Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -10 oC

Ханнык баҕарар спортсмен ситиһиитэ тириэньэриттэн улахан тутулуктаах. Тириэньэр кинини эт-хаан эрэ өттүнэн күүстээх оҥорор буолбатах, өссө модун санаалаах, кыра аайы сынтарыйбат кытаанах майгылаах буоларыгар эмиэ эрчийэр. Бүгүн эһиэхэ Дыгын оонньууларын 7 төгүллээх муҥутуур кыайыылааҕа Иван Белолюбскай-Күүстээх Уйбааны тириэньэр быһыытынан билиһиннэриэм.

Ханнык баҕарар спортсмен ситиһиитэ тириэньэриттэн улахан тутулуктаах. Тириэньэр кинини эт-хаан эрэ өттүнэн күүстээх оҥорор буолбатах, өссө модун санаалаах, кыра аайы сынтарыйбат кытаанах майгылаах буоларыгар эмиэ эрчийэр. Бүгүн эһиэхэ Дыгын оонньууларын 7 төгүллээх муҥутуур кыайыылааҕа Иван Белолюбскай-Күүстээх Уйбааны тириэньэр быһыытынан билиһиннэриэм.

Хайыһартан саҕалаан

Иван Белолюбскай 1977 сыллаахха самаан сайын силигилээн турар кэмигэр – бэс ыйын 22 күнүгэр – Уус Алдан улууһун Баатаҕай нэһилиэгэр Марфа уонна Прокопий Белолюбскайдар дьиэ кэргэннэригэр 5-с бүтэһик оҕонон күн сирин көрбүт. Үс эдьиийдээх уонна убайдаах. Белолюбскайдар 1979 сыллаахха Кэптэнигэ көһөллөр, Уйбаан оҕо сааһа онно ааһар. 1994 сыллаахха Лөгөй орто оскуолатын бүтэрэр.

Кэптэнигэ кэлээт, эдьиийдэрэ, убайа хайыһар сиэксийэтигэр суруттаран сылдьыбыттар. Григорий Константинович Дьячковскай дьарыктаабыт. Кинилэри батыһан, Уйбаан III кылаастан оскуоланы бүтэриэр диэри, итиэннэ устудьуоннуу сылдьан хайыһарынан үлүһүйбүт. Спорка сыстарыгар бастакы тириэньэрэ Григорий Константинович сабыдыала сүҥкэн. Кэлин 1997 сылтан мас тардыһыытыгар көспүт.

Улахан түһүлгэҕэ

– 1997 сыллаахха бастаан Манчаары оонньуулара буолаллар. Ол кэнниттэн нэдиэлэ быысыһан, Дыгын оонньуулара ыытыллаллар. Онно кэлэн кыттабын уонна төрдүс буолабын. Оччолорго 20 саастаахпын. Ол саҕана куулу сүгэн баран, мэһэйдээх сиринэн 100 миэтэрэҕэ сүүрүү баара. Сиэрдийэ үрдүгэ 50 см этэ. Ону ойо-ойо сүүрэрбит. Онно иккис иһэммин, алҕас охтон хаалбытым. Ол иһин кэнники тэбиллэн, 11-с буолбутум. Ол эрээри «Дыгын оонньуулара баар эбит – бэртээхэй күрэхтэһии. Бэлэмнэннэххэ, киһи кыттыан сөп эбит» диэн санааҕа кэлбитим. Онтон ыла сыллата Дыгыҥҥа кыттыбытым. Бастакыбын 1999 с. кыайбытым. 2000-2001 сылларга «25 саастарын туолбут эр дьон кыттыахтаах» диэн балаһыанньаны ылынаннар, икки сыл кыттыбатаҕым. Дьэ, онтон 2002 сылтан 10 сыл устата тохтоло суох күрэхтэспитим. 2007-2012 сылларга субуруччу чөмпүйүөннүүбүн. Онтон 4 сыл тохтоон баран, 2016 с. киирэн, бэйэбин тургутабын. 2017 сыллаахха 40 сааспар бүтэһикпин холонон көрбүтүм, дуоһуйан, астынан түмүктээбитим.

Уйбаан кини олохтообут чыпчаалын Егор Филиппов куоһарарыгар эрэнэрин биллэрэр, Егору онно сыаллаан дьарыктыыр. Ол сорук туолара чугас – Егор бу 2021 сылга Дыгын оонньууларыгар 5-с төгүлүн бастаата. Иван Прокопьевич этэринэн, кини билигин күүскэ дьарыктаммат, оҕолору уонна ыччаты эрчийэр. «Утумнаахтык дьарыктана сылдьыбыт киһи этэ-хаана син биир хамсаныыны ирдиир, онон син биир сэмээр эрчиллэбин», – диир.

«Боотур» кулууп

2015 сыллаахха «Боотур» диэн спортивнай кулуубу тэрийэн, саастарын сиппит ыччаты дьарыктаан саҕалыыр. Онтон 2017 сылтан, Дыгынын түмүктээн баран, аны оҕолору ылсар. «Боотурга» дьыссаат иитиллээччилэрэ, алын сүһүөх кылаас оҕолоро нэдиэлэҕэ иккитэ сылдьаллар. Оттон орто сүһүөх кылаас үөрэнээччилэрэ – үстэ, эр дьон – алтата.

