Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -14 oC

Уһуннук, дохсуннук түспүт ардахтартан Дьааҥы өрүс уонна кини салаалара Дулҕалаах, Сартаҥ, Адьыаччы өрүстэр таһынан таһымнааннар, Дьааҥы улууһугар тоҕус нэһилиэнньэлээх пуун уонна оттуур ходуһа 80 %-на ууга былдьаммыта.

Уһуннук, дохсуннук түспүт ардахтартан Дьааҥы өрүс уонна кини салаалара Дулҕалаах, Сартаҥ, Адьыаччы өрүстэр таһынан таһымнааннар, Дьааҥы улууһугар тоҕус нэһилиэнньэлээх пуун уонна оттуур ходуһа 80 %-на ууга былдьаммыта.

Нэһилиэнньэлээх пууннартан уу түһээтин кытары чөлүгэр түһэрэр үлэлэр саҕаламмыттара. Сүөһүлээх-сылгылаах ыаллар дьиэлэрин-уоттарын өрө тардынан баран, оттооһуҥҥа туруммуттара. Улуус үрдүнэн бас билии көрүҥүттэн тутулуга суох, барыта 2 300 ынах сүөһү итиэннэ 7 000 сылгы баар. Бу баайы мүччү туппат сыалтан, олохтоохтор ууну кэһэ сылдьан оттууллар, кэккэ нэһилиэктэргэ мобильнай биригээдэлэр тэриллэн, ханна сир көстөрүнэн тиийэн оттуу сылдьаллар. Дьааҥы дьоно итинник сыранан үлэлииллэрин учуоттаан, Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ оттоммут окко төлөбүр көрөргө быһааран, биир туонна окко чааһынай ыалларга 5 000 солкуобай, тэрээһиннээх хаһаайыстыбаларга уонна кэпэрэтииптэргэ 7 500 солкуобай харчыны көмө быһыытынан биэрэргэ быһаарда. Ону таһынан, мобильнай биригээдэлэри тэрийиигэ, кинилэр оттообут отторун тиэйэргэ-таһарга эмиэ тустаах көмө көрүллүөхтээх. Атырдьах ыйын 17 күнүнээҕи туругунан, улуус үрдүнэн барыта 1 382 туонна от оттонно.

Яна-_от_2.jpg

Ууну кэһэ сылдьан

Суордаах – улуус кииниттэн саамай ыраах, чиэски сытар, халааҥҥа улаханнык эмсэҕэлээбит нэһилиэк. Дьаһалта баһылыга Владимир Стручков иһитиннэрбитинэн, ходуһа барыта ууга сытар итиэннэ эбиитин кэлэ-кэлэ ардыы турар. Нэһилиэк олохтоохторо ол быыһыгар оттоон, кыстыыр отторун (350 туоннаны) 50 %-ын хааччынар соругу туруорунар эбиттэр. Сүөһү эбии аһылыгар анаан, тыа хаһаайыстыбатын улуустааҕы управлениетыгар алта туонна комбикуоруму уонна түөрт туонна эбиэһи аҕалтарарга сайаапка түһэрбиттэр.

– Билиҥҥитэ кыралыын-улаханныын 280 ынах сүөһүлээхпит, 1,5 тыһыынча сылгылаахпыт, – диир Адьыаччы нэһилиэгин баһылыгын солбуйааччы Валерий Стручков. – Окко былааммыт 900 туонна. Ходуһабытын уу ылбыта, ону хорон, түһэрэ сатыыбыт. Туох да тиэхиникэтэ кыайан сылдьыбат буолан, барыта илиинэн үлэ, сүрүн тэрил тимир күрдьэҕэ. Уу сүрдээх бытааннык түһэр. Сатахха, халаан кэнниттэн дэлби ардаан, уу эбиллэн хаалбыта. Онон, оттооһун тэтимэ олус бытаан, ууга уһуннук турбут буолан, оппут хаачыстыбата да мөлтөх. Дьоннор: «Сатаатар, ынахтарбытын кыстатар оту булуннарбыт!» -- дэһэллэр, бытархай сүөһүнү көҕүрэтэн, ыанньыгы эрэ хаалларарга суоттаналлар. Ууну кэһэ сылдьан охсубут отторун салапаанынан соһон кураанах сиргэ таһаара-таһаара куурдаллар. Ааспыт сылларга мобильнай биригээдэ тэрийэн, дьоҥҥо оттоон биэрэр Сергей Потапов быйыл бэйэбин хааччыннахпына махтал диир, кини 200-чэкэ сылгылаах, уонча туонна кэриҥин оттоото. Үөһэ сир көрдөтө биригээдэ ыыта сырыттыбыт да, туһа суох, барыта ууга сытар диэн кэллилэр. Инньэ гынан, мобильнай биригээдэлэр кыайан тэриллибэтилэр. Ыраах учаастактар өтөрүнэн өртөммөтөх буоланнар, барыта луоҕа (кур лаҥха) буолан сыталлар, сирэр-талар кыах суох диэн сорохтор ону сирийэ сылдьаллар, маннык саппаас сирдэри өртүүргэ туруорсаллар. Мантан күһүн халлаан туран эрэ биэрдэр, оттуу сатыахпыт, кыһын сылгы маассабай аһылыкка киирбэтэҕинэ, ынах сүөһү кыстыырын син хааччыйыахха сөп уонна күһүҥҥү хадьымалы (муус үрдүнэн оттооһуну) эрэнэбит.

