Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -13 oC

От ыйын 13 күнүгэр Дьокуускай куорат маастар-былаанын оҥорууга Бүтүн Арассыыйатааҕы аһаҕас куонкурус кыайыылааҕа билиннэ.

От ыйын 13 күнүгэр Дьокуускай куорат маастар-былаанын оҥорууга Бүтүн Арассыыйатааҕы аһаҕас куонкурус кыайыылааҕа билиннэ.

Путин сорудаҕынан

Бэрэсидьиэн Владимир Путин түөрт сыллааҕыта бөдөҥ куораттарга генеральнай былаантан градостроительнай сайдыы стратегическай хайысхаларын быһаарар докумуоҥҥа (маастар-былааҥҥа) көһөр этиилэри оҥорорго сорудахтаабыта. Итиэннэ 2021 сыллаах VI Илиҥҥи экономическай форумҥа Уһук Илин эрэгийиэннэрин куораттарын сайыннарыы, тупсаран оҥоруу бырагырааматын бигэргэппитэ. Онон атырдьах ыйыгар өрөспүүбүлүкэ Бырабыыталыстыбата уонна куораттар социальнай тутууларыгар, дьиэлэр тастарын тупсарыыга, инженернэй тутууларын ыытыыга үлэлэһэр «ДОМ.РФ» аахсыйаламмыт уопсастыба уонна «ДОМ.РФ» пуондата Дьокуускай куорат территориятын сайыннарыыга анаммыт Сөбүлэһиини түһэрсибиттэрэ. Ол чэрчитинэн, куорат социальнай-экономическай балаһыанньатын ырытан, градостроительнай кыаҕын кэлимник чинчийэргэ, итиэннэ онно олоҕуран, куорат 2032 сылга диэри сайдар маастар-былаанын оҥорууга Бүтүн Арассыыйатааҕы аһаҕас куонкуруһу тэрийэргэ быһаарбыттара.

Санатан эттэххэ, өрөспүүбүлүкэҕэ бу иннинэ Арктика үс бөһүөлэгин уонна киин куорат «Звезднай» микрооройуонун маастар-былааннара биһирэбили ылбыттарын түмүгэр, Дьокуускайга «Воинскай» кыбаарталы, Нерюнгрига «Р» кыбаарталлары кэлимник тупсаран оҥоруу бүддьүөттэн үбүлэнэллэрэ ситиһиллибитэ.

м-п_заявки.jpg

История саҥа түһүмэҕэ

Ааспыт кыһын сэтинньи 18 күнүгэр ТАСС пресс-киинэ онлайн-киэбинэн тэрийбит пресс-кэмпириэнсийэтигэр Айсен Николаев Дьокуускай куорат маастар-былаанын оҥорууга Бүтүн Арассыыйатааҕы аһаҕас куонкуруһу саҕаламмытынан биллэрбитэ.

– Владимир Путин куораттары тупсаран оҥоруу бырагырааматын бигэргэтэригэр туох ханнык иннинэ дьон наадыйыытын учуоттуурга, олоҕу-дьаһаҕы сайыннарыыга саҥа идиэйэлэри киллэриигэ табыгастаах усулуобуйаны тэрийэргэ болҕомтону уурарга эппитэ. Бэрэсидьиэн көҕүлээһинин биһиги киин куораппытын сайыннарыыга саҥа түһүмэҕи арыйар кыах быһыытынан ылынабыт. Дьокуускай – туруктаахтык сайдар куорат. Дойду үгүс куоратын курдук, ааспыт өттүгэр өр сылларга анаммыт былааннааһына суох тутуллубута. Биһиги билигин олохтоохтор куорат сайдыытыгар көхтөөтүк кытталларын уонна бу уларыйыылар түргэн тэтиминэн уонна хаачыстыбалаахтык ыытыллалларын хааччыйыахтаахпыт. Бу куонкурус сүрүн соруга — ол.

