Общество

I түһүмэх түмүгүнэн сүүмэрдэммиттэр кыттар чиэскэ тигистилэр. Ол курдук, сирэй уонна кэтэхтэн ньыманан 2 дойдуттан, Арассыыйа 4 эрэгийиэниттэн уопсайа 99 үөрэнээччи үлэтин билиһиннэрдэ.

  Наука аччыгый академиятын ректора Василий Павлов бэлиэтээбитинэн, үөрэнээччилэр бырайыактарын постернай презентациялара үрдүк таһымнаах буолла. 

Оҕолор аангылычаан тылын баһылаабыттара сөхтөрдө. Үлэлэр 4 сиэксийэҕэ киирдилэр: “Математика, көмпүүтэр уонна информационнай технология”, “Физика, астрономия уонна инженернэй наука”, “Олох туһунан билим, тулалыыр эйгэ уонна химия наукалара”, “Социальнай-гуманитарнай эйгэ”.

  В.П. Ларионов аатынан Майа оскуолатын Х “б” кылааһын үөрэнээччитэ Дархан Жирков сахалыы мүөтү оҥорон таһаарар урбаанньыт буолуон баҕарар, онно ылсан дьулуһар.

– Бырайыагым “Дархан” мүөт” диэн. 2020 сылтан ыҥырыалары иитэбин. Мүөттэн бородуукталары – сакалааты, чүмэчини оҥоробун. Маҥнайгы сылга 20 ыал ыҥырыаны атыыласпыппыт. Ыал ыҥырыалартан хас биирдиилэриттэн 20-лии киилэ мүөтү ылбыппыт. Инники сыалым – бородууксуйаны оҥорон таһаарыы. Урбааным былаана баар. 20 ыал ыҥырыаттан сылга 1,5 мөл. солкуобай харчыны ылар былааннаахпын”, – диэн кэпсиир.

         –Биһиги полимернай туойу туһанан, бетон оҥоробут. Араас эспэримиэни ыыппыппыт. Анал хаамыраҕа туруоран бөҕөргөппүппүт, өҥө-дьүһүнэ барарын-барбатын тургутан көрбүппүт, тыйыс тымныы усулуобуйаны тулуйарын-тулуйбатын үөрэппиппит. Бетону бөҕөргөтөн оҥордоххо, уһун үйэлээх буоларын быһаарбыппыт, – диир Дьокуускайдааҕы физика-тиэхэньиичэскэй лиссиэй 10-с кылааһын үөрэнээччитэ Елизавета Копырина 

\

         Ростов-на-Дону куораттан кэлбит бэрэстэбиитэллэр “in situ” эрэcиимҥэ функциональнай матырыйаалы чинчийбит бырайыактарын билиһиннэрдилэр. СУНЦ ЮФО Х кылааһын үөрэнээччилэрэ Кристина Курмак, Михаил Плетнев:“Катализатордар свойстволарын, кинилэр нано-өлүүскэлэри (частицалары) кытта хайдах хардарыта дьайсалларын үөрэппиппит. Биһиги үлэбит инникитин фармацевтикаҕа, химияҕа, бырамыысыланнаска туһалаах буолуон сөп”.

  Саахымат уонна урбаан туох сыһыаннаахтарын сабаҕалаан эрэ көрүөхпүтүн сөп. Онтубут баара, чахчы, сыһыаннаахтар эбит. “Саахымат стратегиялара урбааҥҥа олус туһалаахтар. Саахымат хаамыытын көмөтүнэн урбааҥҥа салгыы туох хардыы оҥоһуллуохтааҕын ааҕар веб-страницаны оҥордубут. Биһиги бырайыакпыт киһини араас өттүнэн сайыннарар, көдьүүһэ элбэх. Ол курдук, оонньуурга үөрэнэн, өйгүтүн сайыннараҕыт, урбаан былаанын толкуйдуугут уонна да атын туһалаах үлэлэри оҥороҕут”, – диэн Норуоттар икки ардыларынааҕы Арктическай оскуола (МАШ) уонна Айыы Кыһатын үөрэнээччилэрэ Милана, Иннокентий Лаптевтар бырайыактарын көмүскээтилэр.