Иван

Кыраларга тутум эргиирин тиэхиньикэтин үөрэтэбин, сүүрэргэ, ыстанарга дьарыктыыбын уонна эти-хааны бэлэмниир эрчиллиилэри оҥотторобун. Алтыс-сэттис кылаастан сыыйабаайа хапсаҕай, мас тардыһыыта эбиллэн биэрэр. Улахаттары күнүнэн биирдии көрүҥҥэ эрчийэбин.

8187f4e4 f4c6 4fd7 804a 2091613a0f33

Бу кулууп «Модун» спорткомплекс уораҕайыгар үлэлиир. Иван Прокопьевич улахан дьоҥҥо икки бөлөхтөөх: мас тардыһааччылары уонна «многоборецтары» туһунан арааран, уопсайа 70-ча киһини дьарыктыыр. Кэнники кэмҥэ оҕолор эмиэ элбээбиттэрин бэлиэтиир. Ол иһин, элбэх киһини соҕотох эрчийэрин ыарырҕатар буолан, көмөлөһөөччү тириэньэрдэммит.

Манна Дыгын оонньууларын 5 төгүллээх чөмпүйүөнэ Егор Филиппов, бу күрэх хас да төгүллээх призера, итиэннэ Манчаары оонньууларын 2 төгүллээх муҥутуур кыайыылааҕа Николай Матаннанов, мас тардыһыытыгар аан дойду чөмпүйүөнэ Дьулустаан Ноговицын курдук биллэр боотурдар дьарыктаналлар. Кинилэр үһүөн быйылгы Дыгын оонньууларыгар I, II, III миэстэ буолары ситистилэр. Бу ситиһиилэр Иван Белолюбскай хас эмэ сыллаах тиһиктээх уонна утумнаах дьарыгын туоһута буолаллар.

Триумф

Куорат уонна тыа сирин оҕолоро

– Миэхэ төрүкү куораттар бааллар, итиэннэ тыаттан төрүттээхтэр. Олор биллэ араастаһаллар. Тыаттан тардыылаах оҕолор сайынын дэриэбинэҕэ баран оттуур-мастыыр, үлэлиир-хамсыыр буолан, эт-хаан өттүнэн быдан сайдыылаахтар. Оттон куорат оҕото сылы эргиччи кыбартыыра иһигэр олорор буолан, арыый да мөлтөх. Ол иһин барыларыгар тустаах сыһыан наада. Атын-атын эйгэҕэ улаатан эрэр уолаттары биир халыыпка киһи сатаан киллэрбэт эбит. Аны туран, хас биирдиилэригэр араас сыал-сорук турар. Хайа эрэ төрөппүт оҕотун спорка ситиһиилээх буоллун диэн аҕалар, оттон сорохтор сэргэхситээри эрэ, «оҕобут наһаа олорон хаалбатын, этин-хаанын хамсанан уһугуннардын» диэн биэрэллэр, – диэн кэпсиир физкультура учуутала идэлээх, үрдүк үөрэхтээх педагог Иван Прокопьевич

Белолюбскай патриот бэрдэ. Уус Алдантан төрүттээх эдэр спортсменнарын кэтээн көрөр, сүбэ-ама буолар. Кини кулуубугар Дүпсүнтэн төрүттээх Эрэл Сивцев уонна Никита Новгородов-Геракл дьарыктаналлар. Бу уолаттар сыллата ыытыллар Дүпсүн оонньууларыттан үүнэн-сайдан тахсыбыттара. Кинилэр Иван Прокопьевичка тохсус кылаастан эрчиллэллэр. «Сүрдээх баҕалаахтар. Саастара өссө даҕаны эдэр, ыйааһыннара кыра, онон систэрин этэ ситтэҕинэ, бууттарын этэ бустаҕына, инникитин «тыас» таһаарыахтара. Геракл Новгородов Дыгын оонньууларыгар номнуо иккитэ кытынна», – диэн Иван Белолюбскай эрэнэрин биллэрэр.

93caa793 b32e 4028 9ed2 01ad60df5e05

Дьулуурдаах кыайар

2019 сыллаахха Баатаҕайга ыытыллыбыт улуустааҕы Олоҥхо ыһыаҕар эһэбит Петр Лугинов сыдьааннара кини аатынан многоборьеҕа күрэхтэһиини нэһилиэк дьаһалтатын, Уус Алдан улууһун спорка салалтатын кытта кыттыһан ыыппыппыт. Бу күрэхтэһиини салгыы өрөспүүбүлүкэ таһымыгар тэрийээри гыммыппыт, пандемия тохтотто. Хамсык үмүрүйэрэ буоллар, улуус былааныгар киллэттэрэн, сыллата ыытар баҕа санаалаахпыт. Итиэннэ «Боотур» кулууп кыра саастаах иитиллээччилэрин ортолоругар ыытыллар күрэхтэһиилэр түмүктэринэн, бастыҥ көрдөрүүлээхтэри талан, анал спортивнай бөлөҕү тэрийиэхпин баҕарабын.

Уйбаан Белолюбскай: «Дьулуурдаах, баҕалаах, тулуурдаах эрэ киһи Дыгын оонньууларын кыайыылааҕа буолуон сөп» – диэбитинии, ханнык баҕарар ситиһии сыралаах үлэ түмүгэр кэлэрин умнумуох. Түгэнинэн туһанан, тириэньэрдэри барыларын идэлээх бырааһынньыктарынан эҕэрдэлиибит! Иитиллээччилэргит кыайыылары аҕала турдуннар!

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением