Все новости

Быйыл 670 (аҥаара кэтэхтэн онлайн) кыттааччы күрэстэһэ сылдьар. Маны сэргэ  арыаллааччы, тьютордар, экспердэр уонна тэрийээччилэр (200 киһи) сүүрэ-көтө түбүгүрэр. Уопсайа 17 тас дойдуттан уонна Арассыыйа 14 эрэгийиэниттэн күрэхтэһэллэр.

“МИИ-2022” сүрн сыала – бастыҥ үөрэнээччилэр, педагогтар уонна учуонайдар норуоттар икки ардыларынааҕы түмсүүлэрин тэрийии. Н.Е. Мординов аатынан «Кэскил» оҕо бэчээтин медиа-оскуолатын юнкордара тэрээһини сырдаталлар.

29-с сылын ыытыллар

Норуоттар икки ардыларынааҕы «Туймаада» олимпиада иккис түһүмэҕэ буола турар, 400 кэриҥэ үөрэнээччи математикаҕа, химияҕа, физикаҕа уонна информатикаҕа тургутууну ааһар.

Санаттахха, “Туймаада” 29-с төгүлүн ыытыллар. Пандемия да кэмигэр тохтооботоҕо, онлайн көрүҥүнэн буолбута.  

Быйыл үлэлэри дьүүллүүр сүбэ 30-тан тахса чилиэнэ, 70 эспиэр бэрэбиэркэлиир. Күнүн ахсын кыттааччыларга 4-5 садаача бэриллэр, хас биирдиитэ 100 бааллаах шкаланан сыаналанар. Түмүгэр барытын суумалыыллар. 5 чаас устата суоттууллар. Информатикаҕа эксперт Сергей Волченков: «Сүрүннээн түмүгү систиэмэ таһаарар, дьон кыттыһыыта суоҕун кэриэтэ. Кэтэхтэн үлэлэри көрөргө кыра ыарахаттар бааллар. Холобур, кылаас иһигэр толорооччу кэтэбиллээх оҥорор, оттон онлайн кыттааччы бэйэтэ эбэтэр көмөлөһөөччүлээҕэ биллибэт». Ол эрээри быраабыланы тутуһуохтара, күрэхтэһии чиэһинэй буолуо диэн эрэнэбит. 

Галина Семенова, МАН методическай-үөрэтэр үлэтин сүрүннүүр проректор иһитиннэрбитинэн, кэтэхтэн кыттар кыах баар буолбутунан, олимпиадаҕа онлайн 380 үөрэнээччи кыттарга баҕа санаатын эппит. Олор истэригэр аан дойду кыайыылаахтара уонна призердара эмиэ бааллар. Онон ыраахтан-чугастан күүстээх күрэстэһии буола турар!

 Саха Сирин чинчийэр оскуолата

МИИ кэмигэр оҕолор бэйэлэрэ бырайыак суруйан көмүскүөхтээхтэр. Ксения Санникова бэлиэтииринэн, биһиги айылҕабыт ураты эйгэтэ кыттааччыларга олус интэриэһинэй бырайыактары айарга олук буолар. Онон оҕону кыра сааһыттан чинчийэргэ көҕүлүүр туһуттан аан маҥнайгытын Саха Сирин чинчийэр оскуолата үлэлии турар.

От ыйын 2-4 күннэригэр Саха Сирин учууталларыгар уонна Оонньуулар кыттааччыларын настаабынньыктарыгар идэ таһымын үрдэтиигэ «Территория успеха» диэн үөрэх салона үлэлээтэ. Биллэр педагогтар уонна учуонайдар маастар-кылаас ыыттылар, экспердэр диалогтара  буолла, лиэксийэ аахтылар.

Координатор Милана Федорова кэпсииринэн, ааспыт кэмпириэнсийэ-куонкурус кыттыылаахтара аан дойду аатырар үрдүк үөрэх кыһаларыгар киирбиттэр, бэйэлэрэ айан таһаарбыт тэриллэригэр патеннаахтар уонна “МИИ-2018” махталынан ахталлар. Бу да былаһаакка үрдүккэ кынаттыа.

Түмсүүлээх, сомоҕолуу буолуҥ!

Норуоттар икки ардыларыынааҕы II интеллектуальнай оонньуулар аһыллыытыгар Ил Дархан Айсен Николаев түмсүүлээхтик үлэлииллэригэр ыҥырбыта:

--Бу интеллектуальнай оонньуулар тэриллибит соруга – кыттыһан  оҥорбут научнай бырайыактарын эдэр чинчийээччилэргэ билиһиннэрэн, биир интэриэстээхтэрин булуналларыгар. Ол курдук, оонньуулар девизтэрэ: «Наука эйгэтигэр доҕотторбутун булуохха!» диэн. Робототехника, искусственнай интеллект, атын реальность курдук ньымалары туһанан, кыттааччылар улахан наукаҕа аан маҥнайгы хардыыларын Саха Сиригэр оҥороллор.