Ирбэт тоҥҥо турар Дьокуускай куорат киһи олороругар, үлэлииригэр, үөрэнэригэр бары өттүнэн табыгастаах буолуохтаах. Кини мөссүөнэ уларыйарын, тупсарын куорат хас биирдии олохтооҕо билиэхтээх, киин куораппыт аны уон, уон биэс сылынан хайдах буолуохтааҕын туһунан биһиги билигин толкуйдуохтаахпыт. Дьэ, ити иһин бу маастар-былаан оҥоһуллар, куораттары былааннааһыҥҥа уонна кэлим сайыннарыыга идэтийбит хампаанньалары кытыннарар аһаҕас куонкурус ыытыллар, – диэбитэ Ил Дархан.

м-п_финалситы.jpg

Икки түһүмэхтээх куонкурус

Үбүлүөйдээх өрөспүүбүлүкэ киин куоратын дьылҕатын түстүүр бу боччумнаах үлэҕэ операторынан уонна куорат градостроительнай кыаҕын кэлимник чинчийиигэ эппиэттээҕинэн «Центр» стратегическай сайдыы ааҕыныстыбата анаммыта.

Маастар-былааны оҥорууга Бүтүн Арассыыйатааҕы аһаҕас куонкурус икки түһүмэҕинэн барбыта. Бастакы түһүмэххэ сайаапкалары хомуйуу, бэрэбиэркэлээһин ыытыллыбыта. Иккис түһүмэххэ кыайыылаахтар быһаарыллыбыттара. Айсен Николаев бэрэссэдээтэллээх жюри тэриллибитэ, онно киин куорат дьаһалтатын исписэлиистэрин таһынан федеральнай уонна өрөспүүбүлүкэ таһымнаах градостроительство, куораты былааннааһын, архитектура, экэниэмикэ эйгэтин экспертэрэ киирбиттэрэ.

Кыһыары саас, олунньу 1 күнүттэн кулун тутар 20 күнүгэр диэри ыытыллыбыт ыйытыкка киин куорат олохтоохторо көхтөөхтүк кыттыбыттара: куорат эйгэтин сайыннарыыга, тас көстүүтүн тупсарыыга туох баҕа санаалаахтарын эппиттэрэ, инфраструктураҕа уонна социальнай эйгэ итэҕэстэрин-быһаҕастарын ыйбыттара. Ыйытык түмүктэрэ куонкурус кыттыылаахтарыгар анаммыт Тиэхэньиичэскэй сорудахха киллэриллибиттэрэ.

м-п_все1.jpg

Куонкурска сэттэ куораттан (Дьокуускайтан, Москубаттан, Санкт-Петербургтан, Смоленскайтан, Воронежтан, Еревантан...) барыта 35 хампаанньаттан 34 сайаапка киирбитэ. Бу бары даҕаны территориялары кэлим сайыннарыыга, куорат былаанын оҥорууга, архитектураҕа, бырайыактааһыҥҥа, уопсастыбаннай сирдэри сайыннарыы тосхолун ырытан оҥорууга идэтийэн үлэлии-хамсыы сылдьар тэрилтэлэр, хампаанньалар этилэр. Жюри олортон 11 кыттааччы (үс биирдэм кыттааччы уонна аҕыс консорциум) сайаапкатын ирдэбилгэ сөп түбэһиннэрэн бэлэмнээбитин быһаарбыта.

Кулун тутар 31 күнүгэр финалга сиппит-хоппут үлэлээх үс кыттааччы тахсыбыта.

Бастакы финалист – «Москуба генбылаанын института» судаарыстыбаннай аптаныамынай тэрилтэ салайар консорциума. Манна алта тэрилтэ, ол иһигэр М.К.Аммосов аатынан ХИФУ инженернэй-тиэхиньиичэскэй института, бааллар.

Иккис финалист – «Мастер’с План» ХЭУо (Москуба) салайар консорциума. Манна уон тэрилтэ, ол иһигэр М.К.Аммосов аатынан ХИФУ историческай факультета уонна  ХИФУ профессор Д.Д.Саввинов аатынан Хотугу сир экологиятыгар научнай-чинчийэр института бааллар.

Үһүс финалист – «АйЭнДи Аркитектс» ХЭУо (Москуба) салайар консорсиума. Манна үс тэрилтэ баар.

