Экэниэмикэ

– Павел Сергеевич, быйыл саас халаан уута хайдах буолуой?

– Муус устарга уонна ыам ыйыгар салгын температурата нуорма иһинэн буолара сылыктанар. Онон өрөспүүбүүлүкэ өрүстэрэ болдьохторун иннинэ усталлара саарбах. Муус устар 16 күнүгэр Саха сиринээҕи гидрометеорология салалтата анал бүллүтүөнү таһаарыаҕа. Оччоҕо чопчу дааннайдары ылыахпыт. Билигин хаар уонна муус халыҥын учуоттаан эттэххэ, быйыл саас өрөспүүбүлүкэҕэ ыксаллаах быһыы-майгы балаһыанньата үөскүүр куттала олус үрдүк.

– Ханнык улуустар ууга барыахтарай?

– Саха сирин 14 өрүһэ халаанныыр кутталлаах. Оччоҕо 98 нэһилиэк ууга барар чинчилээх. Икки өрүскэ ГТС (гидро-тэхиньиичэскэй тутуу) быһыттарын уу тоҕо көтөн тахсыан сөп. Ол курдук, Ленскэйгэ, Өлүөхүмэҕэ уонна Ытык Күөлгэ быһыттар алдьаныахтара. Билигин муус харар түгэнигэр Ленскэй улууһугар Өлүөнэ өрүс, Томпо улууһугар Алдан өрүс, Амма улууһугар Амма өрүс, Үөһээ Халыма уонна Орто Халыма улуустарыгар Халыма өрүс киэлилэриттэн тахсар кутталлаахтар. 2016-2020 сылларга ууга барар кутталлаах нэһилиэктэр испииһэктэрин оҥорбуппут. Онно 123 нэһилиэнньэлээх пуун киирбитэ.

– Халаан уутун сэрэтэргэ туох үлэлэр бара туралларый?

– Муосталары, быһыттары уонна нэһилиэнньэлээх пууннары халаан уутуттан көмүскүүргэ өрөспүүбүлүкэ өрүстэригэр мууһу хараардыы уонна эрбээһин үлэлэрэ былааннаннылар. Уопсайа 72 учаастакка 699 галаах мууһу хараардыахпыт уонна 7 учаастакка 41 км усталаах мууһу эрбиэхпит. Бу үлэлэри 14 улууска ыытыахпыт.

Бу күннэргэ улуустааҕы ыксаллаах быһыы-майгы кэмитиэттэрин мунньаҕын тэрийдибит. Онно улуустар халааҥҥа төһө бэлэмнээхтэрин чопчулаатыбыт. Билигин биһиги салаабыт миэстэтигэр дьону үөрэтэ сылдьар. Быһа барыллаан, билиҥҥитэ 183 ууну кэтээн көрөр пууну былааннаатыбыт. Балар ахсааннара муус устарын саҕана өссө чопчуланыаҕа.

– Былырыын ЫБМ министиэристибэтин мобильнай комплекса үлэлээбитэ. Быйыл ол үлэлиир дуо?

– Муус устар 15 күнүттэн мобильнай комплексы (мобильный приемно-передающий комплекс) үлэлэтиэхпит. Былырыын бу систиэмэ көмөтүнэн космостан балаһыанньаны барытын кэтээн көрө олорбуппут аһара табыгастаах этэ. Өрүһүйээччилэр үлэлэригэр сүрдээҕин көмөлөспүтэ.

– Халааны утары өссө туох үлэлэр бардылар?

– Дьиҥинэн, халааҥҥа сылы быһа бэлэмнэнэбит. Бу былааннаах үлэ. Холобур, аччыгый өрүстэри ыраастыыбыт, дириҥэтэбит. Уу аалларын ахсаанын, материальнай-тэхиньиичэскэй базаны учуоттуубут. Быйыл  дьон быстах кэмҥэ олорор 252 пуунун тэрийиэхпит. Онно ыксаллаах түгэҥҥэ 25 тыһыынча киһи олоруон сөп. Аны туран, докумуон өттүгэр, быыһыыр-өрүһүйэр биригээдэлэри тиэхиньикэнэн, спецтаҥаһынан, үстүрүмүөннэринэн, араас тэриллэринэн хааччыйыы хаһан да тохтообот.

– Ыксаллаах балаһыанньа үөскээтэҕинэ хас киһи уонна тиэхиньикэ үлэлиирэ былааннанарый?

– Анал биригээдэлэр номнуо тэрилиннилэр: өрүһүйээччилэр, миэдиктэр, хааччыйыы сулууспалара. Саха сиринээҕи бөлөх уопсайа 16 тыһыынча киһилээх уонна 2 тыһыынча тиэхиньикэлээх. Билигин 53 учаастакка муус харар кутталлаах сирдэрэ быһаарылыннылар. Манна буомба эһээччилэр 2 биригээдэлэрэ үлэлиэҕэ. Өскөтүн уустук балаһыанньа үөскээтэҕинэ, өрөспүүбүлүкэ гражданскай авиациятын 10 сөмөлүөтүн уонна Хабаровскай кыраай 2 сөмөлүөтүн кэпсэттибит.

Ксения Рахматулина, ЫБМ министиэристибэтин Саха сиринээҕи салаатын пресс-сулууспатын салайааччы.

“Ил Түмэн” хаһыат тылбааһа.