 Нерюнгри лиссиэйин бэрэстэбиитэллэрэ тэрилтэлэр, кыттааччылар кыттыгас бырайыагы бииргэ толкуйдуулларыгар, үлэлэтэллэригэр көмөлөһөр портал бырайыагын айбыттар.

“Бу бырайыагы маҥнай Хакатоҥҥа билиһиннэрбиппит. Үүнэр көлүөнэ Тус сыаллаах пуондатын салайааччыта, биһиги эспиэрбит Владимир Егоров сүбэлээн-амалаан көмөлөспүтэ. Ол түмүгэр бүгүн саҥардыллыбыт барыйааны эһиги дьүүлгүтүгэр аҕаллыбыт”, – диэн эдэр IT-профи, Х кылаас үөрэнээччитэ Данил Зеленскэй кэпсээтэ. 

         Эдэр чинчийээччилэр экологияҕа улахан болҕомтолорун уурбуттар. Өлүөхүмэ хамаандата “Научное лето онлайн” бырайыак чэрчитинэн оҥорбут үлэлэрин көмүскээтэ.

“Үүнээйи арааһын үөрэтэбит, киин Арассыыйа үүнээйилэрин кытта тэҥнээн көрөбүт. Холобур, “Борщевик рассеченный” куорат эйгэтигэр киирдэҕинэ, сыыс үүнээйигэ кубулуйар, атын үүнээйилэри уларытар, бэл, киһи доруобуйатыгар буортулаах буолуон сөп”, – диэн Өлүөхүмэттэн кэлбит эдэр эколог Саргылаана Наглы санаатын үллэһиннэ.

         Бу күн кыттааччыларга икки төгүл долгутуулаах буолла. Кинилэр үлэлэрин Оганов бэйэтинэн сыаналаата! Артем Ромаевич Оганов – киэҥник биллибит кристаллограф-учуонай, Сколковскайдааҕы билим уонна технология институтун бэрэпиэссэрэ, физика-математика билимин дуоктара, РАН бэрэпиэссэрэ.

Сүрүн эспиэр олус кэпсэтинньэҥ буолан биэрдэ, үөрэнээччилэргэ ыллыктаах сүбэтин биэрдэ, санаа атастаста.

         – Олоххо дьиҥ-чахчы туһалаах бырайыактары иһиттибит. Холобур, уол оҕо ийэтин хайдах эмтиэн сөбүн быһаарарга холонор. Бу – чахчы туһалаах сыал-сорук! Ити иһин биир үксүн билим баар буоллаҕа. Оҕолор оҥорбут истиэндэлэрэ үрдүк таһымнааҕын олус хайҕыы көрдүм. Билим кэмпириэнсийэлэригэр киирэр улахан дьон үлэлэрин кытта тэҥ таһымҥа туруохтарын сөп. Саха Сиригэр бэҕэһээ көтөн кэлбитим. Араас институкка, түмэлгэ сылдьан, номнуо үгүс киһини кытта билистим. Аҕыйах нэһилиэнньэлээх Саха Сирэ элбэх талааннаах дьоннооҕун, биллиилээх учуонайдардааҕын, аан дойду таһымнаах худуоһунньуктардааҕын билэн, олус соһуйдум уонна сөхтүм. Олохтоохтор талааннаах, дьоһун өйдөөх-санаалаах ыччаты үүннэрэн-сайыннаран таһаарарга болҕомтолорун күүскэ уураллар эбит. Бу – саамай сөп! Норуот талааннаах, үлэһит ыччаттаах буоллаҕына, оччоҕо сайдар. Эһигини улаханнык хайгыыбын, сүгүрүйэбин! – диэн Артём Оганов эттэ.