Дьокуускайга финалистарга ыйыы-кэрдии биэрэр анал сэминээр ыытыллыбыта. Онон хамаанда чилиэннэрэ үс күн устатыгар өрөспүүбүлүкэ салалтата уонна куорат дьаһалтата маастар-былааны оҥорууга көрүүлэрин, ирдэбиллэрин итиэннэ ирбэт тоҥҥо турар хотугу куорат уратыларын, хаарбах туруктаах дьиэлэр баар микро-оройуоннарын, куорат ханан кэҥиэн сөбүн, сааскы халаан уута ылар кутталлаах сирдэрин, ирбэт тоҥ төһө чугас сытарын о.д.а. өссө төгүл чиҥэтэн үөрэппиттэрэ.

М-п_Георгиевский_1.jpg

Кыайыылааҕы быһаарыы

От ыйын 13 күнүгэр өрөспүүбүлүкэтээҕи медиа-кииҥҥэ буолбут жюри мунньаҕын Бүтүн Арассыыйатааҕы аһаҕас куонкурус тэрийэр кэмитиэтин салайааччы, «Центр» стратегическай сайдыы ааҕыныстыбатын тэрийсээччи Сергей Георгиевскай салайан ыытта. Финалист-консорциумнар маастар-былааҥҥа оҥорбут барылларын билиһиннэрэллэригэр отуттуу мүнүүтэ, оттон ырытыыга, ыйытыыга сүүрбэлии мүнүүтэ бэрилиннэ. Инньэ гынан мунньах түөрт чаас аҥаар чаас кэриҥэ ыытылынна.

мастер-план-_Ил_Дархан_1.jpg

Айсен Николаев куонкуруска кыттыбыт тэрилтэлэргэ махталын биллэрдэ. Криолитозона уларыйыыта, ирбэт тоҥ ириитэ куораты былааннааһыҥҥа уустуктары үөскэтэрэ сорох барылларга ситэ учуоттамматаҕын, уу ылар сирдэригэр тутууну ыытар табыллыбатын эттэ.

– Оттон куораты иилии эргийэр шоссе мөлүйүөннээх эрэ куораттарга табыгастаах, биһиэхэ сөбө суох. Көҕөрдүү, саҥаа кыбаарталлары тутуу былааннарын сэргээтим. Уопсайынан, хас биирдии барылтан табыгастаах өттүн туһаныахха сөп, – диэтэ уонна ханнык хамаандаҕа төһө баалы туруорбутун эттэ.

Түмүккэ «Москуба генбылаанын института» САТ салайар консорциумун барыла бастаата. Иккис миэстэни «АйЭнДи Аркитектс» ХЭУо, үсүһү «Мастер’с План» ХЭУо консорциумнара ыллылар.

Мастер-план_--_победитель.1jpg.jpg

Өрөспүүбүлүкэ сүрүн архитектора, Ил Дархан иһинэн архитектура уонна градостроительство управлениетын салайааччы Ирина Алексеева иһитиннэрбитинэн, куорат маастар-былаана балаҕан ыйыгар VII Илиҥҥи экономическай форумҥа сүрэхтэниэхтээх. Онно Уһук Илиҥҥи федеральнай уокурук эрэгийиэннэрин куораттара бэйэлэрин маастар-былааннарын Бэрэсидьиэҥҥэ билиһиннэриэхтэрэ. Итинэн Дьокуускай куорат Уһук Илиҥҥи федеральнай уокурук сайдыылара эрдэттэн былааннаммыт, өр сылларга суоттаммыт куораттарын тиһигэр киллэриллиэҕэ.

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением
Лента новостей

Суоппар буолар уустугурда

Муус устар 1 күнүттэн байаҥкамаат бэбиэскэтиттэн куотунар дьону тырааныспары ыытар…
28.03.24 17:19
Лента новостей

Интерактивнай быыстапка

«Арассыыйа – Мин устуоруйам» мультимедийнай устуоруйа пааркатыгар кулун тутар 20 күнүттэн…
28.03.24 16:23