэлистибэлэрин толоруон, национальнай федеральнай бырагыраамалар индикатордарын ситиһиэн эттэ. Оттон көдьүүһэ суох чэпчэтиилэри суох гынар эбэтэр көннөрүү киллэрэр туһунан ыйытыытыгар:“Бырабыыталыстыба сыл аайы анал методиканан хайа бырагыраама эбэтэр бырайыак төһө көдьүүстээҕэр мониторинг ыытар”, -- диэн хоруйдаата. Дьокутаат кириисиһи утары дьаһалларга төһө үп көрүллүбүтүн туоһуласпытыгар, экэниэмикэ миниистирин бастакы солбуйааччы Данил Саввинов федеральнай уонна өрөспүүбүлүкэ бүддьүөттэриттэн 23,1 млрд солкуобай угуллубутун эттэ.

Күүтүллүбүтүн курдук, элбэх ыйытыы эминэн хааччыллыыга уонна коронавирустан харыстаныыга, эмтэниигэ сыһыаннаах. Доруобуйа харыстабылын миниистирэ сүрэх-тымыр ыарыылаахтары эминэн эбии хааччыйыы федеральнай эбэһээтэлистибэҕэ киирэрин, урукку таһымынан (46 мөл. солкуобай) хаалыаҕын эттэ. Дьокутаат Любовь Явловскаякоронавирус дьаҥын утары охсуһууга өрөспүүбүлүкэ хаһаас пуондатыгар төһө үбү угарын чуолкайдаста. Үп миниистирэ: “Быйыл өрөспүүбүлүкэ хаһаас пуондата хаста даҕаны толорулунна. Билигин 3 млрд 600 мөл. солкуобай баар. Мантан 2 млрд 700 мөлүйүөнүн коронавирус дьаҥын утары охсуһар дьаһалларга уктубут”, -- диэтэ.

Ил Түмэн дьиэ кэргэн уонна оҕо аймах дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Алена Атласова чуолкайдаһара элбэх. Доруобуйа харыстабылын миниистирэ Елена Борисова: “Олоххо тыын суолталаах эмтэргэ үп тиийбэтин сүрүн төрүөтэ -- үбү үллэрии механизма ситэ чочулла илигэ. Оттон федеральнай клиникаларга эмтэнэ барар ыарыһахтары үбүлээһин 30 мөл. солкуобайынан сарбыллыбытын кэлэр сылга бүддьүөтү хос көрүүгэ эбии үбүлүөхпүт. “Кыһыл зонаҕа” үлэлиир эмчиттэргэ көҕүлүүр төлөбүр эбии источник быһыытынан хаһаас пуондаттан үбүлэнэр. Ол үксэ федеральнай источниктартан хойутаан киирэр. Аны социальнай страховкалааһын федеральнай пуондатынан ааһар буолуоҕа. Сэтинньитээҕи төлөбүрү үлэһиттэр ахсынньыга ити пуонда нөҥүө ылыахтара”, -- диэн хоруйдаата.

Дьокутаат Мария Христофорова бырабыыталыстыба чилиэннэриттэн дуоллар кууруһа өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүгэр хайдах сабыдыаллыан сөбүн ыйыппытыгар, үп миниистирэ сабаҕалааһын балаҕан ыйыгар оҥоһуллубутун, алтынньыга көннөрүллүбүтүн, ол бары сыыппараларга, ити иһигэр бүддьүөт дохуоттуур чааһыгар, сабыдыаллыырын эттэ. Дьокутаат Дьокуускай куораттааҕы мэдиссиинэ тэрилтэлэрин үбүлээһини улаатыннарары ыйан туран, поликлиникалар пандемия кэмигэр аналларыгар сөбө суох үлэнэн дьарыктанан, төһө ороскуоту көрсүбүттэрин чуолкайдаста. Миниистир Елена Борисова: “Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн бу күҥҥэ 1,5 мөл. солкуобай итэҕэс. Ол гынан баран, “кыһыл зонаҕа” стационарынан үлэлиир поликлиникалар кырата суох үбү ылаллар. Атын өттүнэн, нэһилиэнньэҕэ былааннаммыт мэдиссиинэ көмөтүн оҥоруу эмсэҕэлиир. Өрөспүүбүлүкэ баһылыгын таһымыгар уонна РФ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Юрий Трутнев соторутааҕыта Дьокуускайга кэлэ сырыттаҕына, бу боппуруоһу көтөхпүппүт. Кыһалҕаны быһаарыы биир суолун быһыытынан, мэдиссиинэ тэрилтэлэригэр чэпчэтиилээх кэми пандемия саҕана 4 ыйга уһатарга эппиттэрэ. Ол түмүгэр 250 мөл. солкуобай кэмчилэниэ”, -- диэн туран, федеральнай үп тыырылларыгар эрэнэрин биллэрдэ.

Дьүүллэһии түмүгүнэн Ил Түмэн доруобуйа харыстабылыгар, социальнай көмүскэлгэ, үлэлээх уонна дьарыктаах буолууга сис кэмитиэтин чилиэннэрэ сокуон барылыгар кэккэ этиилэри чочуйан киллэрдилэр. Олору аахсан туран, кэмитиэт сокуон барылын бастакы ааҕыыга ылынары өйөөтө.

Василий НИКИФОРОВ.