Быйылгы Оонньуулар гибриднэй киэбинэн барар буоланнар, сорох кыттааччылар дистанционнайдык кытта сылдьаллар. Ирантан, Мексикаттан, Сингапуртан, Казахстантан, дойдубут эрэгийиэннэриттэн видео-сибээһинэн тахсан, сорудахтары толороллор. Оттон миэстэтигэр кэлбиттэр Саха Сирин кэрэ айылҕатын көрөн, саха култууратын кытта билсэн, билиилэрэ өссө хаҥыа.

Кыттааччылар санаалара

«Куйаар баһаарынай ыстаансыйата” салаа кыттааччылара Ольга Александрова уонна Вениамин Гусаров Москуба аннынааҕы куораттан кэлбиттэр.

«Оонньуулар иннилэринэ олус күүскэ долгуйбутум. Хаһан да сылдьыбатах сирим, билбэт оҕолорум. Онтон биир интэриэстээхтэрбин кытта билсэн, Оонньуулар сэргэхтик ааһан эрэллэр. Бары доҕордуу буоллубут», – диэн санаатын үллэстэр Ольга Александрова.

Бэйэтин бырайыагын туһунан Үөһээ Халыматтан Елена Слепцова билиһиннэрдэ:

«Мин чинчийэр оскуолаҕа “Ботаника уонна биохимия” салааҕа кыттабын. Бырайыагым аата “Якуты от скифов до Омогоя” диэн. Биһиги улуу норуоппут култуура уонна духуобунас өттүнэн сайдыытыгар туһуланар».

Бэһис-сэттис кылаас үөрэнээччилэригэр “Юниор” диэн чинчийэр оскуола үлэлээтэ. Дьокуускай куораттан уонна өрөспүүбүлүкэ 20 улууһуттан кытыннылар. Алта хамаанда (хас биирдиитигэр 10-нуу оҕо) үлэтэ эрэгийиэн учуонайдарын салайыыларынан барда. “Үөн-көйүүр – биһиги доҕорбут”, “Химия биһиги аһылыкпытыгар”, “Күнү-дьылы билгэлээһин: миф эбэтэр кырдьык?”, “Мин кыраайым үүнээйилэрэ”, “Пластик — экология кыһалҕата”, “Сирдьит ситимэ (миэстэтигэр сирдэтинии көрүҥнэрин үөрэтии)” тиэмэлэргэ бырайыак оҥордулар.

Үөһээ Бүлүү V кылаас үөрэнээччитэ Дайаана Алексеева кэпсиир:

“Мин ньээм-ньээм сэбирдэҕиттэн оҥоһуллар сымыыттаах, эстрагоннаах (элбэх сыллаах от үүнээйи) уонна сүөгэй эбииликтээх салааты сөбүлээтим. Ону таһынан, чэй уонна утах бэлэмнээбиппит. Дьоммор амсатан көрүөм”.

 “Сирдьит ситимэ” салаа кыттыылааҕа, V кылаас үөрэнээччитэ Амелия Савинова: “Бырайыакка кыттарбыттан олус үөрэбин. Элбэх доҕоттордоннум. Киэһээҥҥи култуурунай тэрээһиннэри олус астынным, баһаатайдарбыт иилээн-саҕалаан ыыталлар. Хамаандаларбытыгар аат, девиз толкуйдуурбут олус интэриэһинэй этэ”.

ХИФУ “Полимерные композиты для Севера” лабораториятын преподавателэ Наталья Глаткина: “Мин “Пластик — экология кыһалҕата” салааҕа тьюторбын. Оҕолору кытары биһиги пластик састаабын, мааркаларын, утилизация ньымаларын чинчийиэхпит. Маны сэргэ пластиктан оҥоһуллубут туттар малбыт-салбыт үтүө уонна мөкү өрүттэрин ырытыахпыт, атын тугунан солбуйуохха сөбүн толкуйдуохпут”.

Манна даҕатан эттэххэ, Белоруссия, Бразилия, Мексика, Сербия, Турция эдэр эдэр чинчийээччилэрэ манна бааллар. Оттон тэйиччиттэн Соҕуруу Кэриэйэ, АХШ, Казахстаан, Таиланд, Сингапур, Иран, ОАЭ, Тайвань, Румыния, Словения уонна Индонезия оҕолоро кытта сылдьаллар..

Наука эйгэтигэр доҕотторбутун булуохха!

Галина Матвеева, Анна Гоголева.