Биһиги интервьюбут

Кинилэр  “Элбэх оҕолоох ыал” номинацияҕа кыайан, 300 тыһыынчанан наҕараадаламмыттара.

--Ол бирииспит барыта иэс-күөс, кирэдьиит сабыытыгар барбыта.   Хата, судаарыстыба итинник өйүүр буолан, улаханнык кыһалҕаламмакка, этэҥҥэ олоробут. Ол курдук, онус оҕо төрөөбүтүгэр, 700 тыһыынчаны анаабыттара. Онон бортовой УАЗ ылбыппыт. 2017 сыллаахха ийэбит Акулина Макаровна Дьоруой Ийэ аатын сүкпүтүгэр, биир мөлүйүөнү биэрбиттэрэ. Ол харчынан УАЗ-микрооптуобус атыыласпыппыт уонна гараас туттубуппут. Билигин ити массыыналарым, этэргэ дылы, аһаталлар-таҥыннараллар. Грузовикпынан дьоҥҥо мал-сал тиэйэбин, металлолом хомуйан туттарабын, -- диир улахан дьиэ кэргэн аҕа баһылыга Спартак Петрович.

--Тэрилтэҕэ үлэлээбэккин дуо?

 --Суох, уонтан тахса сыл буолла барбытым. 2000 сыллар саҕаланыыларыгар бааһынай хаһаайыстыба тэринэ сатаабытым. Түөрт сыл көрөн баран, ороскуота бэрт диэн тохтообутум. Оччолорго билиҥҥи курдук өйөбүл судаарыстыба өттүттэн суоҕа. Маннык кэтэхпэр үлэлиирим ордук. Уу харчынан төлөһөллөр уонна дьиэ кэргэммэр да бириэмэлээхпин, болҕомто уурабын.

 -- Бачча улахан дьиэ кэргэни иитэргэ ыйга хас харчы нааданый?

--Чэ, быһа холоон, 200000-чэкэ буолуо. Аҥаардас хас биирдиилэрин төлөпүөнүгэр ый аайы 650-тии солкуобайы угарга да үтүмэн  үп баранар.  

Ол эрээри мин оччо элбэҕи сатаан өлөрбөппүн. Оҕолор босуобуйалара холбоон 11 тыһыынчаттан тахса. Онон син биир кырыымчыктык олорорго күһэллэҕин. Кылаабынайа, ас-үөл өрүү баар буоларын хаааччыйабын. Хата, бу харантыын кэмигэр оҕолорбор 10-нуу тыһыынча түһэн абыраата. Оскуолалар астарын “сухой паек” оҥорон түҥэттилэр. Онон биһиэхэ, 7 үөрэнээччилээх дьоҥҥо, куулунан рис, бурдук, гречка кэллэ.  

--Оҕолоруҥ хас саастаахтарый?

-- Улахаммыт Дьулус ХИФУ устудьуона, математика салаатын I кууруһун бүтэрдэ. Элбэх оҕолоох ыал оҕото буолан, социальнай истипиэндьийэлээх – 15 000 солкуобай. Онон биһигиттэн харчы көрдөөбөт, бэйэтин бэйэтэ ииттинэр. Айсена онуһу, Милена тохсуһу, Миралаах Түмэн ахсыһы, Айхал бэсиһи, Сайаана үсүһү,  Сардаана иккиһи бүтэрдилэр.  Дыгыннаах Сарыал --  дьыссаат дьоно.

--Иитиигэ тутуһар тосхолуҥ, ньымаҥ?

--Биһиги бииргэ төрөөбүт, дьиҥинэн, төрдүөбүт эрээри, мин иннинээҕи оҕо 15 сыл аҕа буолан, хайдах эрэ, соҕотох курдук сананан улааппытым. Ыалым оҕолоро элбэхтэригэр наһаа ымсыырарым. Ол баҕа санаам туолбутуттан үөрэбин.

Оҕолорбун мөхпөккө-эппэккэ, ачаалата соҕус иитэбин. Үлэни үллэстэн толороллор. Кыргыттар ас астыыр, дьиэни сууйар-сотор, оҕону көрсөр буоланнар, ийэлэрин абырыыллар. Муус киллэриитэ, хаар күрдьүүтэ, о.д.а дьиэ таһынааҕы иирбэ-таарба үлэ уолаттарга сүктэриллэр.

Барыларын тэҥҥэ тутабын. Хобуоччулуулларын, үҥсүһэллэрин буойабын. Бэйэ-бэйэлэрин көрсөн-харайсан, хардарыта көмөлөсүһэн, чугас сыһыаннаах, эппиэтинэстээх буолалларын ирдиибин.

--Конституцияҕа киирэр көннөрүүлэр туһунан туох санаалааххын?

--Бэрт бөҕө буоллаҕа дии. Дьиэ кэргэҥҥэ болҕомто ууруллубута үөрдэр. Уопсайынан, кэлиҥҥи кэмҥэ судаарыстыба өттүттэн өйөбүл улаатта. Ийэ хапытаала да улахан көмө буоллаҕа. Онон куоластааһыҥҥа булгуччу кыттыам.