Экэниэмикэ

Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин дааннайыттан көрдөххө, 2020 сылга өрөспүүбүлүкэҕэ 180 910 ынах сүөһү, ол иһигэр 72 102 ыанар ынах баар эбит. 2022 сылга ынах сүөһү ахсаана 178 475, итинтэн ыанар ынаҕа 74 505 буолбут. Мантан көстөрүнэн, Ил Дархан Айсен Николаев кэтэх ыаллар ыанар ынахтарын ахсыгар 35 000 солк. субсидия биэрэн, биир сыл иһигэр ынах ахсаана 2 403 төбөнөн элбээбит.

Бу Ил Дархан тыа сирин сүөһү ииттэр дьонугар быһа үбүлээһини оҥорбута сөптөөҕүн, табыгастааҕын, туһалааҕын көрдөрөр.
Тыа хаһаайыстыбатын дьиҥнээх балаһыанньатын билэр, сөптөөх көмө оҥорор наадатыттан ТХМ өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн ынах сүөһүгэ инвентаризация оҥоруон наада. Бу олох кыаллар боппуруос буолар.

Министиэристибэ отчуотуттан көрдөххө, ыанар ынах ахсаана кэнники сылларга лаппа аҕыйаан эрэрэ көстөр. Чурапчы эрэ улууһугар, атыттарга холоотоххо, уруккуттан лаппа аҕыйаабытын үрдүнэн 7 323 эбит, атын улуустарга 4000-5000 иһигэр хамсыыр.
«Төбөҕө» харчы бэриллибэтэҕэ буоллар, сүөһү ахсаана сыл аайы лаппа соҕус кыччаан иһиэ этэ.

Тыа сиригэр чахчы көмөлөһүөхпүтүн баҕарар буоллахпытына, Экэниэмикэ , Тыа хаһаайыстыбатын, Үлэ уонна социальнай сайдыы министиэристибэлэрэ, Нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутун киинэ кыттыһаннар, тыа сирин ыалын экономикатын, төһө оҕолооҕуттан, ынахтааҕыттан көрөн, төһө үүтү-эти туттарарыттан, бэйэтигэр туһанарыттан, ол сүөһүнү иитээри, төһө ороскуоту көрсөрүттэн, ол иһигэр оттукка-уматыкка, саппаас чааска, оттооһуҥҥа, тиэйиигэ-таһыыга, аска-таҥаска, оҕо үөрэттэрэр төлөбүрүн, кирэдьиит төлөөһүнүн, ол иһигэр нолуок төлөөһүнүн, араас ороскуоттары барытын киллэрэн туран, мониторинг оҥорон, тыа хаһаайыстыбатын дьиҥнээх балаһыанньатын чуолкай билэн, көмө оҥоруохха сөп этэ.

Саха АССР Совнаркомун бэрэссэдээтэлэ И.Н.Барахов Уус Алдан улууһугар тыа ыалын экэниэмикэтин үөрэппит аналиһыгар олоҕуран, Үөһээ Бүлүү улууһа 2008-2010 сыллардаахха маннык мониторины оҥорбутун, оччолорго Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ өйөөбөккө, таах хаалбыта. Билигин бу боппуруоһу болҕомтоҕо ылан, мониторинг оҥорор киһи чахчы атын хартыына көстөн, онно олоҕуран тыа сирин өрө тардыахха баар этэ.

Степан Дмитриев, Үөһээ Бүлүү улууһун Балаҕаннаах нэһилиэгин баһылыга, өрөспүүбүлүкэ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