Яна_от_-_Ди_1.jpg

Мобильнай биригээдэлэринэн

– Ходуһабыт барыта ууга сытар, – диир Бабушкинскай нэһилиэк баһылыга Надежда Потапова. – Күнү-дьылы өрүсүһэн, 21 мобильнай биригээдэ тэриллэн, Үөттээх, Боруулаах, Эһэ Хайа уонна Остуолба нэһилиэктэрин сирдэригэр тиийэн оттуу сылдьаллар. Былааммыт 586 туонна этэ, онтон күн бүгүн илиигэ туппуппут 156 туонна. Улуус кииниттэн кэм чугас буоламмыт, иккилии ынах баһыгар биирдии куул комбикуорум нэрээттэммитин Баатаҕайтан таһа сылдьабыт. Нэһилиэк үрдүнэн, Боронугунан уонна Мачаҕынан, холбоон 268 ынах сүөһү, ол иһигэр 101 ыанар ынах итиэннэ 741 сылгы, ол иһигэр 323 биэ баар. Дьэ бу сүөһүбүт-сылгыбыт кыстыыр отун хааччыйар туһуттан, төһө кыалларынан оттуу сатыыбыт.

Күүлэйинэн

Улуус саамай бөдөҥ хаһаайыстыбата «Тымныы Полюһа» кэпэрэтиип бэйэтин иһинэн тэриммит «Алгыс» кэпэрэтиибигэр Остуолба нэһилиэгэр баар Киэҥ Сыһыыттан ходуһа түүлэһэн, сайын устатыгар хаста да төхтүрүйэн күүлэй тэрийэн уонна бэйэтэ биригээдэ туруоран оттотон, кыстыыр отун аҥаарын хааччынар, ордугун чааһынайдартан атыылаһар. Бу үгэһин быйыл да кэспэтэҕин туһунан кэпэрэтиип салайааччыта Екатерина Портнягина кэпсиир:

– Быйыл хайа да сыллааҕар улахан мотуок уута кэлэн, ходуһаларбытын барытын ылан, оттооһуҥҥа ыарахаттары көрүстүбүт. ХИФУ тутар этэрээтэ кэлэн, үс устудьуон сайылык пиэрмэтигэр үлэлии сылдьар (ону уу эмиэ ылбыта), уон байыас окко көмөлөһөр. Ону таһынан, ТХМ-тан сэттэ киһилээх биригээдэ оттоһо кэлбитэ. Инньэ гынан, биир улахан биригээдэ буолан, оттуу сылдьаллар. Көнө ньуурдаах алааска, кураанах сиргэ уонна тыраахтар көлөнөн оттуу үөрэммит дойду дьоно сөҕөллөр ахан: «Хайдах маннык сиргэ оттуугутуй, барыгытыгар Үлэ Дьоруойун аатын биэриэххэ сөп эбит», – дэһэллэр...

Итинник көмө баарыттан санаабыт көтөҕүллэн, атырдьах ыйын 12-13 күннэригэр Улахан Сыһыыга тыа хаһаайыстыбатын улуустааҕы управлениетын кытары көмөлөөн, «Күүлэй-2022» күрэхтэһиини ыытаммыт, 17,75 гектар ходуһа ото охсуллан, мунньулунна. Билигин ону кэбиһэ сылдьабыт, 26 туонна буолсу. Күүлэйи өссө да тэрийэр санаалаахпыт.

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением
Уопсастыба

Аартыка күнүнэн!

Бүгүн, кулун тутар 19 күнүгэр, Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Аартыка күнэ. Ил Түмэн аатыттан…
19.03.24 11:57